Қазақстан Республикасы үшін басты мақсат – бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру. Мұның негізгі көрсеткіші – білім мен ғылымның өркендеуі.
Білім саласында бәсекелестік қабілеті бар мамандарды дайындау және инновациаларды белсенді енгізуді келесі он жылдыққа Ел басының қойған тапсырмаларының бірі.
Ерекше көңіл техникалық білім беру жүйесіне беріліп отыр, себебі мұндай мамандарды дайындау Қазақстанның индустриалды – инновациалық даму Стратегиясын жүзеге асырудың негізі болып табылады.
« Текстиль материалдарының жалпы технологиясы » оқу құралы
халқаралық білім беру стандарттарына сәйкес жоғары сапалы, кәсіби білікті мамандарды дайындауға арналған.
Оқу құралында иірімжіп, мата тоқу, трикотаж және текстиль беймата өндірістерінің технологиялық процесстерінің мәні, олардың теориялық негіздері келтірілген.
Жоғары сапалы текстиль бұйымдарын өндірумен байланысты
мәселелерді қарастыру, негізгі технологиялық процесстерді талдау және тиімділігін көтеретін шарттарды табу.
Текстиль материалдарының технологиясы дегеніміз - иірімжіп, ширатылған жіп, мата, трикотаж, беймата материалдары және талшықтар мен жіптерден жасалған басқа да текстиль бұйымдарын өндіруді қамтамасыз ететін процесстер мен құрал – жаблдықтар туралы білімдер жинағы.
Технологиялық процесстердің сипаттамасы бойынша технологияны механикалық және химиялық деп екіге бөледі.
Текстиль өнеркәсібінің кәсіпорындары иірімжіп, ширатылған жіп, мата, трикотаж, беймата жаймаларын және текстильді табиғи және химиялық талшықтар мен жіптерден жасалған басқа да бұйымдар өндіреді.
Өңделетін текстиль талшықтары мен химиялық жіптердің түріне байланысты текстиль өнеркәсібін мынандай салаларға бөледі:
- мақта, мақта талшықтары немесе оның химиялық талшықтар қоспасынан алынатын біртекті жіп немесе ширатылған жіптен жасалатын
мақта және жартылай мақта маталарын өндіреді;
- жүн, әртүрлі жүн талшықтары (қой, ешкі, түйе және басқа жануарлар) мен оның химиялық талшықтар қоспасынан алынатын біртекті жіп немесе
ширатылған жіптерден жасалатын жүн және жартылай жүн маталарын өндіреді;
- зығыр, зығыр және басқа да зығырлы талшықтардан жасалатын маталар жартылай зығырлы маталар, зығырлы ширатылған бұйымдар өндіреді;
- жібек, табиғи жібектің ширатылған жіптерінен алынатын жібек маталарын, жібек иірімжіптерін, химиялық ширатылған жіптер, химиялық талшықтардан алынатын иірімжіптер өндіреді. ....

Қазақстан Республикасы үшін басты мақсат – бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру. Мұның негізгі көрсеткіші – білім мен ғылымның өркендеуі.
Білім саласында бәсекелестік қабілеті бар мамандарды дайындау және инновациаларды белсенді енгізуді келесі он жылдыққа Ел басының қойған тапсырмаларының бірі.
Ерекше көңіл техникалық білім беру жүйесіне беріліп отыр, себебі мұндай мамандарды дайындау Қазақстанның индустриалды – инновациалық даму Стратегиясын жүзеге асырудың негізі болып табылады.
« Текстиль материалдарының жалпы технологиясы » оқу құралы
халқаралық білім беру стандарттарына сәйкес жоғары сапалы, кәсіби білікті мамандарды дайындауға арналған.
Оқу құралында иірімжіп, мата тоқу, трикотаж және текстиль беймата өндірістерінің технологиялық процесстерінің мәні, олардың теориялық негіздері келтірілген.
Жоғары сапалы текстиль бұйымдарын өндірумен байланысты
мәселелерді қарастыру, негізгі технологиялық процесстерді талдау және тиімділігін көтеретін шарттарды табу.
Текстиль материалдарының технологиясы дегеніміз - иірімжіп, ширатылған жіп, мата, трикотаж, беймата материалдары және талшықтар мен жіптерден жасалған басқа да текстиль бұйымдарын өндіруді қамтамасыз ететін процесстер мен құрал – жаблдықтар туралы білімдер жинағы.
Технологиялық процесстердің сипаттамасы бойынша технологияны механикалық және химиялық деп екіге бөледі.
Текстиль өнеркәсібінің кәсіпорындары иірімжіп, ширатылған жіп, мата, трикотаж, беймата жаймаларын және текстильді табиғи және химиялық талшықтар мен жіптерден жасалған басқа да бұйымдар өндіреді.
Өңделетін текстиль талшықтары мен химиялық жіптердің түріне байланысты текстиль өнеркәсібін мынандай салаларға бөледі:
- мақта, мақта талшықтары немесе оның химиялық талшықтар қоспасынан алынатын біртекті жіп немесе ширатылған жіптен жасалатын
мақта және жартылай мақта маталарын өндіреді;
- жүн, әртүрлі жүн талшықтары (қой, ешкі, түйе және басқа жануарлар) мен оның химиялық талшықтар қоспасынан алынатын біртекті жіп немесе
ширатылған жіптерден жасалатын жүн және жартылай жүн маталарын өндіреді;
- зығыр, зығыр және басқа да зығырлы талшықтардан жасалатын маталар жартылай зығырлы маталар, зығырлы ширатылған бұйымдар өндіреді;
- жібек, табиғи жібектің ширатылған жіптерінен алынатын жібек маталарын, жібек иірімжіптерін, химиялық ширатылған жіптер, химиялық талшықтардан алынатын иірімжіптер өндіреді.....

Кіру панельдер «ПВ-60»; түзеткіш панель 24 В, «ПВ-24»; 220 В
түзеткіш панелі, «ПВ-24/220 ББ» ; релелік панель, «ПРББ» және жиілікті түрлендіретін панель, «ППЗ-50/25 А»
«ПВ-60» панелі басқа панельдерге электрэнергияны басқаға әкеледі. Бұл панельде түрлі фидерден бекетті қолмен өшіру кілті бар,
«ПВ-24» панелі барлық тізбекті электрқоректендіреді,
24 В тұрақты кернеуді қамтамасыз етеді, қосымша аккумулятор батареясын зярядтап отырады.
«ПВ24/220 ББ» панелі тұрақты кернеудегі 220 В электрқозғалтқышын энергиямен қамтамасыз етіп түрады. Қосымша мұнда «ЗБВ-24/30» түзеткіш панелі, ол «ПВ-24» панелі істен шығу кезінде қосымша түрінде орналасқан.
«ППЗ-50/25 А» панелі тек қана жиілігі 25 Гц тоқпен қоректенетін рельсті тізбектерде қолданылады.....

Мұнайдың пайдалы қазба екендігі бұрыннан белгілі. Археологтардың мәліметі бойынша мұнайды 5-6 мың бұрын ашып, пайдалана бастады. Ең ерте мәліметтер Евфрата жағалауларындан, Керчиден, Сырчань, Қытай провинциясынан табылған. «Нефть» сөзі яғни «мұнай» сөзі «нафта» сөзінен шыққан. Кіші Азия халқының «просачивать» деген сөзінің мағынасын білдіреді. Қазіргі уақытта Қазақстанда 16 ірі мұнай бассейндері бар екені белгілі - Каспий маңы, Үстірт – Базаның, Маңғыстау, Арал, Сырдария, Оңтүстік Торғай, Солтүстік Торғай, Солтүстік Қазақстан, Теңіз, Шу-Сарысу, Батыс Іле, Шығыс Іле, Балхаш, Алакөл, Зайсан, Іртіш маңы.
Қазақстандағы ең алғашқы мұнай өндірісіне Орал – Каспий мұнай қауымдастығының (ОКМҚ) 1911 ж. Доссор ауданындағы өндірісін жатқызуға болады. Пеине, Макат, Бурен маңында, Доссор ауданындағы №3 скважиналарда 1911 ж. 29 сәуірде 225-226 м тереңдіктен өте күшті мұнай фонтаны шықты, ол 30 сағат бойы ағып, соңында мұнайды жандырудан басқа амал болмады. Өрт бірнеше күннен кейін құм кептелген соң тоқтады. Фонтан арқылы 17 мың тонна жеңіл мұнай алынды.
1915 ж. 31 мамырда Доссордан кейін екінші мұнай орны – макат ашылды. Революция алды кезеңіне дейін макаттағы мұнай өңдеу ісін негізінен «ОКМҚ» мен «колхида» қауымдастығы жжүргізді.
1911 – 1917 жж. Аралығында Доссорда 11 мұнай фонтаны болды. Революцияға дейінгі кезеңде Доссорда 19891 метраждық 100 экплуатациялық скважина болды.....

Қорғасын. Аса жылдам ұшатып, тарыдай ғана көлемі бар осы бір металл талай тарландарды да тұралатқаны белгілі. Сонымен бірге қорғасын өмірдс берері мол, ажалға ара турарлық та элемент.
Ал енді біз «жауынгер» іспеттес ұғыммен қалыптасқан қорғасын жайлы, оның өткені мен бүгінгісі, ертеңі жанлы айтпақпыз.
Көне кез, «кәрі» элемент—қорғасын адамзатқа өте ертеректен таныс. Қорғасын шамамен біздің эрамыздан 6 — 7 мың жылдай бұрын белгілі бола бастады. Өйткені қазбалардан табылған заттар соны анықтайды. Ертедегі адамдар қорғасын оңай балқығандықтан, сол кездің өзінде-ақ одан небір өрнектер құйып, ескерткіш заттар жасаған. Ал ертеректегі египеттіктердің табытынан табылған қорғасынға қарағанда, олар қорғасынды әшекей ретінде пайдаланған дей болжауға болады.
Алғашқы ақша қорғасыннан жасалған. Сондай-ақ кейбір көне заттарға жүгінсек, тұңғыш медаль да қорғасыннан соғылыпты. Оған жер шарының түкпір-түкпірінен табылған айғақ заттар дәлел. Қорғасын өзінің ертеректе қолданған салаларында қазір мүлде қолданбайды. Көне Римді қазғанда, Жер асты су жүйелері табылған. Ал су жүретін құбырлар қорғасыннан жасалыпты. Қорғасын таза сумен әрскеттеспегенмен, құрамында көмір қышқыл газы бар суда химиялық түзіліс беріп, суда ериді. Ондай сумен адам денесіне енген қорғасын, сүйектегі кальций элементін алмастырып, өмірді қысқартады. Ескі Римдегі адамдар өмірінің қысқа болуы да, міне,....

Бұл жұмыста еліміздегі мұнай өндірісімен тікелей байланысты газ өнімдерінің өндірілуі, ішкі нарықла тұтынылу деңгейі, экспортқа шығарылатын көлемі және тасымалдаушы магистралды құбырлардың технико-экономикалық жағдайлары толық көрсетіледі.
Жұмыстың әр бөлімінде газ саласын курстық жұмыс тәртібі бойынша талдаймыз.
1-ші бөлімде газ саласының республикадағы жалпы жағдайы айтылады.
2-ші бөлімде Қазақстан Республикасының газ өнімдерін жалпы пайдалану және экспортқа, импортқа шығарылу көлемі көрсетіледі. Күнделікті бұқаралық ақпарат құралдарынан көріп отырғанымыздай өте үлкен көлемді газ ресурстары магисрралды құбырлармен таратылады. Осы бөлімде магистралды құбырлардың ең бастылары және қосымшалары көрсетіледі. Сонымен қатар газ тасымалдаушы құбырлардың пайдалануға берілген жылдары және қазіргі проблемалары толық қамтылады.
3-щі бөлімде жұмыс бағдарламасы бойынша модель табылып болашақ үш кезеңге болжам жасалады.
Жұмыстың басты мақсаты: Республикадағы газ өндірісінің көлемі мұнай өндірісінің көлеміне тікелей байланысты болғандықтан модель арқылы байланыстың деңгейін анықтау.
Жұмыстың басты міндеттері:
1. Газ өндірісімен мұнай өндірісі арасындағы байланысты анықтау.
2. Анықталған байланысқа қатысты модельдерді құру.
3. Анықталған бойынша болашақ кезеңдегі өндіріс көлеміне болжам жасау.
Модель бойынша еліміздегі мұнай өндірісі болашақтағы үш кезеңде өсетіндігін көрсетеді яғни осыған сәйкес газ өндірісінің өсетіндігін дәлелдейді.
Жұмыста қорытынды және жұмысты жазу барысында пайдаланылған әдебиеттер келтіріледі. ....

Археологиялық деректемелер неолит заманынан бастап көліктің шаруашылық салаларына ене бастағанын байқатады. Көне обалардан табылған әбзел қалдықтары малдың көлік ретінде ежелден-ақ пайдаланылғанын көрсетеді. Ежелгі заманнан келе жатқан көлікке негізінен жегін малы мен мініс малы: түйе, жылқы, құлан, қашыр, есек, сиыр, бұғы, ит, т.б. жатады. Әрбір көлік малының тұрмыстық-шаруашылық жұмыстарда қолданылуы оның табиғи ерекшеліктеріне байланысты болды. Мініс малы көне замандардан бері шөл далалы, орманды, батпақты, таулы-қыратты жерлерде негізгі көлікке айналды.
Жегін малы арба, күйме, шана сияқты көлік құралдарына жегіліп, жолаушы, жүк тасымалдауға, көшіп-қонуға пайдаланылды. Мұндай көлік түрлерінің біразы ежелгі Мысырда, Вавилонда, т.б. жерлерде біздің заманымыздан бұрынғы 3-мыңжылдықта қолданылғанын тарихи-археологиялық деректер дәлелдейді.Әскери арбалар шығыстағы ежелгі мемлекеттерде соғыс кезінде кеңінен пайдаланылды. Әскери және жүк арбалардың тасқа қашап салынған суреттері Қаратау өңірінен де табылды. Қазақстан жеріндегі жергілікті халықтың ежелгі тұрмысын көрсететін петроглифтерде немесе басқа да археологиялық бұйымдарда, ескерткіштерде көлікке қатысты деректер көптеп кездеседі. Әсіресе көшпелі қазақтардың тұрмыс-тіршілігіндежылқы мен түйенің орны ерекше болған. Түйе шөлге және ұзақ жүріске шыдамды болғандықтан, ежелгі және орта ғасырларда Ұлы Жібек жолыбойындағы сауда керуендерінде, сондай-ақ мал қамымен көктеуге, жайлауға, күздеуге, қыстауға көшіп-қону кезінде негізгі көлік ретінде пайдаланылған. Жылқы да көшпенді халықтың тұрмыс-салтына аса қолайлы көлік болды. Қазақтар “ат – ердің қанаты” деп есептеген. Бағзы бір замандарда “аттың жалында, түйенің қомында” жүрген кездер де болған. Адамзат қоғамының дамуы барысында ғасырлар қойнауынан келе жатқан дәстүрлі көлік түрі мен құрамы да өзгеріске ұшырап отырды. Ғылыми-техникалық жетістіктерге орай көлік малын бірте-біртеавтомобиль, пойыз, ұшақтар ығыстыра бастады. Сөйтіп, техникалық көлік түрлері қоғамдық даму сатыларын айқындайтын көрсеткіштердің біріне айналды. Қазіргі кезде де мініс малы – автомобиль, трактор бара алмайтын жерлерде көлік ретінде пайдаланылады. ....

Жер бетінде шипалық қасиетке ие алуан түрлі өсімдіктер өседі.Осынау әрқилы географиялық аймақта қоныс тепкен емдік шипалық қасиеттері алуан түрлі өсімдіктерді адам баласы ерте кезден-ақ өз қажетіне жаратып келеді.
Халықтың денсаулығын сақтауға, ұзақ жыл өмір сүруге деген талпыныстары әрқашан да белсенді болған. Осыдан үш мың жыл бұрын-ақ кейбір шығыс елдерінде қазір қолданылып жүрген дәрілік өсімдіктердің бірсыпырасы белгілі болған.
Ал дәрілік өсімдіктерді зерттеу әдісі XVIII – XIX ғасырларда қолға алынып, 1878 жылы Н. И. Анненков «Ботаникалық сөздік » атты кітап құрастырды. Белгілі орыс агрономы А. Т. Болотов « Экономикалық дүкен » атты журнал шығарып, дәрілік өсімдіктер туралы көптеген мақалалар жариялады. 1912 жылы профессор В. К. Варлихтың « Орыстың дәрілік өсімдіктері » атты еңбегі жарық көрді. Кейінірек С. П. Боткин, Ф. И. Иноземцов сияқты көрнекті ғалымдар қазіргі кезде бүкіл дүние жүзінде жүрек ауруларын емдеуге пайдаланылып жүрген жалынгүл және меруертгүл тәрізді тамаша өсімдіктерді ғылыми медицинаға енгізді.
Дегенмен патшалық Россияда дәрілік өсімдіктерді пайдалану ісі ойдағыдай болған емес. Ұлы Октябрь социалистік революциясынан кейін ғана біздің елімізде шипалы шөптерді зерттеу ісі кең қанат жайып, мемлекеттік маңызға ие болды. 1921 жылы РСФСР Халық Комиссарлары Советі дәрілік өсімдіктерді жинау туралы декрет қабылдады. Ал 1925 жылы дәрілік өсімдіктер жөнінде тұңғыш рет Бүкілодақтық кеңес болып өтті. Міне, содан бері бұл салада біздің елімізде біршама жұмыстар жүзеге асырылды. Қазіргі таңда дәрілік өсімдіктерді зерттеумен алуан түрлі мамандық иелері – ботаниктер мен фармацевтер, фармакологтар мен әр түрлі мамандықтағы дәрігерлер шұғылдануда. Бүкілодақтық дәрілік және хош иісті өсімдіктер институты (ВИЛАР), Бүкілодақтық химия-фармацевтика ғылыми-зерттеу институты (ВНИХФИ), РСФСР Денсаулық сақтау министрлігінің аптека ғылыми-зерттеу институты (ЦАНИИ) сияқты көптеген ғылыми-зерттеу институттары жемісті жұмыстар жүргізуде ....

Соққы әсерлі механизмдерді қолдану машина жасауда ХІХ-ғасырдың соңын ала басталған, бірақ кең қолдануға ХХ- ғасырдан бастау алады, ол тау жыныстарын бұзудың үнемді тәсілдерін іздеуге байланысты орын алды. Алдымен ол пневматикалық механизмдер, ал 50-жылдардан бастай – электрлік гидравликалық. Соңғылары белгілі артықшылықтарына байланысты кең тарады. 70- жылдардан бастай бұл механизмдер машинаның негізгі бөлігіне аз реакцияда нысанға жоғары салмақ түсіру керек жағдайларда, өндірістің барлық салаларында пайдаланылады. Ол – гидробалғалар гидротерфораторлар, буто бойлар, қойсытқыштар,т.б.
Пайдалы жұмысты атқарудың соққылық тәсілі аса болашақты болып табылады. Бірақ импульсті энергия түрлендірудің күрделілігі мен ішкі динамика мәселелері импульсті жетектің тек ХХ-ғасырда пайда болуына себеп болды.
Қазіргі кезде импульстік варианттар жетектердің барлық түрлерінде белгілі.
ТМД – елдеріндегі соның ішінде Қазақстандағы ғылыми зерттеу және тәжірибе конструкторлық жұмыстардың жоғары деңгейде екендігіне қарамастан, мұндай конструкциялардың дамыту көбіне шетел фирмаларының үлесінде: Финляндия, Швеция, Англия, Жапония және т.б. елдер. Дегенмен де импорт алмастырудың экономикалық ұтымдылығы, отандық конструкциялар әзірлеуді талап етеді. Ол конструкциялар әрі арзан, әрі технологиялы болуға тиісті. ТМД елдеріндегі ғылыми орталар әзірлеген теориялық және тәжірибелік зерттеулер (Қ Р Ғ А, қырғыз ҒА, Кар МТУ, А.А.Сокощинскй, ТКИ, т.б.), аса жетілген елдердегі бұл сұрақтың бүгінгі таңдағы күйлеріне сай келеді, бірақ оларды технологиялық игеру және жобалау мен пайдаланушы мамандар дайындау мәселелері әлі бар.
Бұл курста ТМД елдері ғалымдарының соңғы жылдарда жарияланған «Импульсты гидрожетек» саласындағы еңбектерімен танысамыз.
Сондықтанда бұл пәннің «гидравликалық машинар, гидрожетектер және гидропневмоавтоматика» мамандығы бойынша оқып жүрген студенттер үшін маңызы зор. Бұл пән студенттерді импульстік гидрожетектердің теориялық негіздерімен және оларды есептеу принциптерімен таныстырады.
1. Импульсті гидрожетектердің (ИГЖ) құрылымдық және функционалдық ерекшеліктері.
Өңдеу нысанын импульстік салмақпен қамтамасыз ететін гидрожетектер - импульстік гидрожетектер (ИГЖ) – деген ортақ аталыспен белгілі. Олардың құрылымы көлемдік немесе гидродинамикалық машиналарға негізделуі және кинематикалық тұйықта энергия түрлендірудің аралық буыны болып табылатын - соққыштың (бос) болуымен немесе болмауымен сипатталуы мүмкін. Осылайша, гидрожетектер варианттарын келесідей бөлген ұтымды: ....

«Ірімшік дегеніміз – жетілдірілген сүт» - деп ағылшын жазушысы Эдвард Бьюнярд өзінің «Эпикурдың рахатты шағы» атты кітабында жазған. Шындығында да ірімшік сүттің тығыз бөліктерінен тұрады. Бұл, сүттің ірімшікке айналуы сүттің ашу процессінен де жылдам өтеді. Ірімшік қайнату – сүттің бұзылып кетуінің алдын – ала жасалатын тағам. Ірімшік – сүттен жасалатын тағамдардың ішіндегі, әр түрлілігі жағынан өте көп тараған тағам, ірімшікті бутербродқа, соустарға, ыстық және суық тағамдарға қолданады. Ірімшіктің химиялық құрамында белоктар 25% болады, олар адам организіміне оңай сіңеді, сүтің майы 30%, минералды заттар (кальций, натрий, фосфор), майда, суда еритін дәрумендер (А, Д, Е, В1, В2, РР) болады. Ірімшік тағамдары өте қуатты болады. Ірімшіктің құнарлы болуы оны тек қана тағам ретінде ғана пайдаланып ғана қоймай, тамақ алдында тәбет ашу үшін де қолдануға мүмкіндік береді. Ірімшікті ешкінің, сиырдың, қойдың, қодастың сүттерінен ірітіп өңдеу арқылы жасайды. Ірімшікті жасаған кезде бойындағы барлық құнарлылығы сақталады, тек көмірсулар болмайды. Ірімшікті қайнату кезінде сулар ұшып кетеді де концентрациялы (топталған) өнім пайда болады. Технологияның дамуы ірімшіктің түрлерін жаңаша өндірістік әдістермен өндіруге мүмкіндік берді. Индустрияның дамуы ірімшіктің түрлерін халықаралықтанымал дәрежеге жеткізді. Қазіргі кезде ірімшік өндіретін технологияның аттарын да жазатын болды, мәселен mozzarellas, Шотландия мен Канадада, Чедлер ірімшігі, Ирландия мен Америка Құрама Штаттарында жасалынады. Бірақ, ірімшікті жасаудың ғасырлар бойғы үйреншікті әдісі сол күйінде сақталып келеді. Ірімшікті – сүтті мәйекпен ашытып содан соң өңдеу арқылы жасайды, сүт тығыздалып ірімшікке айналады ....