Бұл Атаң, өскен адам Түз көшінде,
Еліне бақ пен дәулет іздесін тек.
Көтерем Көкке.....

Өртенеді ұяттан тамырым-ай!
Адамзаттың сасығын жиып алып,
жұпар еткен шөптердің өмірін-ай!..
Пенделердің күлімсі....

Әсет Найманбайұлы (1867–1922) — қазақтың суырыпсалма ақыны, әнші-композиторы. Қарқаралы уезінің Темірші болысының 8-ші ауылында, қазіргі Қарағанды облысы Ақтоғай ауданында дүниеге келген.

Әсеттің әке-шешесі кедей, шаруа адамдар болған. Ол Зейнолла имамның медресьесінде оқып, арабша жетік білген. Ата-анасынан ерте жетім қалып, жоқшылықтың зардабын тартқан. Айтысқа түскен......

Орта жүз қазақтарының отаршылдыққа қарсы бағытталған бас көтерулері 1822 жылы «Сібір қырғыздары туралы жарғыдан» басталады. Осы күрес 1837 жылы жазда Абылай ханның немересі, Қасымның баласы Кенесары бастаған жаңа, қуатты бас көтеруге ұласты.

Кенесары күресті екі майданда – патшалық Ресей мен Ортаазиялық хандықтарға қарсы, әсіресе қазақ халқының бір бөлігін құлдықта ұстап отырған Қоқанға қарсы жүргізуге......

Байтұрсынұлы әліпбиі қазақ тілінің табиғатына бейімделген араб жазуы негізінде жасалды. Ол Қазақ білімпаздарының тұңғыш съезінде (Орынбор, 1924), құрылтайында (Баку, 1926) араб жазуындағы әліпбидің қажеттілігін, құндылығын жан-жақты тұжырыммен дәлелдеген ғылыми баяндама жасады. Бұл әліпби ұлттық жазудың қалыптасуындағы ірі мәдени жетістік болып табылады. Ол халыққа ғылым-білімнің қажеттілігін түсіндірумен ғана шектелмей........

Сүйінбай Аронұлы (1815–1898) – 19-шы ғасырдағы Жетісу ақындарының алтын діңгегі, айтыс ақыны. Алматы облысының Жамбыл ауданында туған. Сүйінбай жастайынан жыраулығымен елге танылды. Жамбыл ақын «Менің пірім — Сүйінбай, сөз сөйлемен сыйынбай» деп оны ұстаз тұтты. Ақынның арғы атасы Күсеп Жиенқұлұлы жауынгер ақын, жыршы, күйші, қобызшы болса, оның үлкен ұлдары Жаңбыршы мен Жаманақ қазақ.....

Сыр бойы ақын-шайырларының бірі «Омар Шораяқұлы бұрынғы Түркістан өлкесіне қараған Сырдария облысының Қазалы уезіндегі Аққыр болысына, қарасты 12-ауылда (қазіргі Қызылорда облысы, Қармақшы ауданы) 1878 жылдың 22 қазанында дүниеге келіп, 1924 жылдың 12 маусымында өмірден......

Адамдықпен иман, намыс, ар қымбат!
Құдай қосқан ар ибалы жар қымбат!
Нәпсіқұмар дүниеқуған пендеге,
Құлқынменен ақша, байлық, мал қымбат!
Текті болып, дара туған жігітке
Отанымен туған – туыс, ел қымбат!
Жұбайымен баласының қамы үшін,
Еңбектенгіш қамқор.....

Ақыл, сана болмаса егер, адамда.
Пенде айналар, иманы жоқ наданға.
Пайдасы аз, мұндай ардан безгендер,
Келтіреді зиянын көп қоғамға.
Бұл күні жүр зар еңіреп көп халық.
Бейкүнә адам кетіп жатыр сотталып.
Әділ үкім ете алмаған шенеунік,
Хақ алдында қалай.....

Қайран қазақ қауқарсыз күй кештің бе,
Әлде өзгенің дегенімен өстің бе...
Құндылығың ар иманың қалмаса,
Адам демес бағаламас ешкім де!
Қайран қазақ ұмыттың ба діліңді,
Құрметтеумен қорғадың ба тіліңді...
Шалаланған ала тілді ұстанып,
Қайран тілім.....