Бірінші байлық - денсаулық

Халық даналығы

Біздің халқымыз «Деннің саулығы – бастың байлығы»-деп тегін айтпаған. Адам денсаулығының жақсаруы салауатты өмір сүрумен байланысты. Мен «Айгөлек» журналынан Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың халқымыздың денсаулығына өз жолдауында үлкен мән беріп, азаматтардың денсаулығына......

Алтынайұлы Қарасай (1598-1671) — қазақтың қаһарман батыры, әйгiлi қолбасшысы, есiмi Шапырашты руының ұранына шыққан аса көрнектi тарихи тұлға. Қарасай батыр Алматы облысының Жамбыл ауданына қарасты Суықтөбе тауының етегiнде Қарасаз деген жерде дүниеге келiп, Арқа жерiнде Көкшетау үшiн болған қанды шайқаста ауыр жараланып дүние салған. Топырақ Көкшетау алабындағы айыртау сiлемiнiң Құлшынбай деп аталатын төбесiнен бұйырған. Қасына өзiнiң қанды көйлек досы арғын Ағынтай батыр жерленген. Қос арыс-шапырашты Қарасай батыр мен арғын Ағынтай батырға және олармен бiрге қанды шайқаста қаза болған сарбаздарға қос күмбездi кесене орнатылған (1999).
Қарасай батырдың шыққан тегi ұлы жүз Шапырашты. Шежiре дерегi бойынша, Шапырашты Шам (Ыстық), одан Малды, Желдi, Қалды есiмдi үш ұл туады. Малдыдан Екей, Емiл есiмдi екi ұл туған. Емiлден Жайық пен Есқожа туған. Есқожадан Алысай, Алтынай, Шуаш есiмдi үш ұл туған. Алтынайдың үшiншi әйелiнен
.....

Міне, қыркүйек туды, күз келді. Күн қысқарып, түн ұзарды. Аспаннан бұлттар қаптап, сіркіреп жаңбыр да жауып тұр. Күн сирек көрініп, аз жылытады. Анда-санда таңертең салқын болып қояды.......

Күз мезгілі қандай тамашы, сұлу. Бірінен соң бірі жерге төгіліп жатқан қызыл, сары жапырақтар, ұзақ жолға дайындалып жатқан құстар бәрі-бәрі күз келгенін білдіріп жатқандай. Бұл мезгіл байлықтың, тоқшылықтың белгісі. Күз мезгілінде жеміс-жидек мол болады. Қырман дәнге толады.......

Міне, қыркүйек туды, күз келді. Күн қысқарып, түн ұзарды. Ақтамберді жыраудың толғауында «Аспанды бұлт құрсайды, Күн жауарға ұқсайды» деген тұстары бар ғой. Міне, бүгін дәл осындай көрініс байқалады. Сіркіреп жаңбыр да жауа бастады. Па, шіркін-ай, жауынның иісін-ай! Бұл иіс маған ауылдың топырағын сағынтады. Құстар да жылы жаққа ұшып үлгерген-ау, көрінбейді. Аспанда тырналар да тізіліп ұшып барады.......

Қыс мезгілі... Қатты аяз болғандықтан терезенің әйнектері әдемі ою-өрнекпен қырауланыпты. Суретшінің суреті іспеттес. Әйнектен көзімді алмай біраз отырдым. Санамды шырмаған біраз ойлар еріксіз ақ қағаз бен қалам алғызды. Ақ қағаз бетіне менің жүрегімнен шыққан сөздер маржандай төгілді.......

Қарасай Алтынайұлы (1589-1671) — қазақтың қаһарман батыры, әйгілі қолбасшысы, есімі шапырашты руының ұранына айналған аса көрнекті тарихи тұлға. Қарасай батыр Алматы облысының Жамбыл ауданына қарасты Суықтөбе тауының етегінде Қарасаз деген жерде дүниеге келіп, Арқа жерінде Көкшетау үшін болған шайқаста ауыр жараланып дүние салған. Топырақ Көкшетау алабындағы Айыртау сілемінің Құлшынбай деп аталатын төбесінен бұйырған. Қасына өзінің қанды көйлек досы арғын Ағынтай батыр жерленген. Қос арыс — шапырашты Қарасай мен арғын Ағынтай батырға жөне олармен бірге қанды шайқаста қаза болған сарбаздарға қос күмбезді кесене орнатылған (1999). Қарасай батырдың шыққан тегі ұлы жүз шапырашты. Шежіре дерегі бойынша, Шапырашты Шам (Ыстық), одан Малды, Желді, Қалды есімді үш ұл туады. Малдыдан Екей, Еміл, Емілден Жайық пен Есқожа туады. Есқожадан Алысай, Алтынай, Шуаш .....

Тақырыбы: Сабыр түбі - сары алтын
Шаттық шеңбері.
- Сәлеметсіңдер ме, балалар! Мен бүгін сендерді көргеніме қуаныштымын. Бәріміз қол ұстасып, шын жүректен бір - бірімізге күлкімізді сыйлап жанымыздағы досымыздың жақсы қасиеттерін ізгі тілектермен жеткізейік.
- Сен нағыз доссың.
- Сен ең әдемі қызсың.
- Сен мейірімдісің.
- Сен ақкөңілсің.
- Сен әдептісің......

Тақырыбы: «Аяулы күз, Алтын күз»
Мақсаты:
1. «Аяулы күз, Алтын күз» сайысына қатысушылардың арасынан күз ханшайымын және күз ханшасын анықтау. Оқушылардың тапқырлығын, шеберлігін бақылау.
2. Күз айлары туралы білетіндерін ортаға сала отырып, оқушылардың сайысқа деген қызығушылығын, ынтасын арттыру.
3. Ұйымшылдыққа, өз ойларын ортаға салып көрсете білуге, табиғатты сүюге тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Сайыс сабақ.
Мерекелік безендіру: Күзге байланысты қабырға газеттері мен шарлар ілу, жапырақтар, жеміс - жидектер, көкөністер т. б.