Қазақ тілі | Есімдіктер туралы
Есімдер тобына жататын сөз тобының бірі – есімдіктер,
Есімдіктер заттың атын, сынын, санын, я олардың аттарын біолдірмейді, бірақ солардың (зат есім, сын есім, сан есімдердің) орнына жұмсалады. Есімдіктер белгілі бір түсінікті я ойды жалпылама түрде мегзеу арқылы білдіреді. Есімдіктердің нақтылы мағыналары өздерінен бұрын айтылған сөйлемге немесе жалпы сөйлеу, аңғарына қарай аңғарылады. Мысалы, ол Прутковтың барлық афоризмін білетін. Сен қымсынба, артың ба біз бармыз. дегендердегі есімдіктердің қайсысының болса да мағыналары нақтылы емес. Өйткені бірінші сөйлемдегі Ол деген сөзден тек бір адамның Прутковтың барлық афоризмін білетінің ғана аңғарғанымыз болмасы, ол адам кім? - Бейсенбай ма, әлде Мұрат па? жоқ тіпті біз білмейтін, басқа бір адам ба?
Әйтеуір оның кім екенін бірден айқын біле алмаймыз. екінші сөйлемдегі саен, біз дегендердің де мағыналары нақтылы емес, олар жалпылама түрде ғана айтылған. ондай болатын себебі: ол деген сөз мен және сен деген ұғымнан басқаның бәрін білдіреді, демек көзбе – көз я бетпе – бет сөйлесіп тұрған екі адамнан басқаның бәрі (адам ба?, зат ба – бәрі бір) ол – болады.
Есімдіктердің дәлді мағыналары, егер екі я онан да көп адам сөйлесіп отырған жағдайда (диалогта) қолданылса, сол сөйлемдерден бұрын айтылып, я аталып өткен сөйлемдермен байланысты аңғарылады.
есімдіктер шығу төркіні жағынан екі топқа бөлінеді, оның бір тобына өте ерте заманнан келе жатқан байырғы «көне) түбір есімдіктер енеді де, екінші тобына тілі замандарда пайда болған, демек соңғы кездерде туып қалыптасқан есімдіктер жатады.
алғашқы топқа жататын есімдіктер әрқашан негізгі түбір сөздер сипатында болады. Бұған: мен, сен, ол, біз, сіз, қай? кім? не? міне, бұл, осы, сол т.б. сияқты, қазіргі кезде бөлшектеп талдап жатуды қажет етпейтін түбір тұлғалы сөздер жатады.....
Есімдіктер заттың атын, сынын, санын, я олардың аттарын біолдірмейді, бірақ солардың (зат есім, сын есім, сан есімдердің) орнына жұмсалады. Есімдіктер белгілі бір түсінікті я ойды жалпылама түрде мегзеу арқылы білдіреді. Есімдіктердің нақтылы мағыналары өздерінен бұрын айтылған сөйлемге немесе жалпы сөйлеу, аңғарына қарай аңғарылады. Мысалы, ол Прутковтың барлық афоризмін білетін. Сен қымсынба, артың ба біз бармыз. дегендердегі есімдіктердің қайсысының болса да мағыналары нақтылы емес. Өйткені бірінші сөйлемдегі Ол деген сөзден тек бір адамның Прутковтың барлық афоризмін білетінің ғана аңғарғанымыз болмасы, ол адам кім? - Бейсенбай ма, әлде Мұрат па? жоқ тіпті біз білмейтін, басқа бір адам ба?
Әйтеуір оның кім екенін бірден айқын біле алмаймыз. екінші сөйлемдегі саен, біз дегендердің де мағыналары нақтылы емес, олар жалпылама түрде ғана айтылған. ондай болатын себебі: ол деген сөз мен және сен деген ұғымнан басқаның бәрін білдіреді, демек көзбе – көз я бетпе – бет сөйлесіп тұрған екі адамнан басқаның бәрі (адам ба?, зат ба – бәрі бір) ол – болады.
Есімдіктердің дәлді мағыналары, егер екі я онан да көп адам сөйлесіп отырған жағдайда (диалогта) қолданылса, сол сөйлемдерден бұрын айтылып, я аталып өткен сөйлемдермен байланысты аңғарылады.
есімдіктер шығу төркіні жағынан екі топқа бөлінеді, оның бір тобына өте ерте заманнан келе жатқан байырғы «көне) түбір есімдіктер енеді де, екінші тобына тілі замандарда пайда болған, демек соңғы кездерде туып қалыптасқан есімдіктер жатады.
алғашқы топқа жататын есімдіктер әрқашан негізгі түбір сөздер сипатында болады. Бұған: мен, сен, ол, біз, сіз, қай? кім? не? міне, бұл, осы, сол т.б. сияқты, қазіргі кезде бөлшектеп талдап жатуды қажет етпейтін түбір тұлғалы сөздер жатады.....
Рефераттар