Пән: Дүниежүзі тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Монғолдар
Сабақ тақырыбы: Моңғолдардың жорықтары Еуразияның саяси картасын қалай өзгертті? 2-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.2.5 - ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың ерекшеліктерін анықтау
Сабақ мақсаттары: Моңғол жаулауының нәтижесінде жаулап алған халықтардағы өзгерістерді анықтау......

Пән: Дүниежүзі тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Моңғолдар
Сабақ тақырыбы: Моңғолдардың жорықтары Еуразияның саяси картасын қалай өзгертті? 1-сабақ
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме): 6.3.2.5 - ортағасырлық шапқыншылықтар кезіндегі халықаралық қатынастардың ерекшеліктерін анықтау
Сабақ мақсаттары: Моңғол жаулауының нәтижесінде жаулап алған халықтардағы өзгерістерді анықтау......

Пән: Қазақстан тарихы
Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: : Орталық Азия өркениеттері: саналуандылығы және мәдени ортақтығы
Сабақ тақырыбы: Орталық Азияның дәстүрлі өркениеттерін зерттеу тарихы 2-сабақ
Осы сабақ арқылы жүзеге асырылатын оқу мақсаттары: Бірқатар деректерден дәлелді ой-пікір түйіп, қорытынды жасау
Меңгерілген материал бойынша дәйекті қорытынды жасау
Сабақтың мақсаты: 10.1.1.2 Әлемдік өркениеттегі Орталық Азияның рөлі туралы ғалымдардың пікірін зерттеу.....

Кіріспе
Шетелдік Азия әлемде халқының саны жағынан алдыңғы орында. 1990 жылдардың ортасында халық саны 3, 06 млрд. ал жер шарында таралған халық саны 58,2 % . Аумағы бойынша (27,2 млн. кв. км. Антарктиданы есептемегенде 20% жерді құрғақ жерлер алып жатыр). Шетелдік Азия, Америка мен Африкадан кейінгі үшінші орынды алып жатыр.
Өзінің географиялық, этникалық және мәдени жағынан бұл елді –мекенді төрт бөлікке бөлуге болады. Олар: Оңтүстік-Батыс, Оңтүстік, Оңтүстік Шығыс және Шығыс Азия.
Екінші дүниежүзілік соғысқа дейін шетелдік Азия империалистік державаның жартылай отарға тәуелді болды. Олар: Англия, Франция, Нидерланды, Португалия, АҚШ. Нәтижесінде, соғыстан кейін бұл елдер өз егемендігі (Қытай, Вьетнам, ҚХДР) алды. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін отар елдер болған Үндістан, Пәкістан, Цейлон, Бирма, Камбоджа, Индонезия өздерінің тәуелсіздігін алды.
ХХ ғасырдың басындағы шетелдік Азия халықтарының (млн. адам) өсу деңгейі
Азия- ның аума-ғы 1900 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 2025
Оңтүс-тік Батыс Азия 48 42 56 74 98 130 167 209 271
Оңтүстік Азия 302 480 595 754 930 1164 1387 1592 1855
Оңтүс-тік Шы-ғыс Азия 104 182 226 287 356 438 519 593 688
Шы-ғыс Азия 401 671 791 986 1183 1324 1475 1588 1721
Барлығы 915 1375 1668 2102 2567 3057 3548 3982 4535
Азия халықтарының орналасуына байланысты өзгерістер болды. ХІХ ғасырдың басында Азия халқы біршама өсті, басқа елдерге қарағанда оның мөлшері 1650 жылы 60%, ал 1800 жылы 60%-ке өсті. Құндылыққа байланысты халқының саны мен өнімнің азаюы көп.....

Азияда көл көп. Ең ірілері Каспий мен Арал теңіздері. Тектоникалық ойыстарда Байкал, Зайсан, Ыстық көл, Өлі теңіз, Алтын көл, Хубсугул, Куконур көлдері орналасқан. Биік таулы аймақтарда мұздық әрекетінен пайда болған ұсақ көлдер бар. Жанартау әрекетіне байлланысты көлдер Камчаткада және Тынық мұхиты жағалауындағы аралдарда тараған.
Жұмыстың мақсаты - Азияның көлдерінің физикалық - географиялық жағдайын анықтап, олардың экологиялық жағдайын айқындау. Таңдаған тақырып бойынша Каспий теңізіне барлық жағынан сипаттама беру.
Жұмыстың міндеті - бұл тақырыптың мәнін толық ашу, оны жіктеп, жіліктеп, тыңдармандарға маңызын жеткізу. Сондай-ақ оларға өзіндік баға беру, жұмыстың алға қойған міндетін қорытындылау.
Жұмыстың өзектілігі - Бұл тақырыптың өзегі болып табылатын көлдердің орналасуына баса назар аударып айтар болсақ әрине көп - ақ . Азияның көлдерінің ерекшелігі және осыған байланысты экологиялық жағдайы алуан түрлі және әр қилы болып келеді. Азияның көлдері таулар мен қыраттар арасындағы ойыстарда орналасқан көлдерден және құрғақ аймақтардағы тұзды көлдерден тұрады. Мұнда вулкандық көлдер де орын алады.
Осы курстық жұмысты жазу барысында мен Т.В. Власованың «Материктердің физикалық географиясы», 1984 ж басылымын, Рябчековтың «матерйктер мен мұхиттардың физикалық географиясы» 1988 ж шығармасын, А.Г. Қасымовтың «Каспий теңізі» 1987 ж шығармасын ....

Аралдарымен бірге Азияның территориясынан ағатын жылдық ағын 16 мың км шамасында , яғни Жердегі барлық өзендердің жылдық жиынтық ағынының жартысынан сәл азырақ . Ағынды қабатқа айналдырғанда ол 300 мм-ге тең, бүкіл жерді тұтас алғандағы орташа қалыңдығы жағынан Азиядан кейін Оңтүстік Америка ғана алда тұр. Бірақ осы орташа шамалар Жердің зор материгі ішіндегі ішкі сулардың таралып орналасу ерешеліктерін толық көрсете алмай отыр.
Азияда ұзына бойы созылып жатқан таулар көп. Осы таулардан Азияның ең ірі өзендері ағып келіп мұхиттарға құяды. Осы ең ірі өзендердің бастауы мына таулардан ағып шығады. Мысалы, Кавказ, Тянь – Шань, Гималай, Памир, Тибет, Қарақорым, Гиндукуш және тағы басқа таулар. Осытауларда мұздықтар көп таралған. Мұздықтар өзеннің толығуында аса маңызды орын алады. Құрлықтың ішкі суларының 60% ─ і сыртқы, 40%─і ішкітұйық алқапқа орналасқан. Солтүстік мұзды мұхитқа Обь, Енисей, Лена, Яна, Индишрка, Колыма, Тынық мұхитқа Амур, Хуанхэ (сары өзен), Янцзы (көгілдір өзен), Меконг, Үнді мұхитына Брахматура, Ганг, Инд, Әл – Араб өзендері құяды. Ішкі тұйық алаптағы өзендердің ең ірілері: Еділ, Амудария, Сырдария, Кура, Жайық, Іле өзнедері жатады және экваторлық белдеудегі өзендердің суы әр дайым жыл бойында мол болады. Азияның өзендері теңіздік жаңбырларға байланысты бүліл жаз бойы тасиды. Жерорта – теңіздік Батыс Азияның өзендерінің суы қыста молаяды.....

Евразияның Голарктика және Палеотропика флоралық әлемі ауқымындағы жағдайы материктің солтүстік және оңтустік бөліктері флораларының қалыптасуы тарихындағы айырмашылықтарды, бір жағынан флораның бүкіл кайнозой бойы үздіксіз дамуын және материктің оңтүстігі мен оңтүстік-шығыс аралдарындағы тропиктік сипатын, ал екінші жағынан климат жағдайларынын, күрт өзгерістеріне байланысты солтүстік бөліктің флорасының біршама жастығын және оның күрделі генезисін көрсетеді.
Евразияның голарктикалық флорасынын құрамында осы территорияда мұз жамылғысының пайда болуына әкеліп соққан жаппай суық түскенге дейін, кайнозойдын алғашқы жартысында қалыптасқан ежелгі жылу сүйгіш орман флораларының элементтері бар. Бұл флоралардың элементтері негізінен екі мұхит — Атлант және Тынық мұхиттары жағалауларындағы секторларда сақталған: Материктің ішкі аудандарының флорасы мен жер бетін топырақ, өсімдік жамылғысының қалыптасуы үшін материктің оңтүстігіндегі тау жүйелерінің неотектоникалық көтерілуіне байланысты күн суытуының және одан соңғы климат құрғауының үлкен мәні болды.
Ішкі аудандар релъефі мен климатының шұғыл өзгерістеріне байланысты флора қалыптасуының мұхит маңайындағы орталықтары бір-бірінен орасан зор құрғақ кеністіктермен бөлініп қалып, каинозойдың екінші жартысында бір-біріне байланыссыз дамыды. Евразия мен Африканың тропиктік аудандарымен алмасуды материктің батыс секторында теңіздер, ал оның ішкі бөліктерінде ау-мақты шөлді кеңістіктер қиындатып жіберді. Шығыс мұхит пен шектес секторда Голарктика мен Палеотропик арасында флоралық элементтер алмасуы жүріп жатты ....

Тақырыптың көкейкестілігі: Жер бетіндегі биік таулардың айнала қоршаған орта үшін, ондағы болып жатқан әр түрлі ішкі және сыртқы әрекеттердің, жер шарындағы тірі ағза мен климаттық жағдайдың қалыптасуында маңызды рөл атқаратыны белгілі. Әсіресе, оның жер бетіндегі климат пен экожүйенің тұрақтылығын сақтауда ерекше қызмет атқаратыны белгілі. Бұл әрекеттер жер асты процестерінде түрлі тектоникалық және геологиялық қозғалыстар мен ауытқуларға негіз болады. Осы болатын географиялық құбылыстар жер беті тауларымен, әсіресе биік тауларымен тығыз байланысты [1].
Дүниежүзіндегі ең биік таулардың негізгі бөлігі Азия территориясында бой көтерген. Бұл таулар өзінің физикалық-географиялық жағдайымен дүниежүзілік таулардан өзінің ерекшіліктерімен оқшауланып тұрады. Ең алдымен оның географиялық орналасуы мен географиялық қалыптасуы, жер бедері, климаты табиғи ландшафтысы және өзендерінің гидрологиялық режимдерімен ерекшеленеді [2]. Сонымен қатар, жер шарындағы табиғат нысандарының ішінде ораграфиялық жағдайы бойынша да зерттеуге өзекті сипат береді. Осындай өзіндік ерекшеліктерін ескере отырып, біз дипломдық жұмысымыздың тақырыбын «Азияның биік таулы аймақтарының физикалық-географиялық ерекшеліктері» – деп белгіледік. Себебі, бүгінгі күні болып жатқан табиғаттағы ырғақтылық құбылыстардың өзгеруі мен қалыптасуында Азияның биік таулы аймақтарының алатын орны ерекше. ....