Пән: Химия
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Оттекті және азотты органикалық қосылыстар
Сабақ тақырыбы: Сабын және синтетикалық жуғыш заттар
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): • Сабынның алынуы мен оның қолданылуын білу;
• Синтетикалық жуғыш заттардың қоршаған ортаға әсерін түсіндіру.
Сабақ мақсаттары: Барлық оқушылар:
- сабынның формуласы мен оның түзілу теңдеуін білу;
- синтетикалық жуғыш заттардың қоршаған ортаға әсерін түсіну;
Көпшілік оқушылар:
- сабынның ортасын анықтап оны түсіндіре алады;
- - синтетикалық жуғыш заттардың қоршаған ортаға әсерін түсіндіру;
Кейбір оқушылар:
- түрлі майлардың сабындану реакция теңдеулерін құрастыра білу......

— Белгілі бір тәртіпке бағын, әке!
Тазалыққа басыңды ій,
Табын, әке!—
Деп Мысықбай .....

♻ Бағзы халқымыз көшіп – қонып, жаз жайлау, қыс қыстауда күнелтіп жүріп, өзінің кір – қоңын, киім – кешегін, көрпе – жастығын мұнтаздай таза ұстаған. Даласы қалай таза болса, үй – іші де сондай ретті, оюлы сырмағы қағулы, түскиіз, шымылдығы жуулы тұратын. Әсіресе, халық өзі қолдан жасайтын қара сабыны кірді кетіруімен, емдік қасиетімен, үнемділігімен ерекше. Бүгіндері ұмыт болып бара жатқан бұл сабынды жасаудың өзі оңай шаруа емес.

♻ Қара сабынды жасаудың бірнеше кезеңі бар. Әуелі, сары күзде буыны пісіп, сабағы қатайған алаботаны бір жерге жинап өртейді. Кейініректе күнбағысты соғып алған соң, оның қапағын кептіріп, соның да күлін пайдаланатын болды. Алаботаның күлін суытып, кендір қалтаға салады. Әсіресе, кесек – кесек боп ұйыған күл қорытпасынан сақар көп шығады. Күлің қанша көп болса, сонша жақсы, себебі, төрт – бес қалта (дағар) күлден, жарты қалта сақар алынады. ......

Қазіргі таңда біз кірсабынды киім жуғанда көмекші құрал ретінде ғана пайдаланатын болдық. Бірақ оның адам денсаулығына тигізер пайдасы да мол.

•Мәселен, адамның қолына тікен немесе ағаштың жаңқасы кіріп кеткен жағдайда оны инемен тескілеп, жанымызды ауыртамыз. Осындайда кір сабынды жылы суға езіп, дәкеге қалыңдау етіп жағып, тікен кірген жерге таңып қойсаңыз, бір сағаттың ішінде тікен өзінен-өзі сыртқа шығады.

•Егер шашыңыз қалың әрі ұзын болғанын қаласаңыз, онда мамандар шашыңызды кір сабынмен жууға кеңес береді. Сусабынды пайдаланып болғаннан соң, артынша басты кір сабынмен жуу керек. Содан соң суға бір-екі тамшы сірке суын қосып шашты қайта жусаңыз, шаштың түбін қатайтуға көмектеседі. Оған қоса, шаш түсе бастағанда дәрігерлер кір сабынмен жуынуға кеңес береді.......

Қазіргі таңда біз кірсабынды киім жуғанда көмекші құрал ретінде ғана пайдаланатын болдық. Бірақ оның адам денсаулығына тигізер пайдасы да мол.

•Мәселен, адамның қолына тікен немесе ағаштың жаңқасы кіріп кеткен жағдайда оны инемен тескілеп, жанымызды ауыртамыз. Осындайда кір сабынды жылы суға езіп, дәкеге қалыңдау етіп жағып, тікен кірген жерге таңып қойсаңыз, бір сағаттың ішінде тікен өзінен-өзі сыртқа шығады.

•Егер шашыңыз қалың әрі ұзын болғанын қаласаңыз, онда мамандар шашыңызды кір сабынмен жууға кеңес береді. Сусабынды пайдаланып болғаннан соң, артынша басты кір сабынмен жуу керек. Содан соң суға бір-екі тамшы сірке суын қосып шашты қайта жусаңыз, шаштың түбін қатайтуға көмектеседі. Оған қоса, шаш түсе бастағанда дәрігерлер кір сабынмен жуынуға кеңес береді.......

✅ Кір сабын тек кір жуу үшін ғана емес, тұрмыс-тіршілікте де өзіндік пайдасы зор. Ендеше, сіздермен кір сабын жайлы біраз пайдалы кеңестермен бөлісе отырайын.

✅ Денеңіз сызылып, кесіліп кеткенде, жарақаттанғанда жарақаттанған жеріңіз тез жазылу үшін әсері мол және түрлі жұқпа аурулардан сақтайды.

✅ Ит тістеп алған жағдайда қан тоқтағаннан кейін жараға сабын ертіндісіне малынған дәкені басыңыз.

✅ Құлап қалған жағдайда дереу кір сабынды жағыңыз,ол көгеруден сақтайды.

✅ Тұмау кезінде сабын ерітіндісіне малынған мақта тампонын алып, мұрын қуысына тығуға болады. Бұл, әрине, жағымсыз емдеу шарасы, дегенмен, өте пайдасы зор.......

Қамшының сабындай бес күнде,
Алданба ғажайып кескінге.
Сенуге болады өзіңе
Сенуге болмайды ешкімге.

Жалғанның бір тұтам құйрығы,
Шындықтың шынайы....

Сұрақ: Мен студентпін, сабағымды жақсы түсіну үшін кейбір күндері ораза тұтпасам, кейін қазасын ұстасам бола ма?

Жауап: Ораза ұстау сабақтарыңа кедергі болмайды. Керісінше жақсы түсінуің үшін көмекші болады. Қарын қатты тоқ болса адамның миы жақсы жұмыс істемейді. Аш адамның зеректігі ашылып, түсіну қабілеті күшейеді. Бұл әлі тек медициналық жағы. Ал ораза тұтқанда Аллаһу та’аланың жаудыратын.......

Жағаңа кеп сырласам, Сабындыкөл,
бостан жүрек ағытқан сарынды көр!
Барымды көр, айнаңнан........