Ертеде адам басына бітпеген сұлудың сұлуы Малхуан деген қыз өтіпті. Сол қыз тумастан алпыс жыл бұрын, алып күштің әмірімен Малхуанның суреті жер-жердегі бүкіл хандыққа таратылыпты.
Қыздың сұлу бейнесіне таң болмаған жан қалмапты. Сол кезде бір өзінен басқаны жан демейтін менменшіл қара ниет хан болыпты. Ханның қырық сарайы бар екен. Сарайларының сәнділігі сондай - жақұт, маржан, алтын, күмістермен әшекейлеп салдырған екен.
Хан Малхуанның суретін көріп, қызға ғашық болады. Сондықтан: «Егер осы қыз бұл дүниенің үстінде туса, қалай да іздеп тауып алармын», – деп, өзіне-өзі серт қып, жансыз бейнені бір сарайға сақтауға бұйырды.......

Баяғыда Күлмесхан деген хан болыпты. Оның шын аты Баяухан екен. Күлмесхан аталған себебі, Баяуханның заманында жаугершілік қатты болып, бір ел бір елді шауып, жаншып ала береді, содан кейін Баяухан бір күні жұртын жиып, бірнеше әскер алып, жұртқа тыю саламын, әлемге әділдік орнатамын деп, жер қайысқан қолмен аттанған екен.
Жарты жолға жеткен соң, Баяуханның пір тұтып жүрген бір абызы бар екен, сол есіне түседі. Баяухан: «Қой, мен қайда барсам, не істесем де абыздан рұқсат алушы едім ғой. Қате болған екен, абыздан бата, ақыл алмай кеткенім», – деп, әскерін сол араға қалдырып, бас уәзір екеуі абызға келіпті.
Абыз: «Уа, ұлым, қайда аттандың?» – деп сұрапты.......

Баяғыда Өмірбек деген бай болыпты, байдың үш қызы болыпты. Байдың кіші қызының аты Айша екен. Айшаның ай десе аузы бар, күн десе көзі бар, үріп ауызға салғандай сұлу екен.

Күндердің күнінде бір бала келіп Өмірбектің, қойын бағады. Бұл баланың келу себебі былай еді: Әкесі, шешесі ағаларынан ерте айрылып жасынан жоқшылық пен жетімдікті бірдей көріп өседі. Сонан бұл бала бір байға жалданады. Көп кешікпей сол ауылда жұқпалы ауру шығады. Ол ауылдың ақсақалдары мен қара сақалдары осы ауруды әкелген осы бала деп баланы қуып жібереді. Қашып келе жатқан баланың алдынан сол жалданған байдың баласы кездеседі. Ол аң аулап келе жатыр екен. Байдың баласы кездескен үйіндегі жалшы бала екенін танып......

Туған өлке туралы айтылғанда кең байтақ Қазақстан, оның ішінде әсем де көркем, ақынға жыр, халқына сыр болған Қызылорда өңірін мақтанышпен ойға аламын. Қарт Қаратаудың иегі мен Қызылқұмның жиегін жағалай аққан Сыр-ана сонау Аралға жетіп тыныс табады. Сыр өңірі тоғыз жолдың торабын түйістірген, жаугершілікте халқына қорған болған қасиетті өлке.......

2016 жылдың жаз мезгілі. Алматының күйбелең қарбаласын артқа тастап, әсемдігімен көпті таң қалдырған Көлсай көліне бет алдым. Көңілде алабұртқан екі сезім ұштасқандай. Бірі оқушылық өмірді артта қалдырып, стіденттік өмірге қадам басқалы отырған қуаныш сезімі болса, енді бірі ҰБТ-дан аз балл жинап қалдым-ау деген өкініш сезімі. Көлсай көліне аттануымның басты себебі осы ҰБТ еді. Ата-анам барып сергіп қайт деп жіберген. Әке-шешемнің маған артқан үміттерін ақтай алмай қалдым-ау деген беймаза бір сезім тағы бар. Ол кісілер бұл өмірдің шағын ғана сынағы, ештеңе етпейді, сені оқытпағанда кімді оқытамыз деп жұбатқан. Неде болса барлығы артта қалды. Алда тек ....

Сұлу сұлу емес, сүйген сұлу.

Жаны сұлудың,тәні сұлу.

Ажары сұлуланып келді көктем ,
Диқанның иығында зілді кетпен .
Аңсары кең даланың бір жасарып
Ақынның жүрегінен жырды төккен .

Аспанның арасынан көшкен бұлттар ,
Уілдеп желдей есті....