Ертеде адам басына бітпеген сұлудың сұлуы Малхуан деген қыз өтіпті. Сол қыз тумастан алпыс жыл бұрын, алып күштің әмірімен Малхуанның суреті жер-жердегі бүкіл хандыққа таратылыпты.
Қыздың сұлу бейнесіне таң болмаған жан қалмапты. Сол кезде бір өзінен басқаны жан демейтін менменшіл қара ниет хан болыпты. Ханның қырық сарайы бар екен. Сарайларының сәнділігі сондай - жақұт, маржан, алтын, күмістермен әшекейлеп салдырған екен.
Хан Малхуанның суретін көріп, қызға ғашық болады. Сондықтан: «Егер осы қыз бұл дүниенің үстінде туса, қалай да іздеп тауып алармын», – деп, өзіне-өзі серт қып, жансыз бейнені бір сарайға сақтауға бұйырды.......

Ең ерте заманда хайуандар жылдың басы болуға таласыпты. Сонда жылқы айтыпты:
— Мен алысты жақын қыламын. Күшімді көреді, сүтімді ішеді, қылыма шейін арқан, жіп еседі. Адамға менен пайдалы мал жоқ, жыл ағасы мен боламын, – дейді.
Түйе айтады:
— Сен адамның жұмысын қылсаң, сұлы, шөп асайтын тамағың үшін құл болдың, міне, мен сен көтере алмайтын ауырды көтеріп, неше айшылық алыс жерлерге барамын. Аш болдым деп, арпа, сұлы сұрамаймын. Көде болса, көде, жусан болса, жусан, не кез келсе, соны қорек етіп, табылса, су ішіп, табылмаса, шөлде де жолға жүре беремін. Жыл басы болу маған лайық.......

Қазақ тарихында Шақшақ Жәнібек деген атпен белгілі Жәнібек Қошқарұлы 1693 жылы Торғайдың Тосын құмында дүниеге келген. Абылай ханның сенімді серігі болған. 1740-41 жылдары Абылай жоңғарларға тұтқынға түсіп қалғанда оны құтқаруға барынша күш салған осы Жәнібек болатын. 1748 жылы 11 шілдеде императрица Елизавета Петровнаның жарлығы бойынша Тархандық атаққа ие болған. Дәуітбай Жәнібекұлы 1712 жылы Торғайдың Тосын құмында дүниеге келген. Жасөспірім бозбалалармен бірге «мың бала» жасағында соғыстарға қатысқан. Әкесі сияқты, Абылайдың сенімді серігіне айналып, хан саясатын жүргізуде маңызды қызмет атқарды. 1759 жылы мұрагерлік жолмен «Тархандық» атаққа ие болған. 1783 жылы қайтыс болып, өзінің туған жерінен топырақ бұйырады. Батырдың жатқан жері Дәуітбай қорымы деп аталады. Дәуітбайдың төртінші ұлы Мұса 1746-1747 жылдар шамасында дүниеге келіп, 1820 жылы дүниеден озған. Сырым Датұлы көтерілісіне қатысқан .Бұл 1790 жылдары, яғни көтерілістің 3 кезеңі болатын. 1793 жылы тархан атағына мұрагерлік жолмен ие болады. Шеген Мұсаұлы 1785 жылы Торғайдың Тосын құмында дүниеге келген. .....

Баяғыда бір бай мен кедей болыпты. Кедейдің бір баласы бар екен. Ал байдың үш әйелі болса да, баласы жоқ екен. Жарлының үйі үнемі көңілді болады, күндіз-түні ойын, күлкі үзілмейді...

Бір күні бай да, жарлы да намазға барыпты. Бара жатып бай жарлыға: «Сендер күнде үй ішіңмен шулап жатасыңдар, өздерің тамақтарыңды таба алмай жүріп, сендерге ойын-күлкі не керек?» – депті. Сонда жарлы: «Бай, сіз білмеген екенсіз, біздің бір алтын сақамыз бар, соны біресе қатыным иіреді, біресе өзім иіремін, соған күлеміз де жатамыз депті. Сонан бай үйіне келіп, алтыннан сақа соқтырып алып, үш қатынымен кезек-кезек сақа иіреді, оған ешкім де күлмейді. Ертеңіне тағы да намазға бара жатып бай:

«Ақымақ жарлы, иірген сақаға несіне күлесіңдер?» – дейді. Сонда жарлы: «Байеке-ай, сен өзің бай болсаң да, ақылын жоқ-ау, менің айтқаным сақа емес еді, әлгі балам еді, сен оған түсінбеген екенсің ғой!» – депті......

Баяғыда бір қу жігіт болыпты. Ол үнемі ел аралап қожа-молданы күлкі етіп, жарлы-жақыбайды жадыратып жүреді екен. Бір күні ел аралап келе жатқан әлгі қу жігіт бір науқас кемпірдің үйіне тап болған екен дейді.

Ауруынан қорыққан кемпір молла және балгер шақыртып, күнде бал аштырып, құмалақ салдырып отырады екен. Ал моллакең аңқау кемпірді алдап, Алла атынан ақы алып отырады. Мұны білген қу жігіт молланы бір қатыруды ойлайды да кемпірдің баласына шешесінің бір кезек киімін ұрлатып алдырады.......

Грейс, Клара және кішкентай Софидің әкесі таңертең өзінің тәтті балалық шағы өткен ескі үйіне жол тартады. Үйге кіре сала лезде өзінің жастық шағында өткен барлық еркелігі есіне түседі. Әр бір ескіріп, өңі кеткен бөлмелерді қарап жүріп әжесінің жерасты қоймасына тап болады. Қатты таң қалады, себебі осы үйде қанша жыл тұрса да әжесінің бұл қоймасын көрмеген екен. Ішінде әрдайым өзіне оқып беретін ертегі кітаптары мен көне заттар толы. Асықпастан ішін ақтарып балалық шағында естіген ертегілерін қайта оқып, беймәлім заттарды ......

Сабағын оқи сала кешегі ойында кеткен есесін қайтару үшін Батыр компьютерге шүйлікті. Ата-анасы баласының сабағына керек болар деп жинаған ақшаларына осы компьютерді алып бергелі Батыр үйден шықпайтын болды. Сабақтан келе сала алдына қонжиа кетеді. Демалыс күндері тіпті күні ұзақ отырады. Кейде тіпті түннің жарымын болғанын да білмей ойнай береді. Ойыннан қалған уақытын әлеуметтік......

Төтенше жағдай - адамдардың қаза табуына әкелiп соққан немесе әкелiп соғуы мүмкiн, олардың денсаулығына, қоршаған ортаға және шаруашылық жүргiзушi объектiлерге нұқсан келтiрген немесе келтiруi мүмкiн, халықты едәуiр дәрежеде материалдық шығындарға ұшыратып, тiршiлiк жағдайын бұзған немесе бұзуы мүмкiн авария, зiлзала немесе апат салдарынан белгiлi бiр аумақта туындаған жағдай.



Табиғи сипаттағы төтенше жағдайлар - дүлей зiлзала (жер сiлкiнiсi, сел, көшкiн, су тасқыны және басқалар), табиғи өрт, iндеттер мен малдың жұқпалы аурулары, ауылшаруашылық өсiмдiктерiнiң және ормандардың кеселдерi мен зиянкестерi арқылы зақымдануын туғызған төтенше жағдайлар.



Техногендiк сипаттағы төтенше жағдайлар - өнеркәсiп, көлiк авариялары және басқа да авариялар, өрт (жарылыс), күштi әсер ететiн улы, радиоактивтi және биологиялық жағынан қауiптi заттарды тарататын (тарату қаупi бар) авария, үйлер мен ғимараттардың кенеттен қирауы, бөгендердiң бұзылуы, тiршiлiктi қамтамасыз ететiн электр-энергетика және коммуникация жүйелерiндегi, тазарту құрылыстарындағы авария ту .....