Сыршы молда (Қазақ ауыз әдебиеті)

Қолыма қалам алдым жұма күнi,
Жазып тамам әйладым күн мен түнi.
Мұсаның заманында бiр падиша
Болыпты, әлеуметтер, тыңла мұны.
Өзi патша уа және қазынасы көп,
Бұл дүния мақсұтына көңiлi тоқ.
Сексенге келген бар-дүр оның жасы,
Арманы бiр-ақ оның — перзентi жоқ.
Падиша перзент үшiн жедi уайым,
Әзелде жазбаған-дүр бiр Құдайым.
«Бiр Алла маған перзент берер ме?» — деп,
Падиша үмiт етер жыл-жыл сайын.
Сексенге келдi патша, әлi үмiтте,
Құдайым рахман ерүр һәр үмiтке.
Мұсаның бiр күн патша жолын тосты,
«Бiр дауа бола ма, — деп, — iшкi дертке».
Айтады: — Раббым менi патша қылды,
Һәм өзi жарылқағай бiздей құлды.
Құданың дәргаһына жеткiз, тақсыр,....
Өлеңдер
Толық

Қазақ шежіресі (Қазақ ауыз әдебиеті)

Ал ұста, Әлмағамбет, қолға қалам,
Денсаулық, берсін қуат, Хақ Тағалам!
Артыңа аз да болса, бір сөз қалдыр,
Бір нұсқа шежіре сөз, келсе шамаң.
Жаз жинап, тарихтан көргеніңді,
Есітіп, бұл туралы білгеніңді.
Кейінгі жас буындар шамаласын,
Сенің де не кәсіпте жүргеніңді.
Жазып көр, атаң қазақ шежіресін,
Сірә, сен бұл туралы не білесің?
Бастап бер, білімпаздар өзі өңдер,
Несіне ойға қалып, кідіресің?!
Хадис—Хақ расулдың жанған шамы,
Түсініп, татқандарға тәтті дәмі.
Бұйырды «Әлім Құда әл сәбихум
Тиғл әл файс бүгіттамай»*....
Өлеңдер
Толық

Түрік тайпалары және қазақ үйсіндері (Қазақ ауыз әдебиеті)

Жазуға түрік нәсілі алдым қолға,
Жәрдем ет, Жаратушы, өзің оңла.
Патшасы патшалардың бір өзіңсің
Сала гөр, қате кетсем, тура жолға.
Барша әлем қолыңызда жанды-жансыз,
Күнбатыс әм күншығыс, оң мен сол да.
Бір зат жоқ әміріңе бағынбайтын
Хан менен ханзадалар, алтын орда.
Жараттың жоқтан жасап барша әлемді,
Адамзат хайуан, малды баққан қолда.
Әр заттың өзіне лайық нәсіп бердің
Мақұлық әм жәндік, тірі жанға.
Шашылған несібесін теріп жеп жүр,
Бірі ойдан, сахарадан, бірі қырда.
Лайық бағзыларын жазалайсың,
Батырып құтылмастай қалың сорға.
Келмейтін сенің күшің ешбір зат жоқ,....
Өлеңдер
Толық

Агаги, Қалқаш (Қазақ ауыз әдебиеті)

Қиылған құндыз кірпік, қолаң шашты,
Көргенде туған асыл қарындасты,
Ойымда тоқсан түрлі толқын туып,
Көңілден мазам кетіп, ұйқым қашты.
Агаги, қалқаш, ага ги-гай!

Жіңішке бітер айдай сұлу қабақ,
Ақ сүттей толықсыған уыз тамақ.
Шыдасын қалай ғана, шіркін, көңіл,....
Өлеңдер
Толық

Абайкөк (6 ­нұсқа) (Қазақ ауыз әдебиеті)

Қарағым, айналайын, мінезіңнен-әй, Абайкөк!
Келмесең шақырғанда, кінә өзіңнен,
Әй, бір көрсем сені, арманым жоқ!

Толғатып тоқсан әйел ұл тапса да, Абайкөк.
Садақа соның бәрі бір өзіңнен,
Әй, бір көрсем сені, арман жоқ!....
Өлеңдер
Толық

Абайкөк (5 ­нұсқа) (Қазақ ауыз әдебиеті)

Сылаң қаққан сипатын көрмегендей, Абайкөк,
Денесі мен мүсіні сөйлегендей, ай-ай деп.
Сұлу сымбат жайдары балбыраған, Абайкөк,
Еш адамға көз қиып бермегендей, ай-ай деп.

Қайырмасы:
Бар тілеуім көңілімдегі
Жалғыз ғана сіз-ай деп.
Ойдан өмір кетпейтұғын
Сіздің ақша жүз-ай деп.....
Өлеңдер
Толық

Өтірік өлең (Қазақ ауыз әдебиеті)

Баласы қасқа айғырды өлтіріпті,
Құдайым айтқызбасын өтірікті.
Мың кісі бір тышқанға міңгесіпті,
Бәрін де тура тасқа тышқан өлтіріпті.

Міндім де осырақ қоңыз аяңдадым,
Аяңдап сол аяғыммен қоян алдым.
Қоянның бір әйдігін көрдім сонда,
Көтеріп қоңызыма қоя алмадым.....
Өлеңдер
Толық

Жыл нәзіріндегі жоқтау (Қазақ ауыз әдебиеті)

Ас беру парыз екен мұсылманға,
Дауыс айтып мұң шағып сояр малға.
Өлгенге иман, тіріге бақыт бер деп,
Сиынып қол жаятын мұсылманға.
Жылайын асқа сояр осы малға,
Өлгенге иман, тіріге бақ бер, Алла!
Ас беріп,құран оқып,тілеу тілеп,
Жаратқан! Бұдан басқа шаруа бар ма?!
Көлдетіп төктім көз жасымды,
Белгі етіп қойдым тасыңды.
Жазар ма, Алла, сауапқа,
Арнап бір берген асыңды.
Жыл өтті жүрмін қамығып,
Қайғының тонын жамылып. ....
Өлеңдер
Толық

Марқұмның жылдығында айтылған жоқтау (Қазақ ауыз әдебиеті)

Жетім-жесір атану
Лайық па еді біздерге?!
Жыл айналды келмеді,
Болмады күдер үзбеуге.
Із-тозы жоқ жоғалттық,
Дәрменім жоқ іздерге.
Көкірек толған қайғы-шер,
Төгейін, ел-жұрт, сіздерге.
Айтайын, жұртым, ойымды,
Болса сөзім орынды.
Сабазымдай пана боп,
Кім түзер оң мен солымды.
Аяулы қайран сабазым,
Аруағыңа табынам.
Көңілім менің алаң-ды,
Өмірде сенің жоғыңнан.
Қасиетіңді адамдық
Өмір бойы сағынам.
Құдайға бәрін тапсырдым,
Не келеді қолымнан!
Өзің жоқсың ақылшы,
Күн үшін кімге жалынам. ....
Өлеңдер
Толық