2007 жылы 4 маусымда Астана қаласында Қазақстан Республикасы мемлекеттік рәміздерінің 15 жылдығына арналған «Менің Қазақстаным» атты республикалық жастар форумында Президент Н.Ә.Назарбаев сөйлеген сөзінде: «Мемлекеттік рәміздер-еліміздің егемендігі мен тәуелсіздігін паш ететін нышандар. Бұл рәміздер біздің мемлекетіміздің өткені, бүгіні мен болашағы арасындағы сабақтастықтың жарқын бейнесі.

Мемлекеттік рәміздер - халқымыздың рухын, ұлттық салт-санасын, қаһармандығы мен даналығын, болашаққа үмітін, арман-тілегін жеткізетін ерекше құнды белгілер. Желбіреген аспан түстес байрағымыз халқымыздың арманын асқақтатып, қыран бүркіттей елімізді аспан әлемінде қалықтатып тұр» -деп атап көрсетті.

1992 жылы 4-ші маусымда тұңғыш рет тәуелсіз Қазақстанның жаңа мемлекеттік рәміздері бекітілді. Бұл жылдар ішінде біздің көк байрағымыз Нью-Йорктегі БҰҰ штаб-пәтерінің алдында дүние жүзіндегі басқа мемлекеттер туларының арасында желбіреп тұрды. Атлантта өткен олимпиадалық ойындарда жеңіске жеткен қазақстандық спортшылар құрметіне шырқалған әнұран есімізде. Ұлттық валютамыз-теңгенің банкнотында тұңғыш елтаңбамыз көрініс тапты. Тұңғыш қазақстандық ғарышкерлермен бірге ғарышта болған мемлекеттік рәміздер еліміздің тарихының бір беттері.

Мемлекеттік рәміздер: .....

«Өскенде кім болғың келеді?» –бұл ересектердің кішілерге қоятын сауалдарының бірі. Міне, сіздің де мамандықты таңдау барысында дұрыс таңдау жасау және қателеспеудің маңызын білуіңіз қажет. Адамның ғұмырлық мақсатының өлшемінің бір сатысы ретінде мамандықты қарастырайық.

Өз мамандығыңызды таңдар алдында қандай мамандықтар бар екендігін және олардың сіз үшін және қоғам үшін қандай пайдасы мен маңызы бар екендігін біліп алған жөн. Мамандық жайлы толық түсінік алу үшін: «Маман иесі не істейді?», «Оның қызметінің нәтижесі неге алып келеді?», «Маман иесі қандай жағдайда жұмыс істейді?» деген сұрақтарға жауап табу керек.

Біздің өмірде неге қол жеткізгіміз келетіні туралы түсініктің өзі біздің арманымызға жетуге мүмкіндік береді. Мамандық таңдаудағы ең тиімді тәсілдерінің бірі- демалыс уақыттарында кәсіптік тәжірбиеден өту. .....

Күйеуінің қолы тиіп кеткен еді. Бұрынғы сезіммен қосылып тұрмысқа шыққан көңілінде содан кейін оған деген пайда болған өкпе ме, реніш пе, әйтеуір, бірдеңе бұрынғы оған арналған жүрегіндегі сүйіспеншілік сезімімен бірге ішкі сарайында бірін-бірі жеңе алмай, итжығыс түсіп, алмасып келді де отырды.

- Айдын, әу, Айдын! Мына көйлекті киіп көрші! Саған алып едім! Қане! Дұрыс алған екем ғой! Мә, керемет жарасып тұр екен! Тура бір көйлектің жарнамасындағы жігіттердей болдың да қалдың! (Осы кезде ұрғаны есіне түсіп кетіп, ішінен). Қолың сынғыр, қолың сынғыр. Мені ұрған қолың сынып қалмайды-ау сенің. Қолың сынып, көйлектің жеңі салбырап тұрса, жақсы болар еді.

- Айдын, әу, Айдын! Ертең Жұмабектер қарындасын ұзатқалы жатқан жоқ па? Осы көйлекті сол кезде киіп барасың ғой! Жарасымды болып барғаның өзіңе жақсы ғой! (Ұрғаны есіне түсіп кетіп). Сені кім шақырғалы жатыр соған?! Тек мен жүргесін шығар қасыңда.
.....

Сабақ алдында

- Білім дегенді шартты түрде зат деп алайықшы, - деді методист еңбек жолын енді ғана бастап жатқан жас ұстаз мұғалима қызға қарап. - Иә, кәдімгі зат деп алайық. Бұрын қалай болды? Сол затты мұғалім балалардың көзіне көрсетіп, ол жөнінде барлығын да өзі айтып беретін. Енді біз олай етпейміз. Зат алақанда жасырулы күйінде тұруы тиіс. Оны бала ізденіп, өзі табатын болсын. Мен өзге елдердің білім жүйесімен танысып қайттым. Соның ішінде еврейлерде де болдым. Сабағыңызды абыржымай жүргізе беріңіз. Мен сіздің сабағыңызға қатысып, сізге бағыт-бағдар беріп отырамын. Іске сәт!

Сабақта
Мұғалима. Сонымен, балалар, апайдың, алақанында не жасырулы тұр екен? Қане, бәріміз бірге табамыз? Апайдың алақанында не жасырулы тұр?

Методист (сыбырлағандай етіп). Көрдіңіз бе? Салған жерден "білмеймін" деулерін көрдіңіз бе? Еврейдің баласы болса, олай етпес еді. Іздендіре беріңіз. Талпындыра беріңіз. Өзіңізге тарта беріңіз. .....

Сабақ алдында

- Білім дегенді шартты түрде зат деп алайықшы, - деді методист еңбек жолын енді ғана бастап жатқан жас ұстаз мұғалима қызға қарап. - Иә, кәдімгі зат деп алайық. Бұрын қалай болды? Сол затты мұғалім балалардың көзіне көрсетіп, ол жөнінде барлығын да өзі айтып беретін. Енді біз олай етпейміз. Зат алақанда жасырулы күйінде тұруы тиіс. Оны бала ізденіп, өзі табатын болсын. Мен өзге елдердің білім жүйесімен танысып қайттым. Соның ішінде еврейлерде де болдым. Сабағыңызды абыржымай жүргізе беріңіз. Мен сіздің сабағыңызға қатысып, сізге бағыт-бағдар беріп отырамын. Іске сәт!

Сабақта
Мұғалима. Сонымен, балалар, апайдың, алақанында не жасырулы тұр екен? Қане, бәріміз бірге табамыз? Апайдың алақанында не жасырулы тұр? .....

«Өскенде кім болғың келеді?» –бұл ересектердің кішілерге қоятын сауалдарының бірі. Міне, сіздің де мамандықты таңдау барысында дұрыс таңдау жасау және қателеспеудің маңызын білуіңіз қажет. Адамның ғұмырлық мақсатының өлшемінің бір сатысы ретінде мамандықты қарастырайық.

Өз мамандығыңызды таңдар алдында қандай мамандықтар бар екендігін және олардың сіз үшін және қоғам үшін қандай пайдасы мен маңызы бар екендігін біліп алған жөн. Мамандық жайлы толық түсінік алу үшін: «Маман иесі не істейді?», «Оның қызметінің нәтижесі неге алып келеді?», «Маман иесі қандай жағдайда жұмыс істейді?» деген сұрақтарға жауап табу керек.

Біздің өмірде неге қол жеткізгіміз келетіні туралы түсініктің өзі біздің арманымызға жетуге мүмкіндік береді. Мамандық таңдаудағы ең тиімді тәсілдерінің бірі- демалыс уақыттарында кәсіптік тәжірбиеден өту.

Назарға алатын мәселелердің бірі жас маман болашақ жұмыс орнын таңдаудағы басты аспект деп жоғарғы жалақыны біледі. Бірақ, кейде ол да жұмыстан адам күткендей қуаныш сыйламайды, өйткені адамға даму, жаңашылдыққа ұмтылу тән. Өзгеріске деген ұмтылыс қаншалықты күшті болса, соншалықты тұлғалық даму да жоғарылайды. .....

Түскі шайын ішіп болысымен, апасы кейде бұған: "Маған "Қыз Жібекті" қойып берші", - дейтіні бар. Бұл далаға ойнап кеткісі келіп тұр еді, енді апасы айтқасын, қойып беруі керек.

Радио үлкен бөлмеде тұрады. Апасы сол бөлмеге өтіп, қасына сүйеніп отыратын жастығын алып, жырды тыңдауға дайындалып отырар еді. Бұл радионың кішкене түймесін басады. Түймені басқанда, радионың бетінде аппақ самаладай жарық сәуле жарқырайды. Егер осы түймені қайтара басса, самаладай сәуле сөніп, радионың жарты бетінде қызылды-жасылды жарық бірқалыпты жанып тұрар еді. Егер мынау жатқан күйтабақтардың арасынан эстрадалық бағыттағы күйтабақтардың бірін алып ойнатса, мына қызылды-жасылды жарықтар дауыс пен әуеннің ырғағына сай жанып-сөне бастар еді. Егер әншінің даусы тым биікке көтеріліп тұрып алса, жарықтардың ішіндегі ашық, көгілдір сәулелі жарық өзге жарықтардан ерекше бөлініп барынша шұғыла шашқан күйі тұрып қалар еді де, әншінің даусы төмен түскенде барып, көк шұғыла да іле-шала сөне қалар еді. Ал егер әншіні сүйемелдеуші музыканттың гитарасының даусы әуенді қайырмалап ойнап тұрып алған сәтте, жарықтардың арасынан ашық қызыл шұғыла сәуле ғана жарқыраған күйі бөліне жанып, сол күйі тұрып қалар еді де, әнші әнді жалғастырып кеткенде, қызыл шұғыла да іле-шала бәсеңси қалар еді. Қазір апасы "Қыз Жібекті" қойып беруді сұрап отыр. Дәстүрлі бағыттағы әндерді қойғанда, қызылды-жасылды жарықтар эстрадалық әндерді қойғандағыдай аса құбылып ойнай бермейді. Тек жыршы даусын көтеріп "әу" деп қалған сәтте ғана, манағы көгілдір сәулелі жарық бір мәрте жарқ ете түсіп, іле-шала тез сөнеді. Дәстүрлі әндерді ойнатқанда, ең бастысы, бұл жарықтарды сөндіріп қойған дұрыс. Өйткені дәстүрлі бағыттағы әндердің басты қасиеті әуеннің ойнақылығында емес, сөз, сөздің құдіреті, сөздің қасиетінде жатар еді.
.....

Бұл сөзді біреу алмас, біреу алар,

Құлағын біреу салар, біреу салмас.

Теп-тегіс көпке ұнау оңай емес

Кейіне жарамаса, кейіне жарар.

Ахмет Байтұрсынұлы

Қазақ тілі – бай тіл. Жеріміз қандай бай болса, тіліміз де соғұрлым бай болмақ, әрине. Бабалар тарихына зер сала отырып, ата-бабаларымыздың басынан кешкен сұрапыл кезеңдер ой елегінен өтеді. Найзаның ұшы айқасқа түскен әрбір шайқас артында өшпес із қалдырғандай. Оны біз күнделікті қайталап, есімізге алып отырған сияқтымыз, дегенмен өзіміз онымызды байқамаймыз да. Өйткені тіліміз жаттығып, жанымыз үйреніп кеткен. .....

Әкем Қожахметұлы Қолғанаттың рухына арнаймын.

Анасын апа деп, әкесін көке деп өсті. Бала күнінде өзі құралыптас балалармен ойнап жүріп олардың өз шешелерін "мама" деген сөздерін қызықтапты, сол сөзді жаңашыл санапты, үйіне келіп апасына айтып көріпті. Бірақ апасы бұл сөзге мойын да бұрып қараған жоқ, тіпті мән де бермеді. Есейе келе бұған өзінің ана тіліндегі ана деген қасиетті сөздің баламасын тек апа деген сөз ғана бере алатын сияқты көрініп қалды. Бала күнінде апасы әлденені уайымдай бастаса болды, көкесі: "Несіне уайымдай бересің, Күлжәмила-ау. Мен бармын ғой. Құдай қаласа, өзім жеткіземін ғой. Балаларды да өзім жеткізіп шығарамын", - дейтін. Бірақ көкесі олай ете алмай қалды ғой.

Сол күні үйде кешкі асқа үлкен ас дайындалып жатқан еді. Көкесі төсегінен түсіп бір аяқ сорпа ішті. Бұған үй іші қуанысып қалды. Науқастың беті бері қарап келе жатқандай сезінді. Әр адам саналы ғұмырында талай-талай тағам толы мәртебелі дастарқанның басында отыратын шығар, бірақ бір күні өмірден өтерінде өзінің жарық дүниедегі ең соңғы асын ішеді дейді. Апасы су сұрап ішкен екен. Апасы өзі су сұрайды. Сонан соң су берген адамға алғысын айтып: "Жарық дүниедегі татқан соңғы дәмім осы шығар", - депті. Көкесі де әлгі сорпаны ішкеннен кейін әлсірей бастады. Үй іші лезде дүрлігісті де қалды. "Төсегіне.. төсегіне жатқызыңдар! Дәрігерге жүгір!" Ұзын бойлы, көзілдірікті дәрігер тез-ақ жетті. Көкесі жатқан бөлмеге еніп кетті. Тамырын ұстапты. Басын шайқапты. Әлгінде ғана қуанысып қалған үй іші лезде азан-қазан болды да қалды. Бұл отырған бөлмеге үлкен ағасы еңірей жылап кіріп, етпеттей түсіп жатты. Ол: "Көкем өлді ғой. Көкемнен айрылдық қой", - деп жылады. Анадай жерде кіші ағасы жер бауырлап қалды.

Е .....

Қарағанды қаласы
№10 жалпы білім беретін орта мектептің
қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі
Тулеуова Айгуль Тулеуовна

25 сәуір – дүние жүзілік оқу күні. Осы күні еліміздің барлық аймақтарында, барша білім ордалары мен білім ошақтарында кітап оқу ұйымдастырылады. Бұл күнді арнайы атап өтуге басты себеп – жастардың кітап оқуға қызығушылықтарының төмендеп кетуі. Қазір техниканың дамыған кезі болғандықтан, оқушыларға кітапханаға барып кітап алып оқығаннан, ұялы телефондар, компъютер, планшет және т.б. электрондық құралдарды қолдану оңайға соғып тұр. Яғни ұрпағымыз техникаға бағынышты болып бара жатқан сияқты. Бұл қазіргі кезде алдын алу қажет болған үлкен індет. Осы індеттің алдын алу мақсатында еліміздің кей жерлерінде аталған ісшараны қалай ұйымдастырып, қалай өткізу туралы дәрістер беріліп, тәжірибе жүзінде орындалып көруде.

Ісшараны қалай ұйымдыстырып, қалай өткізу әр мекеменің еншісіне берілді. Әркім әр түрлі әдіспен жүргізеді, бірақ ортақ мақсат бір: жастарды кітап оқуға шақыру. Кітапты зырылдатып оқып қана қоймай, одан өзіне керекті мәліметтерді түртіп алып отырады. Берілген әңгіменің тәрбиелік жағына аса назар аударылады. Берілген шығармада балаға қажетті жақсы іс-әрекеттер болуы керек. Игі істер мен өнегелі өсиет, ұлағатты сөздері мол әңгіме алған жөн. .....