Бөлім: «Жұмбақтар»
Жұмбақ – адамның ой-өрісін, алғырлығын, білімін сынау мақсатында нақты бір зат немесе құбылыс тұспалдап сипатталатын шағын әдеби жанр.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
Жұмбақ жанры дүние жүзі халықтары әдебиетінің көпшілігінде бар. Бұл жанрға Аристотель “Жұмбақ – жақсы жымдасқан метафора” деп анықтама берген. Жұмбақ әдебиеттің ежелгі үлгілерінде, ауыз әдебиетінде жиі кездесетіндіктен оны ғылымда “фольклорлық жанр”, “халықтық поэзияның шағын түрі” деп санау орын алған. Алайда, қазіргі заман әдебиеті өкілдерінің, әсіресе, балалар әдебиеті авторларының шығарм-ғында Жұмбақтар топтамасы жиі кездеседі. Сондықтан оны тек фольклорлық жанр аясында шектеуге болмайды.
Таразы басындаДауыл менен ақ лағы –Қос бөшкенің салмағы.Жалғыз ғана лағыЕкі орам жіп шығады.Қозысымен орам жіп –Бір бөшкедей болар жүк.Айтшы енді..
© Сұлтан Қалиұлы
Неше жапырақ?Тал басындаТізіліпОн жапырақ тұр еді.Жел соқты да,Үзіліп,Ұшып кетті біреуі.Ізінше оныңЖұлыныпТүсті тағы бесеуі.Тұр әлі де..
© Сұлтан Қалиұлы
Неше оқушы?Ортаға әкеп тосты ОспанОтыз жеті қаламды.Тиді әркімге қос-қостан,Балалардың бәрі алды.Өзгелерден бір қаламАртық тиді «Сырыққа».Береді..
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша қауын?Самат қаппен арқалап,Бес қауыннан тасыды.Қабы болмай ал ТалапҚос қауыннан тасыды.Он реттен сабылып,Екеуі әбден шаршады.Тасып алған..
© Сұлтан Қалиұлы
Қаншадамыз?Үлкенiмiз МүсiлiмненДәп екi жас кiшiмiн мен.Онға толыпТуған күнiнТойлап отыр Нұрлан iнiм.Бойы озып тұрғанменен,Үш жас кiшi Нұрлан..
© Сұлтан Қалиұлы
Неше алма?Бес бұтақты қайыңда –Бұтақ сайын бес алма.Бiреуiн бер Сайынға,Сонда қалмақ неше алма?(Қайыңда алма өспейдi)
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша қонақ?Нұрымбетов Нұрлан бүгiнАтап өтпек туған күнiн.Тойласуға Таңат келдi,Марат, Манат, Манап келдi,Жанақ, Қанат, Жанат келдi,Барақ, Нарат..
© Сұлтан Қалиұлы
Ғажап өнерҒажап менiң өнерiм:Ойыңды айтып беремiн.Бiр сан жасыр сен маған,1-дi, 3-тi қос ендi оған.Жұмбақ саннан әуелгiҚосындыны ал ендi.Шыққан санға..
© Сұлтан Қалиұлы
Қалай бөлесiң?Үш алма сал табаққа,Бiреуiн бер Талапқа,Бiреуiн бер Таңатқа,Беруiн бер Қанатқа,Бiрi қалсын табақта. Ұшқыр болса қиялың,Орындайсың..
© Сұлтан Қалиұлы
Неше кесе?Сабасынан сiздiң үйдiңБес кесеге қымыз құйдым.Тыстан шөлдеп Жүсiп жеттi,Бiр кесесiн iшiп кеттi.Бiр кесесiн шешем алды,Ендi неше кесе қалды?
© Сұлтан Қалиұлы
Мына алты ақ алма –Нұрбүбi мен Жанарға.Үш сары алма – Манарға,Қызыл алма – Анарға.Қанша сонда бар алма?
© Сұлтан Қалиұлы
Қанаттың есебiҚанат келiп СағаттанСұрап едi үш асық,– Ұтып ем, – деп, – Талаптан, –Әзер бердi ол iшi ашып.Үш асығы СағаттыңҚұт әкелдi Қанатқа.Алты..
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша ара?Алшаға кеп күнараҚонушы едi бiр ара.Бүгiн тоғыз туысынЕртiп келдi бұл ара.Сонда бүгiн алшағаКелiп қонды қанша ара?
© Сұлтан Қалиұлы
Неше есек?Шығармақ боп кеше есеп,Жиналған-ды бес есек.Үшеуi ұйқтап отырды,Сонда естiсi неше есек?
© Сұлтан Қалиұлы
Қанат, Марат екеуiҚамшы өре алады.Таңат, Талап екеуiТамаша ән салады.Самат, Сағат екеуiТөгiлтiп күй шертедi.Бабақ, Барақ екеуiБiледi көп ертегi.Абақ..
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша сәбiз едi ?
Бiздiң үйде көжек көп,Iштерiнде өжет көп.Әсiресе бес көжек,Маған нағыз дос көжек.Қолымнан кеп жем жейдi,Басқалары келмейдi.Бес көжекке достасқанСәбiз..
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша жаңғақ ?
Портфелiмде әуелiОн үш жаңғақ бар едi.Науат пенен Маратқа,Самат пенен Сағатқа,Апасына ҚанаттыңЕкi-екiден тараттым.Қанша жаңғақ қалғанынАйта қойшы ал..
© Сұлтан Қалиұлы
Тез есепте
Жайылып жүр сегiз лақ,Үшеуi оның егiз лақ.ЕсептеугеСен шеберБала болғың келсе егер,Сегiз лақтың енесiнТез есептеп бересiң.
© Сұлтан Қалиұлы
Бiр топ бала
Бiр топ бала тоғаннанОн бес балық ұстадық.Бөлiскенде олардыТидi әркiмге үш балық.Сынайын бiр ал сенi,Бала саны қанша едi?
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша бала ?
Мұз айдында жетi балаАсыр сап жүр сырғанап.Сырғанамай екi бала,Жағалауда тұр қарап.Ендi осы бар баланыңСанын айтсаң, жарадың.
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша қап ?
Үйге жұмсап Жарқынды,Алдырдық бiз үш түйе.Қос қап бидай артылдыӘр түйенiң үстiне.Тапқыр болсаң, ал санап,Бидай алдық қанша қап?
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша кiсi?
Атам, әжем, аға менӘкем, iнiм және мен,Анам және енесi,Енесiнiң бөлесi –Отыр едiк шай iшiп,Жеңгем кiрдi майысып.Арқасында – кiшi iнiм.Саны қанша..
© Сұлтан Қалиұлы
Қанша тұяқ
?Он саулықтыңАқпандаЕгiз туды жетеуi.Қырға көшiп жатқанда,Жылқы туды екеуi.Тағы да бiр тұсақ бар,Қысыр қалды ол бiрақ та.Бiздiң үйде ұсақ малЖеттi..
© Сұлтан Қалиұлы