Қай заманның болмасын, өз қиындығы, өз тартымдылығы бар. Қазақ халқының басынан не өтпеді десеңізші!.. Оған дәлел, тарих айнасы – көркем әдебиет. Небір аласапыран кезеңдерді, аштық, соғыс, небір жылан үстіне бозторғай жұмыртқалаған мамыражай өмірді көз алдымызға әкелетін әдебиет емес пе? Сондай шығармалардың бірі – Жүсіпбек Аймауытовтың «Ақбілек» романы.
«Ақбілек» - Қазан төңкерісінен кейінгі азамат соғысы зардабының әсерінен қазақ ауылының өмір-тіршіліктері мен таптық тартыс кесірінен қорлық көрген қазақ қызының ауыр тағдырға берілмей, «көзі ашық, көңілі ояу» тұлғаға дейін көтерілгендігін баяндайтын туынды.
Ақбілек – ата-анасының бауырында еркелеп өскен, ауыл ішінде «Мамырбайдың Ақбілегі» болған, бір мезетте анасынан айрылса, сол мезетте өзін өлдіге санайтын оқиғаға ұшыраған, сөйте тұра тағдырға қасқая қарсы тұрған қайсар қазақ қызы. Оған дәлел – орыстың мазағынан соң жалғыз қалып, жапан түзде қасқырмен алысып, ерлікпен жеңуі. «Ақбілек аллалап, қасқыр абалап, Ақбілек сабалап» отты көзді жыртқыштармен көп алысты. Былайғы уақытта қарусыз түз жануары алпамсадай еркекке де оңай алғызбайды, ал Ақбілек еш қарусыз-ақ, «қасқыр оттан қорқады» дегенді есіне түсіріп, шоқты алаулатып жауын қуды. Осы тұста Ақбілекті қайсар, жауына оңай берілмейтін адам ретінде танимын......
Биссимилла еді сөз басы, Әлемнен асып озбашы. Қайғылы болған сұм басым Іштегі шерді қозғашы. Әуеден ұшқан сұңқарым, Жылқыда жүйрік тұлпарым. Еркінім сенен айрылып, Түгемей кетер мұң-зарым. Тізем бір отыр бүгіліп, Қабырға-қолым сөгіліп. Арманда кетіп жас есіл, Көзімнің жасы төгіліп. Қолымда тұрған асылым, Артықша туған нәсілің. Жалындап туған қас жүрек, Су сепкендей жасуын.....
Басыма түсті уайым. Жылады деп сөкпе, жұрт, Жылаумен шерден шығайын! Анам бір еді айдыным, Жамылды желек қайғының. Дүниеден өткен соң, Ендігі күнім қай күнім?! Анашым менің асылым, Асқар тауым, асуым. Артыңда қалып егіліп, Көңілім жер боп жасыдым. Анам бір еді берекем, Ұялы терек көлеңкем. Алыстан аңсап мен келсем, Кім қарағым дер екен?! Аяулы менің анам-ау,....
«Ау» деп басталатын әліппенің әуел сөзінен, Кім құтылар Алланың қойып қойған тезінен. Кешеде жүрген жан әкем, Ғайып бір болды-ау көзімнен. Сөзімнің басы биссимилла, Шерліден досым сөз тыңда. Иманды болғыр, жан әкем, Ақылың айтқан мың ділдә. Құдай салды, біз көндік, Қызыл тілім, қимылда. Жолыңа құрбан болар ем, Келмейсің ғой мың жылда. Пайғамбар аты Ыдырыс, Мүдірмей сөйле отыз тіс. Айрылып асқар белімнен, Басыма түсті қиын іс.....
Әуелі Алла жаратқан, Пендеге күнін санатқан. Он сегіз мың ғаламды Бір өзіне қаратқан. Әуелі, Алла пайғамбар, Моллалар кітап жайғандар. Әкемнен жұрты айрылып, Жүрегімде арман бар. Көңілімнен шуақ жел есед, Жас-кәрімен кеңесем. Мақтанып, әке, жүруші ем, Тәубәм бір көппен теңесем. Елінің жоқтап зар-мұңын, Көтерген әкем нар жүгін. Алатаудай жас әкем,....
