Шығармалар ✍️

Адамдар ерте заманнан қоршаған ортаға кері әсерін тигізген. Өкінішке орай, адам қызметі және оның дамуы планетаның деградациясына әкеледі, өйткені ол көбірек ресурстарды жұмсауды талап етеді. Бұл қазіргі заманғы топырақ жамылғысына, атмосфералық және су ортасына, сондай-ақ флора мен фаунаға әсер етеді. Қалпына келмейтін табиғи ресурстардың сарқылуы жаңартылуы мүмкін элементтердің өндірісіне қауіп төндіреді. Алыс болашақта бұл планетаның жойылуына және адамзаттың жойылуына әкелуі мүмкін. Қоршаған ортаның ластануы күннен-күнге үрейлендіре түсуде.

Экологтар мен қоршаған ортаны қорғау белсенділері көптен бері дабыл қағып келеді, бірақ, өкінішке орай, олардың аргументтері әрқашан құлаққағыс бола бермейді. Қазақстандағы экологиялық проблемалар әртүрлі себептерден туындайды: халық санының өсуі, өнеркәсіптің, ауыл шаруашылығы құрылымдарының дамуы, басқа мемлекеттердің трансшекаралық өзендерді пайдалануы және т.б. Осының барлығы қоршаған ортаға айтарлықтай қауіп төндіреді. Кейбір мәселелер Кеңес Одағы болған кезде туындаса, басқалары біздің заманымызда дами бастады.

Қазақстанның ғаламдық экологиялық проблемалары

Қазақстандағы экологиялық проблемалар «төбеден» өтіп жатыр. Негізгі проблемаларды анықтауға болады:

Территорияның радиоактивті ластануы

Арал теңізінің таяздануы

Каспий теңізінің ластануы

Аумақтың радиоактивті ластануы Бірінші мәселе аумақтың радиоактивті ластануы болып табылады. Кеңес Одағы болған кезде Қазақстанда 40 жыл жұмыс істеген ядролық сынақ полигоны күні бүгінге дейін өзінің өрескел ізін қалдырды. Сынақтар кезінде пайда болған радиоактивті элементтер аймақтағы қоршаған ортаға әлі де әсер етуде.

Ядролық сынақтар адам денсаулығына орны толмас зиян келтіріп, халықтың жалпы сырқаттануы мен өлім-жітімінің өсуіне әкелді. Сонымен қатар, осы аумаққа жақын жерде тұрған немесе тұрып жатқан адамдарда қатерлі ісік, қан айналымы аурулары, жаңа туған нәрестелерде туа біткен ақаулар және ерте қартаюдың әсер ету қаупі жоғары.

Семей полигонының бүкіл аумағы және оған жақын орналасқан Павлодар, Абай, Шығыс Қазақстан, Ұлытау және Қарағанды ​​облыстарының аумақтары экологиялық апат аймағы деп танылды. Бұрынғы Семей полигонына іргелес аймақтарда 72 мыңға жуық тұрғыны бар 85 елді мекен бар. Бұл проблема экологиялық апат деп бекер айтылмайды, өйткені ол басқа мәселелердің тұтас тізбегін туғызды. Егістіктерден Сырдария мен Әмудария арналарына құйылатын коллекторлық-дренаждық сулар пестицидтер мен басқа да ауылшаруашылық пестицидтерінің шөгінділеріне әкелді. Арал өңірінің климаты құрғақ болып, шаңды дауыл кезінде теңіз тұзы мен шаң араласқан улы химикаттар мен пестицидтер ауаға тарады.

Мұның бәрі бірқатар проблемаларды тудырды:

банктердің шөгуі және жойылуы;

топырақтың батпақтануы;

көшкіндерді дамыту;

табиғи өсімдіктер мен ауылшаруашылық дақылдарының дамуын жою және баяулату;

балықтардың көбеюіне қолайсыз жағдайлар жасау;

жасыл оазистердің өлімі;

құстар мен жануарлардың кейбір түрлерінің жойылуы.

Имангазиева Айдана