КІРІСПЕ
Әлемдік шаруашылық – бұл халықаралық еңбек бөлінісінің жүйесіне ұлттық шаруашылықты біріктіретін глобальды экономика. Әлемдік шаруашылықта халықаралық экономикалық қатынастар қатынасады. Олар келесі нысанда болады:
- халықаралық сауда;
- капитал экспорты және халықаралық несие;
- халықаралық валюта қатынасы;
- халықаралық жұмыскер көшуінің миграциясы;
- ғылым мен техника аумағындағы халықаралық айырбас;
Елдер арасындағы экономикалық байланыс валюта алмастыруды да қажет етеді.
Валюта (баға,құн)- мемлекеттің ақша бірлігі. Ұлттық экономикалық өзара тәуелділігінің күшеюі валюта экономикалық қатынастарын қалыптастырды. Әр елдің өзінің халықаралық құқық нормасын ескере отырып , ұлтық заң негізінде қалыптасқан ұлттық валюта жүйесі болады.
Ұлттық валюта негізінде әлемдік валюта жүйесі пайда болды. Халықаралық валюта жүйесі – сыртқы нарықта орталық эмиссиялық банктер қызметін реттейтін мекемелердің заңдары, ережелері жинағы.
Нарыққа өту кезеңінде ҚР-сы егеменді ел ретінде өзінің тәуелсіз дамуы кезеңінде валюталық саясат жүргізуі қажет . Қазақстанның алдында шетелдермен дербес валюта қатынастарын құрумен қатар халық шаруашылығын қайта құру , оны нарық рельстеріне түсіру мәселелерін бірге шешу міндеттері
тұрды.
Қазақстан 1992 жылдың шілдесінде ХВҚ-ға мүше болып кіргеннен бастап өзінің валюта қатынастарын Ямайка валюта жүйесінің құрылымдық қағидалары мен қордың жарғысына сәйкес қалыптастыруда . Валюта қатынастарын ұйымдастыру үшін 1993 жылдың 14 сәуірінде “Валюталық реттеу туралы” алғашқы заң қабылданды. Ол кезде Қазақстан сом аймағында болғандықтан шетелдермен жеке валюталық байланыстары жоқтың қасында болатын. Сонымен қатар еліміз өзін ұллтық валютасын айналымға шығаруға дайындап, жеке алтын валюта резервтерін құру жұмыстарын жүргізумен шұғылдануда еді. Қабылданған заң бағаны ырқына жіберу (либерализация) деңгейіне сәйкес келіп, кейбір жағдайларда дамып келе жатқан валюта қатынастарына тіпті қарама-қайшы болуы. 1996 жылы 24 желтоқсанда Қазақстанда “Валюталық реттеу туралы” жаңадан заң қабылданды.
ҚР-ның шетелдермен жүргізілетін валюталық қатынастарының негізгі элементтері республикада қабылданған заңдарда айқындалған . Олар жоғарыда айтылған заңға қоса “ҚР-ның ақша жүйесі туралы” 1993 жылдың 13 желтоқсанындағы заң; “ҚР Ұлттық банкі туралы” 1995 жылдың 30 наурызындағы заң; ”Банк және банк қызметі туралы” 1995 жылдың 31 тамызындағы заң; “Бағалы қағаздар рыногы туралы” 2003 жылдың 16 шілдесіндегі заң; сонымен қатар ҚР Президентінің жарлықтары , Үкімет қаулылары мен Ұлттық Банк басқармасының нормативтік актілері (1994 жыылдың 24 қарашасындағы ҰБ басқармасы бекіткен “ҚР-да валюталық операцияларды жүргізу тәртібі”).....