Өтеген Нұрмағамбетов өлеңдері

Өтеген НҰРМАҒАМБЕТОВ

ШОҚ ЖҰЛДЫЗ

ӨЛЕҢДЕР

Алматы 2014

УДК 821. 512. 122

ББК 84 (5 каз)

Н 83

Қазақстан Республикасы Мәдениет министрлігі

«Әдебиеттің әлеуметтік маңызды түрлерін басып шығару» бағдарламасы бойынша жарық көрді

Н 83

НҰРМАҒАМБЕТОВ Ө.

ШОҚ ЖҰЛДЫЗ: /Ө.Нұрмағанбетов. – Алма- ты: ХанТәңірі, 2014. – 286 бет.

ISBN 978-601-03-0289-1

 Өрнекті өлеңдері мен ойлы шумақтарымен жарқ етіп көзге түскен ақын, Қазақстан Республикасы мәдениет саласының үздігі, белгілі кәсіпкер Өтеген Нұрмағамбетовтың бұл жинағына өмір, достық, махаббат жайлы өлең-жырлары еніп отыр.

АУЫЛДА ЖҮРМІН

Амансыңдар ма,

әкеммен жолдас болғандар?

Сау жүрсіңдер ме,

шешеммен мұңдас болғандар?

Еліме келдім

 сендерді көріп қайтуға, Ауыз толтырып:

«Сәлем бердік!» – деп айтуға.

Халдерің қалай,

ауыл-ел тегіс аман ба?

Тыныштық керек

тоқтаусыз мынау ғаламға.

Өзгеріп кеткен,

таулар да шөгіп қалыпты,

Қимайды көзім

төмпешік болған алыпты.

Сендерді көріп

тағы бір жасап қаламын.

Ұмытып бәрін

жүгірген бейне баламын.

Таяғын сүйреп

 қарт адам кетіп барады, Таныды ма екен?

Үңіліп маған қарады.

– Армысың, бабам!

Баласымын ғой досыңның...

Шырамытып жатыр,

сұрақтар жауды сосын мың.

– Бармысың, балам?

Шешең қалды ғой осында,

Әкең аман ба

тосқауыл болар тосынға?

– Әкем де қайтқан.

– Жасаурап кетті көздерім.

Бірақ жыламаймын,

тірегімсіңдер өздерің.

Әкем өлсе де

әкемді көрген сендер бар,

Ақылшыларым,

таусылмас қазына кендер бар.

Тартылған көлдер.

Өзендер қайда шулаған?

Үйрек, қаз ұшып,

төсінде сазан тулаған.

Бәріміз кетіп,

нулар да солып қалғандай,

Жол жаққа қарап

жанары оның талғандай.

Ауылда жүрмін

өткеннің іздеп елесін.

Күрсінтер бәрі,

несіне айта бересің.

Зымырап уақыт,

самайды қырау шалады,

...Қырлардан асып

қызыл күн батып барады.

ТОЛҒАУ

Мұртымыз өрге шаншылып, Өзектеп бетке қан шығып, Ұмытып кейде сөйлейміз, Кетерін бір күн жан шығып.

Жасаурап жанар талады, Самайды қырау шалады. Қонақпыз жалған дүниеге, Қоштасып бір күн қалады.

Сарқылар сыңғыр бұлақ та, Шаң болар көркем құрақ та. Шарасыздықтың салдары, Алғаным кейде жылап та –

Қорқамын жалған күлгеннен, Бәленің бәрін білгеннен.

Ұйқысыз атқан таңдарым, Артықсың ойсыз жүргеннен.

Асырған жаман айласын, Жан-жағың қуған пайдасын. Жалтақтай жүріп шаршадым, Жанашыр жандар, қайдасың?

Жиналып жаман қосыла, Жабылып жатса досыңа.

Сырт жағын беріп кеткендер, Түсінбей қалам осыңа.

Жүргендер жылап, жабығып, Жалаулы күнін сағынып.

Жауың болғым келеді, Жаныңнан әркез табылып.

Қаумалап ойлар сан қилы, Еңсемді езіп жаншиды.

Жазылмай жатқан жырлардан, Жүрегім тағы шаншиды.

АРАЙЛЫМ

Ашумен қатты айттым деп, Ертерек бүгін қайттым деп, Көңілім қалған талайдан, Күндеріме мұңая қараймын, Өткен күн оралмас, Арайлым.

Жандармен жақсы, дос болған, Жанына барып қос болған.

Күндерімді бақытқа балаймын, Әр күнімді жылдарға санаймын, Шын сырым осы, Арайлым.

Арзаннан күні үшін дос болған, Жалғаннан уақытша қос болған. Тынымсыз іздеген тұрағын, Мен, сірә, есі жоқ шығармын.

Арайлым, жанымды ұғар кім?

Думандатып құрғанмен сайран. Шат күндер өтеді, қайран!

Дегеніне тағдырдың бағынамыз, Кеткен күннің елесін сағынамыз,

...Өтпесе екен бұл өмір мағынасыз.

ЕЛЕС

Көз ұшында қалып қойды бір арман. Тағы да жол. Не күтіп тұр бізді алдан? Шытынайды шыдай алмай ызғарға.

Сұлу бақтар сырласуға біз барған.

Тағы да жол. Үнсіз қолын бұлғайды. Әлде елес пе? Айту қиын бұл жайлы. Көжиекте шақырады бір бейне, Сәулесінен үнсіз жүрек тулайды.

Тағы да жол, тағы түнек, тағы таң.

Мен өткен жер. Қандай таныс осы маң. Кетпеп пе едім?

Бір сұлу ән естілді,

Тағы ғажап, тағы және тосыннан, Сол әуенге үнсіз ғана қосылам.

ҚАБІР БАСЫНДА

Табиғаттың заңдылығын

адам қалай бұзады?

Дос бейнесі жарқ етті де

көрінбеске ұзады.

«Құмсайымның құмын-ай», – деп, Айтушы едің, Алтынбек.

Қалып қойдың сол құмыңда, Бетке ұрады салқын леп.

Құмсайыңның құмы қалды, суы қалды.

Шіркін де.

Жетімсіреп көңіл қалды,

өмір қалды бір күнде.

Қияқ өскен жоталардан,

 шөпке қонған шаңдардан Таяқ сүйреп қарияң жүр,

бейнеңді іздеп сандалған.

Басымды ұрып тауға,

тасқа айқайлағым келеді.

Ортамызда жоқ дегенге

көңіл қалай сенеді.

Атқан оқтай,

 шапқан аттай - хош даурен, Өзгертуге дәрменің жоқ.

Енді бәрі бос әуре.

Жайылмаған дастархандар,

жүрілмеген жолдары.

Қауышпаған құшақтар-ай,

 қысылмаған қолдар ше, Күтілмеген қонақтар-ай –

бәрі қалды артыңда.

Жүрек соғып, ми солқылдап,

жас келеді алқымға.

Ағыл-тегіл жылап алсам

көңіл кірі кетер ме.

Құмға тамған ащы тамшы

саған барып жетер ме.

Жігер құм боп жалтақтаймыз

өзің қалған белеске,

Бірге өткізген

қызық күндер ұласады елеске.

Өмір деген осы ма екен?

Көзді ашып жұмғанша.

Сұлу бақта сайран салар,

аз ба көп пе,

Кім, Қанша?

Күз келеді, суық шалар.

 Сұлу гүлдер солады, Үңірейіп орның қалды.

Енді қайтсек толады?

Той тарқаған. Ел тараған.

Ат бәйгеден келмеген.

Жарықтыққа не болды екен,

жанға бәйге бермеген.

Қатты ағыс жұлып

кеткен қолындағы ескекті.

Қайықшыдай суда қалған,

бас айналып, ес кетті.

САҒЫНАМЫН ӘКЕМНІҢ АЛАҚАНЫН

Жыламаймын,

Сағыныштар

жыласам мұң шалады.

ойымды тұмшалады.

Аспан асты өзіңсіз

бос қалғандай,

Кең дүние

қаз-қалпы тұрса-дағы.

Бос қалғандай есік те,

терезе де.

Басқалдақтар,

босаға, кереге де.

Ішін тартып

кер бие кісінеді,

«Кешікті ғой қара шал,

неге» – дей ме.

• Атам қайда?

Келе ме, атам қайда? Айта алмаймын,

Не дейін балақайға?

• «Көктем шыға қыдыртам»

 деуші еді ғой, Ер салып ерте туған қара тайға.

«Жер қарая, – деуші еді,

– елге барам,

Апаң жатқан

 киелі жерге барам, Қамыс шулап,

толқыны еркелеген.

Көлге барам,

көк орай белге барам».

Қанат қағып

Аңсаймын

өргізген балапанын.

ауылымның ала таңын.

«Құлыным»,

 – деп сипаған маңдайымнан, Сағынамын

әкемнің алақанын.

АЛҒАШҚЫ МАХАББАТҚА СӘЛЕМ

Өткен күн елестерінен, Тағдырдың белестерінен Талмастан сені іздедім. Сағыныштан сарғайсам да, Күдерімді үзбедім.

Арманның бөктерлерінде, Көңілдің көктемдерінде. Мен сені келер ме дедім. Жаныма сәуле шашып, Шаттыққа бөлер ме дедім.

Кеудеге жас тамшылағанда, Толқындары

сезімнің қамшылағанда.

Мен саған ән арнадым. Қол бұлғап шақырып тұрды Арайлы жанарларың.

Бұл күнде алыста жүрсең де, Өзгемен қуанып, күлсең де, Үміт шырағын өшіре көрме.

Шаттық шақ – жалаулы күндерді, Көңілден көшіре көрме.

Таусылып сүю дегенді, Қиналып күю дегенді,

Мен сеннен білдім. Осынша сыйлығың үшін, Басымды иіп жүрмін.

ПОЭЗИЯНЫ ҚОРҒАУ

Ел жиналған

Санаға

үлкен бір той үстінде,

сұлу сезім ой түсті де.

Өлең оқып

беруді ниет қылдым,

Керемет қой

орнымен қай ісің де.

Халықпыз

 қашаннан да өлең сүйген, Домбыраның

үнінен сезім түйген.

Ауыздықпен

 алысқан талай асау, Бір ауыз сөз

Өлеңдерім

алдында басын иген.

көбіне далам жайлы.

Бар асылын

мұра еткен бабам жайлы.

Бесік жыры

 кетпейтін құлағымнан, Ақ жаулықты,

аяулы анам жайлы.

Тізбегіне

қосылсам ақындардың.

Еркін басып

ортаға жақындадым.

Ойым сансыз,

өмірге сырларым көп,

Айтқым келген

өлеңде ақым барын.

– Өлең деген немене,

мылжың шығар,

Ақын, ақын дегендер

кіл жын шығар,

Дегенде бір ағайым,

тұрып қалдым,

Құрып қалғыр жанымды

кім шын ұғар.

Үнсіз қалдым

құм басып жігерімді,

Жығып кетті

ағайым тірегімді.

Ащы сөз айта

салған әлгі мықты,

Тілгілеп

жатты аямай жүрегімді.

Не дейін қазағыма,

үндемедім.

Жарқырар ма жұлдызым

күнде менің.

Қатты айтты-ау ән жайлы,

ақын жайлы,

Жақсы еді ғой

Өлеңімен

одан да тілдегені.

Бір өлеңі Қалайша

ұлы Абай ұлы болған. азамат құны болған.

мылжың дерсің Шахановты.

Қадырды

поэзия құлы болған.

Поэзиям

менің де тыныс демім,

Пешенеме

жазылған ырыс терім.

Өткен күнім,

ертеңім, ұлы істерім,

Ұлы ісіме,

ағайын, тиіспегін!

ЖЕҢГЕМЕ

Топырағынан анамның жаралдың ба, Салтымыздан жалғасқан нәр алдың ба? Сенім артып қарайсың жолдарыма, Сен күтетін, биікке бара алдым ба?

Бар жақсылық еліме ерте келдің, Жайма шуақ жаныңа еркеледім. Кірбің тартса жанарым, сен мұңайып, Қуанғанда, күлімдеп еркем дедің.

Шаштарыңнан көрініп шалалығым, Шаршатты ма, жеңеше, балалығым? Ортамызда жас болып жүре бер, сен, Күш береді жаныма даналығың.

Қабағымнан байқадың көңілімді, Өміріме арнадың өміріңді.

Кездескенде тағдырдың дауылына, Қуат етіп келемін сеніміңді.

АҚ КЕПТЕР

Есімде әлі ақ кептер құлағаны, Құлағаны, атырап жылағаны.

«Ақ құсымнан қалайша айырдың»,–деп, Тыныштықтан жалына сұрағаны.

Көрген едім құлпырып өскенін де, Төбесінен қара бұлт көшкені ме? Суық шалған кезеңде табиғатты, Түсіп отыр кептерім еске, міне.

Қайран қалып жүрсін деп келбетіне, Жібергендей жаратқан жер бетіне. Ұяңнан алыс ұшып кетпеуші едің, Қалып қойдың қалайша жел өтінде?

Ақ кептерім – қиялым дара тұрған, Ақ ұлпа, ақ сәуледен жаратылған. Ақ құсым жоқ, аспаны жетім қалды, Салқын леп есетіндей қанатынан.

03.06.1992 ж.

ТАЛ БЕСІК

Тағдыры тарих тал бесік, Жасаған бабам тал кесіп. Қаншама ұлды тербедің, Ертеңгі қара нар десіп.

Мұңдасы болып ғасырдың, Қаншама сырды жасырдың. Әлдилеп бағып мәпелеп, Қызыңды қырдан асырдың.

Моншақтар көзден шашылды, Мейірі қанып басылды.

Ұйқысын түнгі төрт бөліп, Қанша Ана саған асылды.

Белгісі болып өткеннің, Ғасырлар, алыс кеткеннің. Өзіңсің ілкі куәсі

Мұра боп бізге жеткеннің.

БІЗДІҢ АУЫЛ

Біздің ауыл

 Електің жағасында, Қарасу, тау,

төбенің арасында.

Адмдары жайдары,

жарқын көңіл,

Ұнатасың кәрісін,

Жүгіріп қырға

баласын да.

Барлық ауыл Көлбеңдейді Мені іздеген

 шықса ала таңда, жатады алақанда.

ақ жаулық үй алдынан, шай қойып жан апам ба?

Қарсы алады

Мінезімен

күлімдеп жеңгелерім,

Жүгіреді

оларға тең келер кім?

әжелер жас келінше,

Сыңғырлатып

шашбаудың теңгелерін.

Жасаураған

көздері қариялар,

Шежіре,

сырға толы дариялар.

Шапқылаған

бір кезде құлыншағын,

Айдарынан

сипай сап тани қалар.

Сарқырап

Қотыртастан су ағады.

Қар суына

әкем ат суарады.

Бозторғайдың

Атқан таңға

 шырылы естіледі, тіршілік қуанады.

Қыр астында

Табиғат та

қызғалдақ жайқалады.

мас болып шайқалады.

Кереметсің Туған жер!

Айқайладым.

«Керемет!», –

деп таулар да қайталады.

ӨЛЕҢ

Көңілім толмай қапа басқанда, Жолым да болмай сағым қашқанда. Бар жақсылықты сеннен іздедім, Қол ұшын бер, күдерімді үзбедім.

Сүрініп кетіп құлап жүрсем де, Кездесулерге қуанып күлсем де. Сыздатып жанды соғады жүрегім, Жанымның жалауы – өзіңсің, тірегім.

Өзіңді іздеп тауларға бардым, Өзіңе арнап әнімді салдым.

Өзің деп өлең, қызғалдақ тердім, Бақытым менің, қай жақтан келдің?

ҚАЙРАТ РЫСҚҰЛБЕКОВТЫҢ РУХЫНА

Бауырым қазақ! Дүбірлетер

іс-ойы ғасырларды,

Кеш танимыз

біз неге асылдарды?

Қудаладық кезінде

Кешегі Мұқағали,

Ту көтерер,

 төбет қосып, Қасымдарды.

Саламыз ба Келер ұрпақ

«Бабаларым

ел бастар Ерің қайда? тағы да «Елім-айға»? сұраса не айтамыз:

мұра еткен жерім қайда»?

Шүкір еттік,

шүкір деп бұға бердік.

Тағдырымның

салғаны шығар дедік.

Тұяқ серпер,

Бауырыңа

тебісер кезің бар ма?

батқанда бұғау келіп.

Қалайша тар

етеміз кеңімізді?

Қарындасты қайтеміз?

Елімізді?

Қызғыштай қорып өткен

Қабанбайлар,

Басқаға

бөлгізбейік жерімізді!

Қозғал, қазақ!

Уақыт жетті

түзетер ошағыңды.

Беліңді бу,

көрсетпе осалыңды.

Рысқұлбеков

секілді қыршын кеткен,

Ерлерді ойлап,

ашынып қосам үнді.

Қайраттың көңілі сәуле,

көзі ашық.

Жиырма бір бұлқынды,

Қасқырлар да Қайратыңа

 қайран жастық. қорғаған бөлтірігін,

жасадың өзің қастық.

Келесі кім? Кімдердің

Кімдерді табасыңдар? басына әлек саласыңдар?

«– Қазағым», – деп, «елім», –

деп еңіреген,

Қай Қайратты

Ойлан, қазақ, Таптамасаң,

түнекке жабасыңдар?

Арнасына

кызғалдақ солар ма еді?

тасқындар толар ма еді?

Туады тағы Қайрат,

Еліңе солар

қадірлейік,

тұтқа болар енді!

ЕСЕТ БАТЫР КЕШЕНІ ЖАНЫНДАҒЫ ОЙ

(Бабамыздың 325 жылдық тойы үстінде жазылған)

Дабылың асып

 жатыр ғасырлардан, Ассалаумағалейкум,

Батыр бабам.

Ескеріліп

ел үшін төккен терің,

Той қазанын

көтеріп жатыр далаң.

Арғымақтың

Күндеріңді Даламызға

 ащы терін төккізген, ер үстінде өткізген.

басымды игім келеді,

Қаз-қалпында

ұрпағыңа жеткізген.

Серік болған

ғасырларға боз далам.

Мың-мың тұяқ

таптағанда тозбаған.

Құлағыма Бота үні

Аңыраған

еміс-еміс жетеді,

көш соңында боздаған.

Ана үні естілер,

Жесір үні,

жүрегіңді кескілер.

Жауда қалып

 алты қанат ақ ордаң, Қаралы ел,

қара қосты кеш тігер.

Аттан салып

 буып ап белді бекем, Қорғаны боп ен дала,

елді мекен.

Қол бастап,

осы жерден Батыр бабам,

Жау қайдалап

жорыққа енді ме екен.

Түн түріліп,

Басымызға

қар өртеніп, жанып мұз.

күн туғанда ерімізді таныппыз.

Аруақ сыйлар

 дәстүрі бар, салты бар, Қарапайым қазақ

деген халықпыз.

АУЫЛДЫ КЕТТІМ САҒЫНЫП

Мортық, Елек, Алысбаз, Сарқырап ағар, Қотыртас. Жүрер ме ек тағы ауылда, Желпілдеп кекіл,жалаң бас.

Балығын қуған суларды, Жидегін терген нуларды, Қиқулап көлге оралар, Сағындым әнін қулардың.

Төсіне қамыс бас ұрып, Төбесін дөңнен асырып. Жалғыз тал әлі тұр ма екен Жылдардан сырын жасырап?

Айнала көгал, жаға – бақ. Қамысын Кіндік жағалап. Қасқалдақ ұшты айдыннан, Қанаты суды сабалап.

Жарысқан желмен тай бөкен, Ел болды оған қай мекен?

Арғымақ көрдім бәйге алған. Мен үйреткен тай ма екен?

Тағы да арман,тағы үміт. Жете алмай жүрміз тарығып. Жол түссе елге қайтамын, Ауылды кеттім сағынып.

АҒАМА

Не айтайын енді,

не десем екен ағама,

Теңесем бе екен

толқындар соққан жағаға?

Толқынға қарсы

қасқайып тұрған сен жартас,

Ал інің, аға,

төбеңде ұшқан шағала.

Марқайып қалам

қолымды қысса қолдарың,

Өздеріңсіңдер

арқамды тірер қорғаным.

Сапарға алыс аттанам

жарқын жүзбенен,

Білемін артта

ағалар барын, қолдарын.

Мәпелеп сақтап

жеткізген асыл мұраны.

Өздеріңсіңдер

өлкемнің ғасыр-қыраны.

Өздерің барда

 дәстүрдің, салттың, Боз далам,

Мәңгілік мекен-тұрағы.

Отыздан кетіп

отыз бес жастың елеңін,

Алыстан естіп

артыңнан мен де желемін.

Ағалар сырын

 жеткізіп тыңдар құлаққа, Шаршамай жырлап,

дауыстап айтып келемін.

Қызарамын,

СЫР

жаман айтса біреулер сен жайында.

Қызарамын,

мақтап та айтса біреулер сен жайында.

Ұқсап кетті

 мұңая қарағаның, Жалғыз өскен

жапанда тал-қайыңға.

Қорғаны көп

Ол неге

жақсының жер бетінде,

жалғыз өскен жел өтінде?

...Ұмыт болған

біреудің елесі бар,

Жып-жылы

боп қараған келбетіңде.

Сағынамын,

көрсем деп асығамын.

Жанарыңа,

күлкіңе асық жаным.

Жабығамын,

 жарқ етіп кіріп келші, Қоштасуға асықпай,

ғашық жарым.

Жету қиын ой шеті,

тылсым терең,

Жүрегімді Кеудемдегі

қайтемін дүрсілдеген? жалынға жанып барам,

Көп су ақты,

осылай күрсінбеп ем.

ТІЛЕК

Белестерден Елес берген,

Шаттық күнім келді де, Балапаным,

Дара таңым,

Ұлы көшке ердің бе?

Қарындастың, Қарлығаштың,

Жолын ашсын келешек. Кішкентай қыз,

Жарық жұлдыз, Болып қапты ересек.

Күнім менің, Гүлім едің,

«Көке!» – деген күлімдеп. Тынып іштен,

Күліп күшпен.

Айта берем: «күнім!» – деп.

Бесігіңді, Есігіңді,

Ауыстырдың өзге үйге. Атар таңым,

Шырқар әнім, Қауыштырдың гөй-гөйге.

Еңселімін, Ел сенімін,

Ақтап жүрсең жырақта. Күрсінбеп ем, Дүрсілдеген, Жүрегімді жылатпа!

ҰМЫТУ

Неге мені іздемедің?

Жауабы жоқ Өмір,

 Үйдемін. белгісіз бір күйдемін.

 деген сусылдаған жібектің Шеше алмадым

Терезеден

шым-шытырық түйнегін.

қайта-қайта қарадым.

Келмегенің

болып алды дара мұң.

Аман елдің,

 аты озған, аман бол Аман болып

жүре берсең жарадың.

Адам күні адамменен,

 ол заңға Бағынбасқа амал сірә,

болған ба.

Айғайласам естілмейді,

дәрмен жоқ

Жалғыз қалып

қойғандаймын орманда.

Қәріптен жас,

Бәрі бекер,

жаяудан шаң шыққан ба.

бәрі де өтер ұққанға.

Бас көтермей,

бөлінбей-ақ жүрер ем,

Тағдыр оғы

тимей қалса бұққанға.

03.06.2002ж.

МАҢҒЫСТАУ

Бастан кешкен қиын-қыстау, Таршылықтың талайын.

Амансың ба, Маңғыстауым, Амансың ба, ағайын?

Сенде өрлік, сенде аңыз, Сендегі жыр қаншама.

Тағзым еттім құмдарыма. Тағзым еттім баршаңа.

Маңғыстауым,

Маң-маң түйең, мың елім. Ата-бабам маңдайында Жазылмаған мұң едің.

Ұлдарыңның жүрегінде Қатып қалған тас едің. Қыздарыңның жанарынан Үзілген шық, жас едің.

Маңғыстауым,

Жақсылар мен жайсаңдардың мекені. Сағынышпен салған әнім,

саған самғап жетеді.

Сұрқия жел, сұрапыл күн, Жылы орнынан қозғаған. Ұрпағымыз Бозінгеннің Жерін тастап боздаған.

Маңғыстауым,

Терең ой, бұйрат құмдар. Бауырыңда мүлгиді зират шыңдар. Әрбір тауың киелі, әрбір төбең,

Ата қоныс болған жер. Аңсап келем.

Маңғыстауым,

Бақ қонған байтақ елім.

Саған сәлем алыстан айта келдім. Көз сүрінбей көк жиек байқалады. Содан-дағы көңілім жай табады.

Маңғыстауым, Күйшілер, әнші елі.

Бауырыңда баптадың Шәмшілерді. Құрманғазы, Қазанғап жолын қуған, Талай дүл-дүл осы жер, сенде туған.

Маңғыстауым,

Ата жұрт іздеп келем.

Жағаң жаз, етегің күз деп келем. Ғанибет қой ел іші, дос көңілі.

Елжіретті жанымды, бос көңілді.

15.02.2006ж.

МАХАМБЕТПЕН ТІЛДЕСУ

О, Махамбет,

Батыр бабам, арысым.

Түн қатып ең

қайма қазақ қамы үшін.

Аш арыстан,

 жолбарыс та болдың сен, Қара көзің –

қарындастың ары үшін.

Келер күндер,

келе жатқан таң үшін.

Заманыңның Жалын едің,

тепкісіне көнбедің. дауылдарда сөнбедің.

Ұрпақ барын

«теңдік сұрар ұрынып»,

Көре білдің. Жылағанды

 Ақтың туын бермедің. жақсы игімен тең көрдің.

«Еңку-еңку» құм Нарында

Еділ кешіп,

жер шалдың,

есіргенге қол салдың.

Ертеңі үшін

есіктегі еркектің,

«Ереуіл мініп,

егеулі найза қолға алдың»,

Еркіндік күнге

еңіреп жүріп жол салдың.

Маңайын Еділ

толтыру еді арманың,

Толассыз көшкен

керуендерге бар маңын.

Тасырлап желіп,

 табындап өрген жылқыға, Тай құлындарға,

 қуалай шапқан жан жағын, Тай, бұқаларға,

аспанға шашқан шаңдарын.

Естіліп дауысың,

намысқа найза қайраған.

Ішінде жүрсің

ұрыстың әлі қайнаған.

Ұраны өзің

артыңнан ерген ұрпақтың,

Жаңа жорыққа

арғымақтарын сайлаған.

...Құм төбелерде

іздерің жатыр сайраған.

08.06.02 ж.

САҒЫНЫП ЖҮРСІҢ БІЛЕМ

Сыр ұқтырып

жанарыңнан әр қалай.

Мөп-мөлдір боп отырысың,

қалқам-ай.

Терезеге

неге қарай бересің,

Біреу бар ма

Қыс кетерде

сағындырып келіктін?

қызығын ала кеткен.

Томсырайып отырсың.

Кеткен құстар

Дала көктем.

Сен күткен

 оралды мекеніне, жан не деді кетерінде?

Аймалайды

жүзіңді таң самалы,

Тірлік біткен

қосылып ән салады.

Алып-ұшып,

жүрегің таппай тағат,

Ерте тұрып жүрсің бе

жолға қарап?

Терезеңде

түнімен шам жанады.

Құбылысқа

қара түн таңданады.

Суық төсек

жаныңа маза бермей,

Тағы таңың атты ма

көзіңді ілмей?

Қиналасың Қиып кетсе

жақындар сөздерінен. солардың өздерінен.

Жеме-жемге келгенде

бәрі керек,

Кешіре сал қайтесің,

едің зерек.

Түсінсең де

екенін өмір алда.

Тамшылайды

моншақтар омырауға.

Сағынып жүрсің білем,

аяулым-ай,

Қызық күнді

құлпырған баяғыдай.

УАҚЫТЫМ АЗ

Бәріне де,

бәріне үлгеремін.

Алаңқайға

алқызыл гүл егемін.

Жасын сүртіп

жылаған жесірлердің,

Қақпан қоям

жолына кесірлердің.

Зиратына

Қураған

бас ием есіл ердің.

ағаштарды суарамын.

Сонда ғана

жай табар шыбын жаным.

Хабар күтіп

 құлағы елеңдеген, Елге барып,

Қаракөзге,

Әкемнің

 үлкенге сәлем берем. кешікпей келем деп ем.

 құрдасына жолығамын, Тыңдаймын жыр-дастанын,

жорық әнін.

Шешем жатқан

төбеге барып қайтам,

Жеңіл бол деп

топырақ салып қайтам.

Өміріме

күш-қуат алып қайтам.

Содан соң

ағыл-тегіл жыр жазамын.

Білмегенге

танытам бір қазағын.

Ішімдегі

 барымды жайып салам, Көрісе алмай жүрсеңдер,

Көре алмай жүрсеңдер,

Естен танып сосын да

 қайық болам. ғайып болам.

 ғашық болам, Теңіз болып шайқалам,

тасып толам.

Махаббаттың әніне Жібітемін жүректің

Қайта туып,

 мас боламын, тас қорабын.

 қайтадан жас боламын, Аралаймын даламды,

көше, бақты.

Көргім келген қанша гүл,

шешек атты.

Қанша шыбық

Қанша шуақ

қайтадан егілгенін,

жеріме төгілгенін.

...Уақытым аз,

содан ба егілгенім?

ТУҒАН ЖЕР, ҚҰШАҒЫҢА АЛШЫ МЕНІ

Ауылда өстім,

ауылдың баласымын,

Жөргегімнен

жаттағам дала сырын.

Сарсаң күнде

 сағынып келем саған, Қуат берші жаныма,

жанашырым.

Дала – бабам,

 мен оның ұрпағымын, Бабам жайлы жыр,

дастан шырқадым мың.

Айтқым келіп

Табынатын

тұрады қымбатты ма,

өзіне ұрпақ үнін.

Дала – анам,

 мен оның бөбегімін, Тосты аузыма

бәрін де керегімнің.

Арқама сап

даламды қасиетті,

Алып кетпей

Дала – көп гүл, Көлбеңдейді

Меккеге неге жүрмін.

мен оның көбелегі,

Көкжиегін

көк көйлек ебелегі.

көкше бұлт көлегейлеп,

Көк кілемге

көп жаңбыр себелейді.

Дала көркем,

Жосыған

саны жоқ биігінің.

көз ұшында киігінің.

Боз түбінен

 боз торғай шырылдайды, Ғашық болып өтермін,

сүйіп үнін.

Дала – сұлу,

Айлы түн,

сан рет таңданып ем,

арайлы әппақ таңдарымен.

Тілдескен таң атқанша,

Жұлдыздар –

сыр жасырған,

жамыраған шамдарымен.

Сағыныштан

сабырым сарсып еді,

Сары күндер

келмеске қалсын енді.

Оралған жыл

Туған жер,

 құсындай келем саған, құшағыңа алшы мені.

АЗАП КҮНДЕР

Бастан кешкен, Астаң-кестең,

Азап болған күндерім. Достан безген,

Дара кезген,

Тозақ болған күндерім.

Жаным кысқан, Жақын мыстан,

Жан ұшырған күндерім. Нанып болған,

Налып толған,

Жан қысылған күндерім.

Ардақтыңды, Бар жақсыңды

Талақ еткен күндерім. Асылыңнан, Жақыныңнан,

Саяқ кеткен күндерім.

Дұрысың да, Ырысың да

Ғаріп болған күндерім. Сезім барда,

Көзің барда

Қаріп болған күндерім.

Сағыныштан, Жалыныштан

Жан жылаған күндерім. Жазың өтіп,

Назың кетіп Қансыраған күндерім.

Өтеді екен, Кетеді екен

Ызғар төккен күндерім. Күлім қаққан, Жымыңдатқан Күндеріммен біргемін.

КІМ КІНӘЛІ?

Көңілдің қошы жоқ, Қасында досы жоқ Неғылган адамсың Бас пана, қосы жоқ?

Белгі жоқ кеткенде, Жаз күнің өткен бе? Асыға күткенің Айналып кеткен бе?

Қай жерде қалдырдың, Қалайша алдырдың?

Не болған бұл күнде? Сал көңіл, салғырт үн.

Үн-түнсіз барасың, Бас изей саласың.

Жоғалтқан жандайсың, Жақсысын, дарасын.

Гүлі едің ортаның. Ізі жоқ сол таңның. Жалынсыз жанарың,

Қараймын. Қорқамын.

Сұраусыз алдың ба, Шақырмай бардың ба? Жыртығын жамаудан, Шалдығып қалдың ба?

Жақсыға қуандың, Жаман деп қуардың. Қанағат көлінен Жаныңды суардың.

Асылды, жақұтты Бағалау бақытты. Кек сақтап қайтесің, Өлтіріп уақытты.

Ой шалсаң әріге, Өмірдің нәріне. Кінәлі екен ғой Бәрі үшін бәрі де.

ҚАРАУСЫЗ ҚАЛДЫ ГҮЛДЕРІМ

Шырғалаң өмір,

шырғалаң,

Сондықтан

болар жыр жазам.

Сондықтан

болар мұңданам.

Маңдайынан

сипай кет,

Мұңайды

бүгін бір балаң.

Сырғалаң өмір,

сырғалаң,

Сыр айттым саған,

Сары ауру болдым Сабыр жоқ

сыр, далам. сыздаған,

Сары күн

біздің жүректе,

келіп мұздаған.

Танымай Түсінбей

қалам өзіңді қалам сөзіңді.

Сарғайттың

жасыл бөзімді.

Не жаздым саған,

не жаздым,

Тексере

бердің төзімді?

Бозінген

әнін қозғаған

Былтырғы Бостан да

жүрген боз балаң босқа тозбаған,

Бос түннен

Боз күннен

қаштым озбаған,

қаштым боздаған.

Бос күндер,

бетпақ, безерген,

Безерген,

ерні кезерген.

Қас жауым

Қас кылып Қасқайып

еді ежелден. қырсық күндерім,

сезім тежелген.

Қамығып

менің жүргенім,

Қараңғы болды

түндерім.

Қапыда кетті

күндерім,

Қатулы содан

түрлерім,

Қараусыз қалды

гүлдерім.

ҚАЙЫРЛЫ ТАҢ

Тағы да түн.

Арпалыспен Алысам деп Іске сараң,

 Тағы жазып жатырмын, тағы таңды атырдым. шалыс басып жүргенім сезімге бай пақырмын.

Көз ұшында сағым бар ма, Қайда асықтым, мені күткен

Ұмытсаңдар,

шаң бар ма? жан бар ма?

Тастамайды,

Ұнатамын

қараңғы түн серігім, ризамын таңдарға.

үміт отын жаққанды.

Сабыр бермей

сезім тулап жатқанды.

Ұйқы қанар

мәңгі ұйқыға кеткенде,

Таңмен бірге

қарсы алайын ақ таңды.

ТІРЕГІМ СЕН – ТУҒАН ЖЕР

Сағындым

бұлттар көшкен аспаныңды,

Шайқалған

самаламен жас талыңды.

Қайдасың,

қол бұлғаған биіктерім,

Жосылған

Жусан исі

көз ұшында киіктерім?

Шулаған Қызарып

 аңқыған көк орай бел, қамыстары айдынды көл.

қырдан асып бататын күн,

Жымыңдап

жұлдыздары жататын түн.

Көрдің бе

алма ағаштың бүр жарғанын?

(Есімде

сол жайында жыр жазғаным.)

Қалықтап

 қаздар ұшып бара жатыр, Атын ұстап,

ерттеді бала батыр.

Айтарым сенің әнің,

сенің жырың,

Ешкім естіп білмеген

тылсым сырың.

Естіледі

домбыра қоңыр үні,

Сыймайды

құшағыма қызыл гүлі.

Жаяулатып

келемін тау арасын,

Жазылғандай

сыздаған жан жарасы.

Көбірек осы жерде

жүрсем екен!

Тірегім сен,

туған жер, білсең екен!

ЕЛЕГІМ

Жағасын шыбық бойлаған, Ақбалық шоршып ойнаған. Сағындым суын Електің, Қуалап қаздар тойлаған.

Толқынға төсін сүйдірген, Қамысқа басын идірген.

Сағындым Елек жағасын, Құмдары табан күйдірген.

Толқынға толқын ұласқан, Айдынға ғана сыр ашқан. Ағысын Елек сағындым, Иіліп барып қыр асқан.

Санамда сезім өрлейді, Өткен күн елес, көлбейді. Ғайып боп бәрі кетердей, Көзімді ашқым келмейді.

Уақытты бойлап өтемін, Ағыспен қалқып кетемін. Күте бер мені, Елегім, Бір күні саған жетемін.

31.05.2002 ж.

САҒЫНЫШ ДИАЛОГЫ

• «Сағындым ғой», – дедің-ау тағы да сен. Жалындайды жанарың, жаның әсем.

От боп жанып кетермін, абайлашы, Жаным-ау, жақындама жаныма сен.

• «От боп жандым», – дедің бе? Өзіңнен көр. Сабыр күнім сарқылды.Көзіңнен көр.

«Жаным», – деген сөзіңді есту үшін, Келе берем, өзіңнен, сөзіңнен көр.

Ерекше боп жаралған еркем менің, Ерекшелік не деген көркем едің.

Сен қасымда жүргенде сәби болып, Менің саған келеді еркелегім.

ЖАУАПСЫЗ СҰРАҚТАР

Сіз қайда болдыңыз Жасыған, жылаған кезде, Жақынын сұраған кезде, Жаманның сөзінен Жабырқап жылаған кезде?

Ғайыптан пайда болдыңыз Қара бұлт тараған кезде, Қатарға жараған кезде.

Қанатсыз балапан едік, Қыранға балаған кезде.

Сіз қайда болдыңыз

Дара қап, сағынған кезде, Дауа жоқ, бағынған кезде, Дауысың естілмей,

Дауыл да қағынған кезде?

Ғайыптан пайда болдыңыз. Жарығым, көкем дедіңіз.

Жалпыдан бөтен дедіңіз. Жаныңа керек болсам, Жан пида етем дедіңіз.

Сіз қайда болдыңыз

Кері күн тоз қылған кезде, Күз келіп, боз қылған кезде,

Керегің кейінде қалып, Күресің тоздырған кезде? Артық, білем,

Айлаңыз, күресің де, Артығырақ ойыңыз, үлесің де Айтамыз да қоямыз,

Білесіз бе?

Апардың да тастадың күресінге.

Жанымыз бірге ед, Жаныңыз бір бет. Жаман дей берсін, Сәніміз бірге ед.

Жоқ бізде өкпе, Қуаныш та жоқ, Жалған күндер-ай, Қалдырған бір шет...

ПЕНДЕШІЛІК

Таңданамын.

Мен саған таң қаламын.

Мен емес пе ем

өмірде таңдағаның.

Ала-құйын,

кей кезде асыр-тасыр,

Таң алдыңғы

күресім таңға мәлім.

Кейде қарап

отырам келбетіңе,

Өзіңдей

жан жоқ еді жер бетінде.

Жоғалтыппыз

 елесін өткен күннің, Өкінбеймін сонда да,

сен де өкінбе.

Талай күндер

өтіпті басымыздан.

Көрінеді көзіңнен,

шашымыздан.

Өткен күндер құр елес.

Қайда қалды?

Қызық күндер

кетпестей қасымыздан.

Асығушы – ек әр түнге,

атар таңға.

Ұқсайтынбыз қос аққу.

Қатар санға.

Айдын жоқ.

 Қатар жүзген аққу да жоқ, Сағынармыз бір күні,

батар жанға.

Төменірек

болмадық сен де, мен де.

Ақ балықтай

шоршыдық қалған сеңде.

Пендешілік

 ажалы періштенің, Қайтеміз мен де пенде,

сен де пенде.

28.05.2002 ж.

КЕЗДЕСУ

Сенбейсің бе сен маған,

сенесің бе,

Су алуға тағы да

келесің бе?

Тілдесуге сенімен

бата алмадым,

Сұлу бейнең

Йін ағаш

қалыпты тек есімде.

беліңді майыстырды.

Әппақ білек,

Жақындауға

қос шелек сайыс құрды.

жаныңа дәрменім жоқ,

Жасықтығым

жанымды қайыстырды.

Құрақ ұштым алдыңда,

Кіп-кішкентай

құрақ ұштым.

иесі бұла күштің.

Көзің сенің мөлдір көл,

 қос тұңғиық, Тереңіне келеді құлап түскім.

Жиып алған

бойыңа таң шырынын.

Тіп-тік болып

бара тал-шыбығым.

Тағы сені көруге,

тағы келем,

Су басында

кештетіп қалшы бүгін.

ӨМІР ЖАЛҒАСАДЫ

Айта салған

біреулердің сөзінен,

Өңменнен өтер

біреудің суық көзінен.

Жасыған кезде

мен сені іздедім,

Жарқын жаз өткен,

Жаман түстерден

алда күз еді.

Жақсылық көріп Атыңды айтып

 қорқып кетсем де, толқып кетсем де

үнсіз жыладым,

Тыныш ұйқыңды

бұзған шығармын.

Қиын күндерде,

қиналған кезде,

Алыс жолдарға

жиналған кезде

Сиындым саған. Жүремін дедім, Сен үшін де

өмір сүремін дедім.

Сәтсіздіктерде, Шаршап жүргенде,

Сағым күндерді

аңсап жүргенде

Сыр бермес

санамды басады кілеу,

Бауырым десе,

құшақтап біреу.

Шапқылап жүріп

Тізеге тағдыр

адасып қалған,

ертерек салған.

Жалтақтай берем

құлындай болып,

Жабырқар жан жоқ

ұлыңды келіп.

Сен асып кеткен

қырларға қарап,

Арада өткен

жылдарды санап,

Болса да кейде

 көңілім қапа, Жалғастырамын

өміріңді, Апа!

ДОСЫМА

Амансың ба,

 жан досым, Жүрсің бе сау?

Сенің орның

қашанда бір асқар тау.

Іздемейсің досыңды,

Болмаса да

Сағынамыз

 түсінбедім, арада бітпейтін дау.

дауысыңды, көңіліңді,

Ұқсамайтын

басқаға өміріңді.

Қайсарлығың

жететін бір басыңа.

Сынап енді

жүрсің бе төзіміңді?

Таусылмайды,

Талай сыр айтушы едік, Таң біліне

Есіңде ме,

асықпай қайтушы едік.

айлы түн, шоқ жұлдыздар,

Өлең оқып жүректі байытушы едік?

Сол көңіл,

сол дастархан әлі күнге,

Сондаймыз деп

ойлаймын әлі мүлде.

Сен бе екен деп

таласа жүгіреміз,

Тосыннан есік

қаққан әлде кімге.

Білем бір күн

сеннен хабар жетеді,

Қауышармыз,

көңілден кір кетеді.

Азды-күнде

санасқандар не тапты,

Өткен өтті.

Келген тағы кетеді.

ШАШУ

Сағым қылып, Сағындырып, Азаматым үйленді. Бір шуақ күн

Келін болып,

Керім болып үйге енді.

Айналада, Жайдарлана,

Көз тіккендер мәз болып. Қарсы алыңдар,

Жар салыңдар ,

Өтсін өмір жаз болып.

Ұлы көшке, Тартқан төске

Тағы бір көш ереді. Сол жайында Ағайынға

Айта бергім келеді.

Жан сарайын Ақтарайын.

Той үстінде жалпыма, Қасиеттім,

Бас иетін, Қарыздармын салтыма.

Аспанымнан, Жас талымнан,

Көрімдігін алайын. Қалсын есте, Бақыт кеште

Жырдан маржан тағайын.

ЖАР ТАҢДАУ

Айлап кетсең күлетін, Айдап кетсең жүретін. Жабы саған керегі, Қыран емес бүретін.

Сен жымисаң күлетін, Ашсаң есік кіретін.

Жарты саған керегі, Сұңқар емес ілетін.

Ұзын етек киетін, Бас шұлғуды сүйетін. Жаман саған керегі, Жұбай емес тиетін.

Басқа жерге баспайтын, Жұмған аузын ашпайтын. Дүлей ме екен керегің, Малын досқа шашпайтын?

Көңіл деген еркені, Сезім деген серкені. Махаббатты қайтесің? Жан-дүние көркемі.

Мейіріңді қандырған, Көрсең естен тандырған. Сұлулықты қайтесің Жүрегіңді жандырған?

Сағынып бір жетсең-ай, Сарқылып бір өпсең-ай. Содан кейін демінен, Өртеніп-ақ кетсең-ай.

Қайтып келем

КҮТІП АЛ

күтіп алсаң сен мені,

Өзге өтініш

болмақ емес менде енді.

Өтті күндер мағынасыз,

Сен екен – Өтті бәрі.

 мәні жоқ, ғой жүрген оның сәні боп.

Кездесулер.

Табысулар. Қуаныштар.

Сағыныштар, бәрі жоқ.

Оралмады мекеніне

 күзде кеткен тырналар, Уақыт солай өтеді де,

айтылмастан сыр қалар.

Неге қалдым кетіп қалмай,

сол тізбекке ілесіп?

Қарсы соққан

Олар кеткен

дауылдармен күресіп.

 жылы жақтан хабар жоқ, Қыр басынан

салқын самал тұр есіп.

Қалып қойдым қанатым жоқ, Қаламын,

Жаяулатып бір күндері

сендер жақты табамын.

Ұмытпаңдар қайтар жолды Ата қоныс – мекенге,

Қадірі жоқ туған жердің бөтенге. Мен де кетем туған жерге,

Жата кетем тауларыма жетем де.

Сондай жанмын, Осынымды біл десіп.

Тұрмын мылқау

тыңдаушыммен тілдесіп.

Жеткізбейтін

Не бар маған

қуған алыс сағымды,

Сонша қинап жанымды?

...Аласұрған сезімдер ғой,

Жариялап жұртқа

шаршатқан,

жайған барымды.

1984 жыл

ҒАШЫҚСЫҢ

Білем досым,

білемін, шын ғашықсың,

Биіктен

көру үшін шыңға шықтың.

Кетпейді ме

әлі де құлағыңнан.

Сұлу бейне,

сыбыры «Шын ғашықпын».

Өткен өтті,

өкінішке тұрмайды,

Бір күндері

көздің жасы құрғайды.

Қуыс кеуде,

 қуыршақтар қалайша Жырларыңды,

арнап жазған тыңдайды?

Кезің қайда,

мұңаясың сен неге?

Жанарыңда

жалын бар-ды сөнген бе?

Сері көңіл

сергелдең боп, бүгінде,

Сағыныштың

сары бұлты төнген бе?

Құйылмаса

естігенмен құлақ па,

Мың сүрініп,

мың тұрармыз құлап та.

Ақын жары болу үшін,

Ақынжанды

 алдымен, болу керек бірақ та.

1983 жыл.

ҚУАНЫШЫМ СЕН

Күнім менің,

қуанышым сен ғана.

Пана болсаң,

саяңдағы мен бала.

Жылу іздеп

құшағыма тығылған,

Сәби болсаң,

қасыңдамын. Мен – пана.

Гүлім менің,

жүрегімде сен ғана,

Ұнатамын

күлгеніңді паңдана.

Саусақтарың

сүйе бергім келеді,

Көздеріңе

қарай берем таңдана.

Әнім менің,

іздегенім сен бе едің?

Сын көздерім

таба алмады сенде мін.

Перизатым,

жерге түсіп еріттің,

Мұз жүрегін

мен сияқты пенденің.

Сәнім менің,

самал ма едің, жел ме едің?

Сәл көрмесем

басты мені жерде мұң.

Жүрегімді

менің қатқан жібітіп,

Қандай жақсы

бұл өмірге келгенің.

07.06.2002 ж.

АУЫЛЫМДЫ САҒЫНДЫМ

Артта қалды сағыныш,

ауыр мұңым

Көрінгенде

түтіні ауылымның.

Көрмегелі көп болды,

қайда жүргем,

Аңсап кеттім

құшағын бауырымның.

Шөбің шалғын, Үнің балғын,

Келеді сенде қалғым.

Саз балшықтан

Жібек желмен Алыс жүру

 илеген қуыршағым, жарысқан құлыншағым,

 сендерден қиын болды, Қарсы алыңдар,

келеді ұрыншағың.

Сайың құрақ, Жағаң бұлақ,

Жұлдыздан жақтың шырақ.

Ерке талдар, Құрбыларым

бұралған ерке сылқым. сыңғырлап күміс күлкің.

Сенерімді білмеймін,

сенбесімді,

Келгені ме

шынымен осы бір күн.

Суың тәтті, Жолың сәтті,

Сағыныш жанға батты.

1995 жыл.

АҚША ҚАРДЫ САҒЫНДЫМ

Аппақ киім киінген, Ақ белбеуін түйінген.

Аппақ маржан лағылдым, Ақша қарды сағындым.

Мызғып далам алсын деп, Тәтті ұйқыға қансын деп. Ақ көрпесін жабады, Әлди-әнге салады.

Орамалын шешіп түн, Тербетеді бесігін.

Омырауы босады, Ақ мамасын тосады.

Естіледі балғын үн, Жұбанады балғының. Жамырайды жұлдыздар, Есте мәңгі бал күнім.

Әлди-әлди көлдерім, Киік жортқан шөлдерім. Әлди-әлди бөктерім, Келер әлі-ақ көктемің.

1995 жыл.

ТӘУЕЛСІЗДІК ТАҢЫ

Осы күнге

мен өзі қайдан келдім?

Жеттім ғой қойшы соны,

қайдан дерің.

Тәуелсіздік теңім деп,

атқа қонып,

Тәуелсіздік күні үшін

Бостандық,

майданда өлдім.

Желмаяға Іздеп келіп

 Тәуелсіздік егіз дедім,

міндім де жер іздедім. тірелдім Жерұйыққа,

Құмдарым, ормандарым,

теңіздерім.

Тәңірінен бұл күнді

сыйға алған ба?

Ел басына

Алғаш рет

күн туып қиналғанда.

 бір жеңнен қол шығардым, Аңырақай

Ақ білектің күшімен,

ақ найзаның,

Қан майданда

Дірілдетіп

теңдік деп атой салдым.

 тізесін тірескеннің, Ұлан-ғайыр жерімді

Бұл күн үшін

сақтап қалдым.

төкті ғой батыр қанын,

Садақ болып

сан рет атылғанмын.

Хан Кене боп

басымды оққа тігіп,

Бұл күн үшін

сан рет шатылғанмын.

Махамбет боп

Еділде еңіредім.

Арда қазақ –

Түн қатып,

бостандық теңі дедім.

таң асырып тірі қалдым,

Өз жерімнің

ырысын теріп жедім.

Көтере алмай

Алтай аттап,

салмағын жауған тастың,

Қытай мен Ауған астым.

Сүйтіп жүріп

салтымды сақтап қалдым,

Қамы емес

бұл ісім қауға бастың.

Желтоқсанда әндеттім,

ақындаттым.

Ашып айттым

алаңда затын ақтың.

Қар кешіп,

Бір табан

мұз жастанып елім үшін,

осы күнді жақындаттым.

Жеттім, міне,

бұл күнге. Бақыттымын!

Тәуелсіздік тірегім,

жақұт үнім!

Көк байрағым

көлбеңдеп көк аспанда,

Паш етеді

Тәуелсіздік

әлемге бақыт күнін.

туым деп айта аламын,

Мақтанамын,

көңілім жай табады.

Осы күнді

армандап өткен едің,

Бабаларым,

сен үшін қайталадым.

КІНДІГІМДІ КЕСКЕН ЖЕР

Самала жел ескен жер, Сары сағым көшкен жер, Сай-саланы қуалап, Сары гүлдер өскен жер.

Құндағымды шешкен жер, Кіндігімді кескен жер, Қалжа беріп анама,

«Қанатты бол!» – дескен жер.

Әкем күйеу болған жер, Анам келін болған жер, Әлдиімен әжемнің Әлем әнге толған жер.

Аруана інген жер,

Ат жалына мінген жер, Адыра қап атырап, Ащы жасым сіңген жер.

18.04.2011ж.

МЕН 48-ДЕМІН

Қырау кірді самайыма,

Келдім бүгін,

шашыма,

Еңіреп ем

Апа, сенің жасыңа.

сені алып кетерде,

Ерік бердім

тағы көздің жасына.

Жылдар өтті, Не жоғалтып,

Талай күйдім

не таптым?

Ызғарында

ыстығында аптаптың.

қалып талай суықтың,

Өзің жаққан

Бар қызығың Жанарыңа

үміт отын сақтаппын.

бала еді ғой, бала еді,

баланы ойлап нала енді.

Жан ұшырып өмір сүрдің.

Не таптың?

Бәрі орнында.

Тыныш ұйықта ал енді.

Кемеңгер ең осы жаста.

Есімде.

Кемелденген іс-қимылың,

Бет-әлпетің

шешім де.

көмескі боп барады,

Белгі қалмай

өткен күндер көшінде.

Өтіп жатыр күндер,

айлар, сан жылдар.

Тексереді төзіміңді

Сенің бейнең

сан шыңдар.

Сабырымды

жүрегімде сақтаулы,

сабай берсін сан сындар.

11.04.2011ж.

Шапағатын

АҚТАНАУ

себелейді әсем күн,

Толғанамын,

болмас әсте бәсең үн.

Жан сарайы

тылсым сырға толы еді,

Жылдар бойы

жылқы баққан әкемнің.

Қиындықпен

 өткізіпті жас шағын, Жылқы мінез,

өзгеруі қас-қағым.

Тауқыметін Баласындай

Қадірлейтін

талай тартып жүрсе де, аялайтын аттарын.

 Қамбар-ата киесін, Мал бағары,

құлын-тайы, биесін.

Сезеді ме Аттары да

ықыласын ерекше, түсінетін иесін.

Өткен күнсіз

Ұнататын

болашағың мәнді ме,

домбыраны, әнді де.

Жылқы көрсем

Ертеректе

 еске түсе кетеді, әкем айтқан әңгіме:

«...Дей алмаймын

Кез болатын

уақытымды аққа жау,

іздемейтін жоққа дау.

Бағып жүрген

 көп жылқының ішінде, Айғыр болды,

аты ерекше –Ақтанау.

Делінген

қос танаулары аппақ ек.

Шағыр көзді,

сүйір тұмсық, шақша бет.

Кекілдері

жауып шағыр көздерін,

Шашалары

аппақ еді жатқан шет.

Тұяқтары

қара тасты шаң қылар,

Тұқымында

арғымақтың қаны бар.

Шапқан кезде

жымитып қос құлағын,

Жер апшысын

қуыратын жануар.

Бас сүйегі –

Қазанатым, Сом денесі Білінбейді

пышақ жүзі, оқ қыры, биік еді шоқтығы. тарамыстай тартылған, аштығы не тоқтығы.

Тұлпарларға

мекен болған осы ара,

Бәрі кетті,

өткен күнге не шара?

Бар айыбы –

тек тілі жоқ демесең,

Адамнан да

Әлі есімде,

есті еді бишара.

қақаған қыс болатын,

Ішін тартып,

ұйтқып боран соғатын.

Жылқыдамын,

үшінші түн ұйқы жоқ,

Арман болып

бір ықтасын қонатын.

Ақтанаудың

мұз көмкерді сауырын,

Қиыршық қар

тілгілейді бауырын.

Бойымда күш,

қолда тізгін тұрғанда,

Қорқыта алмас

мені сойқан дауылың.

Омбы қардың

Ақ көбік боп Аттан түсіп

таусылмады сарсаңы, жануарым шаршады.

 бой жаздырдым бір сайда, Қалғып кеттім.

Кез болатын таң сәрі.

Ұйқыдамын.

Сай жағалап Уысымнан

Сезбей қырсық жеткенін, жылқы өріп кеткенін.

шығып кеткен қыл шылбыр,

Ақтанаудың

табынға еріп кеткенін.

Ащы дауыс,

шошып кеттім көз ашып,

Ала боран

ысқырады қар басып.

Ақтанау Кісінейді

жүр екі ортада арқырап, тұяғымен қар шашып.

Ақтанауым,

бақ еді ғой басымда,

Құр-құрладым,

Жан серігім,

жетіп келді қасыма.

құшақтадым жалынан,

...Сабыр сезім,

Қарғып мініп, Бір-ақ сәтте

сап көңілім тасыма.

 ерге мықтап орнықтым, аяқталды қорлық күн.

Жануарым жершіл еді,

Бесін ауа

қанатым.

көп жылқыға жолықтым».

Көп жыл өтті,

осы әңгіме көңілде.

Көп жаңалық,

Көп жыл өтті, Ақтанау да,

көп өзгеріс өңірде.

ағыс алып кеткелі, әкем де жоқ өмірде.

***

Елестерге басқа елес ереді, Есіме алсам көзіме жас келеді. Өлгенде емес, көмгенде емес, Адамдар,

Ұмытқанда, шыныменен өледі, Көңілінде мәңгілікке көмеді.

Болар аруақ бір күндері данамыз, Қартаяды бесіктегі баламыз.

Ұлы Өмір толқынында кейіндеп, Ұлы Тарих қойнауында қаламыз. Қалыптасқан табиғаттың бұл заңын, Өзгертуге келмес тіпті шамамыз.

Қалауынша заман өзі реттесін, Толтырамыз өткен күндер жетпесін. Жақсы, жаман.

Жаратқанның қолында.

Тек өмірің мағынасыз өтпесін, Тек күндерің зая болып кетпесін.

Осылай деп әкем өмір сүретін, Осынысын ауыл-аймақ білетін. Қырық жылдай уақыт өтіп кетсе де, Ақтанауын әңгіме етіп жүретін.

Ішіп-жеген демейді ме бұйырған, Қолда жоқта не күтесің қиырдан. Заманға сай Ақтанауды бір жылы Алмастырған екі үлкен сиырға.

Өткен өмір – ұмыт қалған түс болған, Мұндай шешім әкеме де күш болған. Қайран шеше бақилыққа аттанып, Амалсыздан атқарылған іс болған.

Сол Ақтанау талай тойда топ жарған, Талай-талай жарыстарда олжа алған. Талай рет үстем еткен мерейін,

Бір-ақ күнде мерт болыпты, О, Жалған!

Жинай алмай бойындағы нар-күшін, Адыра қап жалпақ жота, тау мүсін. Жайрап жатыр Ақтанауы, жаутаңдап, Артқы тұқай қағып түскен алғысын.

Құм қылатын тау-төбені, алапты, Тағдыр өзі дегеніне салыпты, Құлап жатқан арғымағын құшақтап, Өкіргені мәңгі есінде қалыпты.

Өңірдегі дара жұлдыз, дара ай, Өзге тақым,

Өзге тоқым қаламай,

Өзге жанның ауласында сол күні Өліп қалды, пышаққа да жарамай, Өте шықты жан-жүректі жаралай.

 «Кешіргейсің Ақтанауым, Кеш мені?

Дәтім барып қалай ғана шешкенім. Айтқанына кұлақ асып жатқам жоқ, Адам емес жануар ғой дескеннің.

Ардағыммен ат кұйрығын кескенмін».

Жылқы көрсем жұлып жеген қияқты, Жылап алам жиып қойып үятты.

Асыр салған кұлын-тайдың ішінде Ақтанаулар шауып жүрген сияқты, Елестетем тыпыршыған тұяқты.

29.04.2011 ж.

НАРИДІРГЕН

Қара жолмен екі салт ат келеді, Бірде аяң, бірде сыпсың желеді. Асығады отыруға бел шешіп, Алдан әлі көрінбейді ел шеті.

Жолаушылар бірі мосқал қарт адам, Екіншісі жастау жігіт шаршаған, Екеуі де жұпынылау киінген,

Қос домбыра, ер басына ілінген.

Ат терлеген, ұнатады аяңды, Асыққанмен күн батуға таянды. Қарт адамға бәрі таныс өскен жер. Осы маңда болушы еді көшкен ел.

Жол қысқартып серігіне сыр ашты, Тағы да бір белден өтіп, қыр асты. Алаңқайда көрші елдің жайлауы, Киіз үйлер. Белдеуде ат байлаулы.

Абыр-сабыр,

Мал оралған өрістен.

Қуып ойнап, құлын тайлар тебіскен, Қозы-лақтар енесімен көріскен.

Қазан-ошақ,

Бүлкілдеп ет қайнайды.

Аттың басын бұрмасыңа болмайды.

Тау ішінде орналасқан жерұйық. Тыныстауда дауыл тоқтап, жел ұйып. Қыраттарға иек артып алтын күн, Сәлем беріп келе жатыр салқын түн

...Осы кезде жан жүректі қозғаған. Тосыннан бір дауыс шықты боздаған. Тау басынан аруана келеді,

Шаң көтеріп, ауыл жаққа желеді.

Сай-сүйегің сырқырайды көргенде, Бота ермеген ертеңгісін өргенде.

Қос жанары ботақанын іздейді, Үмітінен әсте күдер үзбейді.

Меңірейіп тұлып тұрды белдеуде, Қарамады өте шықты өр кеуде.

«Ботасының исі ерекше болатын, Еміренсе бойға қуат толатын».

***

Жолаушылыр аттан түсіп бой жазды, Ат байланды, саулық сұрап ой қазды. Осы ауылдың ақсақалы иек алды Бөлек тұрған үлкен үйге бет алды.

Үй иесі жылы шырай білдірді, Келін болар, шай жасап та үлгірді.

• • Төрлетіңдер,

Жолың болсын, жолаушым,

Алыс жолдан шаршаған да боларсың, Асықпасаң, ат шалдырып қонарсың?

• • Қай туғасың?
  • Ауыл, елің аман ба?

Тыныштық қой керегі де заманға, Тыныш күнге, тіршілікке не жетсін, Тірі жүрсең бәріне де керексің.

Шөлдеп келсең, өзегіңді жұбатқан, Қымыз келер, ұяттымыз шұбаттан. Түйеміз бар, иігенде таң қылған, Ботасы өліп сүт шықпайды шандырдан. Аузымызды жарытпады антұрған.

Жусамайды, күні бойы боздайды, Жануардың дауысы да тозбайды. Жоламайды шелегінен жеріне,

Көз салмайды шөп тығылған теріге, Обал болды, ботасы жоқ желіде.

Толғандырды әлгі айтылған әңгіме. Бала жоқта өмір өзі мәнді ме?

Адам түгіл жануарға керегі, Өзегіңді жарып шыққан бөбегі. Шапағатын сонда тірлік төгеді, Сонда ғана тіршілігің желеді.

Ойлар кетті жетегінде сезімнің, Толтырады жүрегін күй, көзін мұң.

Жас жолаушы домбырасын қолға алды, Шертіп тартып әр саладан ой шалды.

Жанары жас, көз қарасы байсалды.

Бір мезетте саусақтары қағынды, Домбырадан толассыз күй ағылды. Баурап алды төңіректі, даланы, Бірде бейне, киік қашып барады.

Бірде бұлбұл сұлу әнге салады.

Домбыраның екі шегі егілді, Шырылдады, безектеді, төгілді. Ағыл-тегіл аңырады да басылды, Сәлден кейін қайта сарын шашылды, Тоғыз перне, он саусаққа бас ұрды.

Тұнып қалған тосын жайға айнала, Елітеді кешкі уақыт, сай сала.

Бейтаныс жан, үнсіздікке құлақ түр, О, ғажайып, аруана жылып тұр,

Жанарында жалбарыныш, сұрақ тұр. Тынып қалған бар тіршілік жырақ тұр.

Мөлдірейді, елжірейді жанары, Құм үстіне ащы тамшы тамады.

Тылсым дүние көз алдынан аққандай, Тас емшегін бота искелеп жатқандай, Тар құрсағы ләззатқа батқандай.

Еміренді, ару-ана егілді, Қайысты да қабырғасы, сөгілді. Күй төгіліп мерейіңді қандырды,

Тырсиып тұр кепті деген шандыры, Намазшамда бүршік жарды таң гүлі.

Жақсы ырым әкеледі елге құт, Сәлден кейін тамшылады жерге сүт. Бұлақ болып содан кейін ағылды,

«Ақ түйенің қарны бүгін жарылды», Аңсап едік дәл осындай сарынды, Тағдыр айдап келді елге дарынды.

• • О, домбырам! Қасиетін сақтаған,

Күнім батып, сенсіз таңым атпаған.

«Наридірген»,

«Құс қайтарған»,

«Кісен ашқан» өзіңсің.

Мирас қылып тастап кеткен, Ата-бабам көзісің.

• • Ау, жолаушым, Ризамын мен саған,

Міне, шапан.

Ұста атың ен салам.

Үйірімен үш тоғызды атадым, Қабыл болсын елің берген бата мың, Тарай берсін кең далаға атағың!

ТАБЫТ ЖЫРЫ

(Лермонтовтан)

Суық жерді

жастанып мен жатамын,

Жер астынан

өзіңе тіл қатамын.

Махаббаттан

 есі ауысқан бишара, Ұмытқам жоқ.

Бәрі есімде. Не шара?

Сын сағатта

аттап өтіп жарықтан,

Жылу іздеп жүректерден,

жабыққам.

Сұлулыққа Тани алмай

бақидағы таң қалдым, келбетіңді сандалдым.

Жаратқанның Жұмағыңның

рақымын қайтемін, жасыл бағы қай теңім?!

Бар қызықты

Еске түссе

алып кеткем өзіммен,

Мәпелеймін Сағынамын Өтіп кеттім,

жас тамады көзімнен.

 арманымды бұлқынған, жанарыңды сыр тұнған. сен жолымда кез келмей,

Қызғанамын

Шаштарыңа

сол баяғы кездердей.

Қиналамын,

демі жетсе басқаның,

өмір неткен қас-қағым.

Сыбырласаң

басқа адамның есімін,

Өртенемін,

Тағдыр сені

мен бейбақты кешіргін.

енді кімге қосады?

Кеткен жанның

сен мәңгілік қосағы.

Қорқыныш бар,

Білесің ғой,

тыныштық бар торлаған,

керегі жоқ ол маған.

ЛЕРМОТОВТАН АУДАРМА

Алдыңда сенің бас имен,

Сан тарау жолдар таңдармыз. Жаныма мені оқ тиген,

Біліп қой, бөлек жандармыз.

Азаттығымды өзіңе Адастыруға бермеспін. Күлкіңе, арман көзіңе, Садақа жылдар, көрмеспін.

Онсыз да үміт, арманды Бір ғана сеннен көріппін. Аяққа басып жалғанды, Өзіңе ғана сеніппін.

Кім білсін, сұлу сәттерді Тапталған, жалғастырып ем. Сезімдер жылап жатты енді, Сен немен алмастырып-ең?

Жанымның, мүмкін, жалынын Әлемге сый қып тартар ма ем, Қарымтасына жалын үн,

Уәдең, сөзің не болды? Ауыстырам деуші ең шуағын. Кезінде айтқан бос сөзді, Бүгінде сезген шығарсың?

Тәкәппар жүрек, кешірші мені, Өзгеден бақыт тапқайсың.

Дауылдар тұрар, мені өшіргелі, Құл болып бәрібір жақпайсың.

Өзге тауларға, жылы өңірге Жыл құсыменен кетермін күзде. Бірақ та білемін, осынау өмірде Бір-бірімізді ұмыту жоқ бізге.

Ендігі жерде ләззат қуамын, Шын ғашықпын деп уәде беріп. Бәрімен күліп, шаттық құрамын, Жыламаспын енді біреуге еріп.

Үріп ішіп, шайқап та төгермін. Қалайша білмей сұлуды сыйладым? Адасқан күндер..

 өзімді сөгермін, Періштем өзгерді, өсекке қимадым.

Бас тіккем сонда өлім мен азапқа, Сынамақ болдым әлемнің күшін. Қолыңды берсең, бармақпын тозаққа, Ақымақ басым. Бір сөзің үшін.

Қатігез тағдыр, Беймәлім жаттым.

Ерте көктемде ерте гүлдеппін. Қадірі жоқ-қой қолдағы бақтың,

Сен мені білсең де, мен сені білмеппін.

07.02.2003 ж.

АМАНТАЙ ӨТЕГЕНОВТЕН АУДАРМА

Мен түсіңе

(Наив)

бүрсүгіні кіремін,

Аймалаймын сені,

сосын күлемін.

Ұмытам деп

Пәктігіңді

ант-су ішіп тағы да,

жария етіп жүремін.

Түн ортасы,

 сусып жібек төгілді, Жан жүрегің керілді де,

сөгілді.

Оянған соң сезінесің,

келмеппін,

Екі ұшты ойың,

қайтем сенің төріңді.

Арайлы таң атқан бүгін,

Састырады сені салқын

кеше өткен

төсекпен.

Жан адам жоқ,

дем алуға дәрмен жоқ,

Жарға қара.

Өміріңді ойла еш өткен.

Менсіз сенің күнің қараң,

түнің тұл,

Жылжымайды түнгі уақыт,

тұнып тұр.

Қапаланба.

Қадірлегін қаттырақ,

Менің ынтық

құшағымнан ұғып сыр.

КЕҢЕС

Ұшқын барда жалында, Жалын барда адымда. Құлдар емес, тентектер, Жаратқанның жадында.

Ұят барда іркілме, Арсыз болма бір күн де. Кол ұшын бер жақынға,

Жадау жүрген, құр сүлде.

02.06.2002 ж.

ЕСЕНИННЕН АУДАРМА

Сен әлі тірімісің, кейуана? Мен де тірі,

Сәлем саған, сәлем.

Құйылсын терезеңнен жай ғана Түнгі тылсым әлем.

Алыстан хабар жетті маған, Қайғыда деп сені жолымды тосып. Жамалып ескі шарқатыңды, Сағынышқа жалыныш қосып.

Бет бұрған деп сезім елеске,

Үй сыртында дұшпан бұққандай. Кабактағы кешкі төбелесте Біреу

Жүрекке қанжар сұққандай.

Шаршама,

Күндер бар көретін,

Ісіне тағдырдың көнесің. Өзіңді көрмей-ақ өлетін, Сірә да, маскүнем емеспін.

Менің жаным болды шерменде, Армандаймын үйге қайтуды, Сағынышпен аңсап келгенде, Жан сырымды саған айтуды.

Ораламын, ана, таң қалдың ба Бау-бақшалар гүлге толғанда, Тек мені оятпа таң алдында Сегіз жыл бұрын болғандай.

Оятпа,

Армандап болғанмын, Қозғама, қайтесің, қозғама. Ертерек таусылып тозғанмын, Өзгерген баяғы бозбала.

Сыйын деп үйретпе тәңірге, Өткенге оралу енді жоқ.

Сен ғана билеушім өмірде, Сен ғана қыздырған мені шоқ.

Ұмыт сен қайғыны Тап берген,

Не таптың көп ойлап қамығып? Жол тосып белесте көп жүрме, Ескілеу шарқатты жамылып.

ЖЕТІМ ҒАСЫР

(Мұхтар Шаханов ағама)

Күні өткен, құны кеткен

белдеудегі бестінің,

Аяқ асты айтқандары

ортаңдағы естінің.

Бағаланса тай-тұяғың

 бағасына тиынның, Ұға алмасаң батырың кім,

Ақының кім, биің кім? Шен-шекпеннің керегі не,

артығырақ сыйың тым.

Адыра қап азаматтық,

парасаттық биігің,

Ойланбасақ,

Келер күнде – әнің зарлы, күйің мұң.

Қадірі жоқ қолда барда сом алтынның,

асылдың.

Елің аман, жұртың тыныш, неден, көңіл,

басылдың?

Құйын қуып, жел айдаған тағдырындай

қаңбақтың,

Сай-салада, жыраларда басың бұғып

жан бақтың.

Патшасына өз халқы сай,

сыйы ма әлде ғасырдың?

Құл қып әлде туып па еді,

 шалғайына бас ұрдың, Құм басты ма ескі жолды,

қасқа жолын Қасымның?

Тас лақтырып қумас па екен, Артымыздан кеткен соң.

Еңселі елдер

қағып тұрмыз құлыптаулы қақпасын.

Еңіреген елу елдің қатарынан сақтасын, Келер ұрпақ алаңдарда бейнемізді жақпасын.

Жүлде алып

 жарыстарда қорадағы жабылар, Көмбе басы атой салып,

айқай салып сабылар.

Дуылдаған,

дүбірлеген көп дүрмектің ішінен,

Өзі-өзінен жиіркенетін

адамдар да табылар.

Жүрегінде Жаңа өзендей

 қасіреттің табы бар, Жетім ғасыр, Мұхтар аға,

сонда сізді сағынар.

Бойларынынан кетпей әлі

 сұмдық күндер ызғары, Желтоқсанның өр ұлдары,

өжет туған қыздары.

Қуат алар өзіңіздей

дара туған Тұлғадан.

Арал құмы шегінер-ақ бір қадам, Арал суы жақындайды бір қадам.

Қыз кетті,

БАЛАПАН ҚАЗ

 үйімізден қызық кетті, Қалыптасқан

Ақ қағаздай

тірлікті бұзып кетті.

әппақ-ты көңіліміз,

Шимай-шимай сиялап,

сызып кетті.

Қыз кетті,

 үйімізден көктем кетті, Бізде күз,

бір үйлерге көктем жетті.

Уақыт бар деп

 асықпай жүргенімде, Айтылмай сыр,

айтылмай өкпем кетті.

Құлазиды көңілім,

 сені іздеді, Қуаныш пен сағыныш

Өмір осы,

егіз бе еді?

біреу боп жүргендерді

Бір-біріне қосты да,

егіз деді.

Қуаныштың

жасырып тамшыларын.

Сыр бермедім,

өзімді қамшыладым.

Сәукелемен

жасырып тұлымыңды,

Сәуле шашып

барасың шам-шырағым.

Таңдағаның өзіңе боп тірегің, Бере көр,

О, Жасаған, көп тілегін? Жолың болсын,

жарық күн балапан қаз,

Жапырағың

жайылсын деп тіледім.

28.07.2011ж .

АУЫЛДАҒЫ ҮЙ

Түсіме кірді

тағы ауылдағы үй,

Тағы бастан

өткіздім ғажайып күй.

... Жер ошақта

Күмпиеді Уақытша

 жылтылдап от жанады, апамның шоқта наны.

Тезек исі

демалып самаурын тұр, жарады танауымды.

Қара қазан

ішіне ас салынған,

Нан тақтайда

Шам жанады

илеулі қос қалың нан.

алдында терезенің,

Сорайтады

бойларын шегелердің.

Көлеңкелер

ойнайды мазақ қылып,

Жоғалады

қозғалсаң аз-ақ тұрып.

Гуілі суық

 желдің естіледі, Ауылдың дауылы да

есті ме еді.

Ошақ басы жып-жылы,

дала сойқан,

Кірер ме екен

есікті ашып қойсаң.

Көрші әжей әлі отыр,

кеткісі жоқ,

Шамасы, мал жайлаулы,

ешкісі тоқ.

Қыңсылайды

сенекте қара күшік,

Қуалайды құйрығын

Аяқ асты

бала мысық.

 шашылған жүген-ноқта, Көз жанары

Әкем отыр

жылтылдап жанған отта,

айналып балаларын,

Шаршаңқырап

қалыпты қара нарым.

Сабыр, сабыр,

жүрегім алып ұшқан,

Ағыл-тегіл

Шүкір етіп

жыладым сағыныштан.

бүгінге жеткеніме.

Өкінбедім

оянып кеткеніме.

Бақытты едік сол кезде,

сол үйімде,

Қалып қойды жадымда

сол күйінде.

СОҢҒЫ ҚОҢЫРАУ

Мектебім менің,

Он бір жыл тұрған мекенім. Өзіңде білдім қуаныш,

шаттық не екенін.

Қимастықпенен

қол бұлғап қалып барасың,

Алыстап енді қасыңнан

мен де кетемін.

Кездесулер мен

 қоштасулардан тұратын, Өмірдің заңын кез келді,

міне, ұғатын.

Басымды ием

алдыңда сенің мектебім,

Парасат үйі,

білім ордасы – шын атың.

Жасаурап тұрмын

 жасырып көздің жастарын, Қош енді, мектеп,

он бір жыл неткен қас-қағым.

Қош енді, ұстаз,

аман-сау болып жүріңдер,

Шәкірті үшін

ағарған қара шаштары.

Күш алып едім

өзіңнің алып күшіңнен,

Қымбатсың, ұстаз,

шәкіртін айтпай түсінген.

Бала күндерім

көз салып маған тұрғандай,

Маңдайыңдағы

әжімдеріңнің ішінен.

Соңғы қоңырау,

 соңғы вальстің әуені, Тербейді үнсіз,

жылатып алып әуелі.

Тал-шыбықтарың

өздерің еккен көктемде,

Тілегім осы

– бау-бақша болғай мәуелі.

17.05.2012 ж.

ІЗДЕДІМ СЕНІ

Есіңде болар,

 мен сен деп өмір сүргенмін, Жабығып кейде,

қуанғанмын да күлгенмін.

Топан су

 қаптап қара жер бетін кетсе де, Қалайды жаным,

өзгермейтінімді білгенің.

Сағыныш күндер

айналып кетті сағымға,

Сары күз келді

сары-ала сырға тағынған.

Санамда менің

сақталып қалған секілді,

Сабылыс күндер

айырған бізді сабырдан.

Толассыз жаңбыр,

тағы да аспан түнерді,

Тоқтаусыз күнде

жоқтайды бізді кім енді.

Тоналған көңіл,

Тани алмадым

тапталған аяқ астында,

баяғы жасыл кілемді.

Сұлу бақ қалды, Сұлулықтардың

Сары гүл өскен

көмкерді ақ қар етегін, шынымен соры екі елі.

Сезіндім сенсіз

сайларым қалды қаңырап, жалғанның мәнсіз екенін.

08.12.2012 жыл

ЖЕКІМЕШІ БАЛАМА

Жекімеші балама,

 керегі не, Айналады тал шыбық

терегіңе.

Бала деген бақыт қой,

бала деген

Шапағатқа бөлейді

Былдырлайды,

келеді де.

Сосын кеп сыңғырлайды. Не білесіз сіз

Сәл нәрсеге Сәл нәрсеге

 осы сыңғыр жайлы, екі ұртын томпитып ап,

өкпелеп тұнжырайды.

Құлыншағым құлдырап

Бәрі қызық балаға, Ит ашуын

 желіп барды, еріп барды.

 тырнадан өш алғаның, Көңіліме шалқыған

келіп қалды.

Алдыменен оңдырмай

құлап алғам,

Жасырмай көз жасымды

жылап алғам.

Тас батырып

тіземе отырғанда,

Тәңірімнен баламды

Себеп емес

сұрап алғам.

Керіскенің Түсініспей

басқамен керіскенің,

қайтадан келіскенің. жататын ересектер,

Жазығы жоқ

бейкүнә періштенің.

2012 жыл.

ҚУАНА БЕР, ӘКЕ

Қуана бер, әке,

енді, мен де өзіңдей әкемін.

Болашағы жарқын болсын,

атын ата бөпеңнің.

Мен де өзіңдей

әр күнімді жанұшырып өткізіп,

Мен де өзіңдей

кей күндері гоңашаға кетемін,

Енді ғана сезгендеймін

алар орнын әкенің.

Кей-кей жерде

мен де өзіңдей қатты кетем, білемін.

Кей кездерде

тартқан жүктен шаршағандай білегім.

Өңменімнен итергенде

 ауырғандай жүрегім, Аңсағанда, шаршағанда,

өзің барсың – тірегім.

Қапаланба сен де,

әке, қабыл болсын тілегің.

Тауқыметін тағдырыңның тартып,

әке, жүрсің бе?

Талайына жазылғанын

татады екен әркім де.

Талайларға арман болған

таттың дәмді бұл күнде,

Озымыштан оза шабу

бұл жалғанда мүмкін бе?

Жақсы ісіңнің жалғасы бар,

күрсінбе, әке, күрсінбе.

Бәрін тастап бір күндері қасыңа,

Көк шалғанда жоталарды, Қатар тұрып шөп шабуды

 әке, жетемін. төбелердің етегін.

армандадым неше мың,

Баудай түскен көк шалғында

аунамадым неше күн.

...Шаршап келсең

қою шайы дайын еді шешемнің.

06.12.2012 жыл

ҚАЛҒАН КӨҢІЛ

Ақылсыздығы

арсыздықпенен шектескен.

Жақыныменен

жауынан бетер шеттескен.

Адыра қалып Ағайын сенің

 ақ астау бірге ет жескен. қорықтым қылықтарыңнан,

Жайлы заманда

жау тауып алған, кектескен.

Алғаның қайсы

ағайын-ара егесте,

Арам тер болып

несіне шаптың белесте?

Ауыз толтырдың,

айналып кетті елеске.

Алқымнан алдың,

тоныңды жырттың не таптың,

Алатын тауың

табалдырық қана емес пе?

Тіліңді кессін,

айтып қал бірақ лақ қылып,

Тасада тұрып

тас ату неткен жат қылық.

Табжылмай айтшы,

жасадың қанша жақсылық?

Тарпаң көңілің

тертеге симай тұрса да,

Талғампаз тағдыр

тоныңды тігер шақ қылып.

Әкеңнен алғыс,

анаңнан алғыс алдың ба?

Қара нар тектес

арқаңа ауыр салдың ба?

Жыртығын жамап,

тесігін бітеп талдың ба?

Өкпелеп битке

 көрпеңді өрте өзгермес, Не істедің өзің,

сол күтіп тұрар алдыңда.

12.12.2012 жыл.

ЖАҚСЫ АНА

Құм көшкіні жер бетін

Селдірейді шөп басы

сипап салған,

сидаң қалған.

Қырқаларды қақ жарып

көш келеді,

Созылмайды,

алды-артын жинап алған.

Бір сарынмен барады

Қырдан асқан Тас-түйін боп Салқынымен

 қырдан асып, сағыммен араласып. шашылмай етек-жеңі, құралай жағаласып.

Жылдағы тіршілігі

көшкен елдің

Тауы таныс,

тасы ыстық өскен жердің.

Ерте көктем,

 ызғары бой қарытып, Бетегенің басымен

ескен желдің.

Қыр асып жол тартса да

неше күндік,

Көш бойы көрінбейді

Қанша ана жалғызын

еркек кіндік.

жауға алдырған,

Жасын төккен жасырып

неше мұңлық.

Барымта, қарымтасы

шабыс күнде,

Саналы өмір

сырғыған ат үстінде.

Кеше туған жас бала

Жатырқаған әкесін

Жерінің, жесірінің

 тәй-тәй басып, жат кісідей.

 дауын қуып, Еркек біткен елде жоқ,

кеткен суыт.

Ер салып, Ереуіл атқа,

қамшы тартып,

Тәуекел деп,

Кешегі қыз,

тас жұтып, белін буып.

 бүгінгі бала келін, Аты шыққан

далаға дана келін.

Жақсы ана

келеді көш алдында,

Қатты қыстан

алғанда дала демін.

Алда үміт,

күмәнін артқа тастап,

Жетелейді алысқа

арман асқақ.

Бағыт қылып жусанды,

Жақсы ана

бетегені,

келеді елін бастап.

.

Далада талай-талай

дарын өткен,

Жақсыларын сардала

мақтан еткен,

Жақсылығы көп тиіп

жылағанға,

Елі оны жақсы-ана деп

атап кеткен.

Тай үріккен атынан,

маңайынан,

Омар, Мәтек

Адайдың Шоңайынан.

Жақсы Анамыз Мәртебесі көп

келіні осылардың, биік талайынан.

Етегінен бала жоқ,

Тербетпей-ақ

амал нешік.

өтіпті бала, бесік.

Елі үшін еңіреген

ғазиз ана,

Дамылдауға уақыт аз

белін шешіп.

Қолының ашықтығы

Болса да әйел адам

аңыз болған,

абыз болған.

Жақсы менен

 жұмсағы қонағына, Қабағы жайма-шуақ

тамыз болған.

Құдайы қонағына

арнап қойып,

Піскен етті артады

малын сойып.

Ат мініп,

 шапан киіп аттанады, Түскен адам марқайып,

асқа тойып.

Қашанда келген асқа

Тау-тау қылып

өң беретін,

бауырсақ өңгеретін.

Дастарханы жиналмай

ертелі-кеш,

Жарлысын да,

байын да тең көретін.

* * *

Кез болатын

су ішкен ауыздықпен,

Текетірес ұласқан

жауыздықпен.

Бетегені боздақтың

қаны жуып,

Өспей жатып солатын

қауыз біткен.

Бітпес дауы

Басы қалған

қазақ пен түрікпеннің,

далада үріккеннің.

Жалғыздың үні

шықпай сары құмда,

Желбіреген

жалауы біріккеннің.

.

Даусы қалған

 адасқан боталардың, Айта алмайды,

тілі жоқ жоталардың.

Шала-жансар

шоқ қалды қоламтада,

Отпан тауда

тағы да от жағар кім?!

Бөлінгенді далада

бөрі жеген.

Айта алмайды кеткен жан,

көрі терең.

Бәрін көрген

Көзі соқыр,

құм жалдар сөзге сараң,

Итіс-тартыс Малға-мал,

жүрегі тас, құлақ керең.

сондай бір барымтада,

жанға-жан қарымтада.

Атынан ауып

қалған бір түрікпен,

Ашық барып

алған соң арың таза.

Аламанда мерейі

 болған өктем, Өмір өзі бірде қыс,

бірде көктем.

Жау жүрек

 бір қазақтың тақымында, Түрікпеннің әйгілі

аты кеткен.

Содан бері қан қою,

тіс қайраулы,

Найза өткір,

белдеуде ат байлаулы.

Түн қатып,

тас жамылып, ұйқы қашып,

Ерегеске түсетін ер сайлаулы.

Қарауылда тыным жоқ

бебеу қаққан,

Оңды хабар күтуде

Ат артына

күнгей жақтан.

өңгеріп қадірлісін,

Сіміру дұшпан қанын

сел боп аққан.

Балаларын құл қылу,

әйелін күң,

Олжа қылу қыздарын

бермей-ақ мың.

Сабасына келтіру

сар даланы,

«Дандайсып кеткен екен

қазағың тым».

«Туырлығын тілгілеп

тоқым кылу,

Керегесін кескілеп

Есі кірген

отын қылу»,

баласын шырқыратып,

Түрікпеннің атынан

шоқындыру.

Күн туды қан төгісер,

Аттандаса ат мінген

алар кекті,

талай текті.

Аңдысқан жау қалайда

алмай қоймас,

Шолғыншының атынан

хабар жетті:

«Қуалап еңістікті,

 сай-саланы, қатын-қалаш бастаған

Бала-шаға,

көш барады»,

қартайған кәрі-құтаң,

Оңтайын орып

түспей кеш қалады.

Сең-сең бөрік,

Кешікпей атқа

көзіне қан бүріккен,

конды жүз түрікпен.

Қарқынын құм қорқып,

 жер именіп, Қабағынан қар жауып,

түз үріккен.

Ойлары қамсыз көшті Оңай келген олжадан

басып қалу, шашып қалу.

Орайы кеп тұрғанда Отағасы жоқ көшке

 ойып алып, ойран салу.

Қамсыз көш

* * *

сардалада созылады,

Ілеседі тай-құлын,

қозы-лағы.

Ат үстінде ақ жаулық,

бұрымдылар,

Ереуілде садағы,

Қалқиды

оғы, бары.

 құм үстінде шөл кемесі, Түйе қомы шаңырақ,

Алыс жолдан Ел жақын,

 керегесі. керуен шалдықса да,

Кенеттен

жолаушыға керегі осы.

айқай шықты атыраптан,

Көшке қарай

ат шапты тапырақтап.

Ақ көбік

мінгені қарауылдың,

Тұяғынан

тас атқан жапырақтап.

«Ойбай, шеше!

Жау келеді

 жар астында жасанған, Түрі жаман,

шаш орнына бас алған»

Аңдыған

жау алыс емес, қыр асты,

Бөріктілер,

сыры мәлім қашаннан.

Не істеу керек,

Қайтсек қайрат қылады? Ел шошынып,

бала қорқып жылады.

Әкетіңдер жас келінді,

қыздарды,

Жасырыңдар,

жау жанары қырағы.

Болашағын

сақтап қалар бір елдің,

Бар сенімін

 ақтап қалар бір елдің, Шешім керек,

ойы зерек,

Бір адамға,

Жақсы-Анаға тірелді.

* * *

Бұйрат құмдар бұйығады ет жеңді, Самала жел соғып тұрды көктемгі. Самсаған ел сары құмның етегі,

Көп түрікпен көшті қуып жетті енді.

Алқақотан, шөккен түйе, Артулы жүк ашылған.

Ақ дастарқан, туралған ет, Ақ бауырсақ шашылған.

Астан үлкен кім бар дейсің, Ашу сосын тасынған.

Тұрып қалды қуғыншылар, Мыжғылаған күн бетін.

Мұндай жағдай құм ішінде Бола бермес күнбе-күн.

Жазылмаған дала заңы, Ас тұрғанда алдыңда Тізгін тарту,

Ауыз тиу міндетің

Ас алынды, сосын қымыз тартылды, Сый-сияпат көрсетеді парқыңды.

Ас аяқтан аттап кету масқара,

Содан кейін бас түрікпен сөз алды, Ақ дастарқан, тау бауырсақ көз алды. Айту қиын, қайту қиын мұндайда, Үнсіз тұрды. Бір қызарып, бозарды:

«Көшкен елміз, Оған куә даламыз,

Ат үстінде қартаяды баламыз. Дәмін татқан қандас еді,

Енді қайтып шабамыз. Шулатқанда бейбіт елді Не абырой табамыз?

Келер күнге қарабет боп қалармыз, Осылай деп айтып кеткен бабамыз».

Қуғыншылар кейін бұрды ат басын, Бұл кесімге ешкім енді тақпас сын. Көшкен елдің, өскен елдің баласы, Санасында болған жайды сақтасын.

Ер шешімдер болып тұрған далада, Ер жүректің ерен ісін шамала.

Ет жүрегім елжірейді еріксіз, Есте мәңгі, естимісің, Жан-Ана. Елің тәнті, естимісің, Жан-Ана.

Ұлы істердің Ана бастау-бұлағы, Ұлы жүрек - ұлы күннің шуағы.

Жаулығына жанын түйген балам деп, Көз алдыма апам келіп тұрады.

...Көш - керуен қырдан асып ұзады.

ҚОШТАСУ

Хабарың жоқ,

Телефон да тып-тыныш,

Жаулап алды беймәлім бір өкініш. Алу қиын, алысуға дәрмен жоқ, Сен күмәннан соғып қойған бекініс.

Өзгереді жүйрік заман, адам да, Баламасаң болғаны тек жаманға. Өткен күндер өшіре алмай бейнеңді, Сағыныштан симай барам ғаламға.

Жылауық күн,

Көктем, әлде күз бе еді. Жоғалттым да сәл кешірек іздедім. Үнсіз тұрдық,

Шығарып сап соңғы рет, Аспандағы тырналардың тізбегін.

Менің үшін едің жаным таң шығы, Жасаураған жанарларың жаншыды. Бұрылдым да кете бардым, Амалсыз,

Көрмеу үшін ағып түскен тамшыны.

28.02.2013 ж.

Астана әуежайы.

АУЫЛДАҒЫ КӨКТЕМ

Аға ма екен

 жылғалар баяғыдай, Сағындым ғой,

ауылым, баяндым-ай.

Ақ көбік боп

су тасып Қотыртаста,

Қарасу үй

шетіне таянды ма-ай.

Жалғыз тал

бұрынғыдай мәуелі ме,

Әлде ол да

жылдарға тәуелді ме?

Балам

жігіт болды енді,

Жайқалатын,

Әкем жігіт болғанда, Әуеліде.

Алыс баздан ағылып,

бұратылып,

Жылқы суға

Жүген алып

құлайтын шұбатылып.

жүгіріп шығатынбыз,

Суға қанып

Айдыны

Өсірген

жалтыраған Қосқарасу.

жетілдіріп құс баласын.

Қара бала

 жүр ме екен жағалауда, Жалаң аяқ,

күйдірген күнге шашын.

Тал-теректің

арасы көк бүлдірген,

Тікенекті

талғамай көп жүргізген.

Күні бойы

Електе балық сүзіп,

Кешкі самал

әлдилеп көз ілдірген.

Мортық сайға

жаяулап келу арман.

Қойдан бұрын

көк жидек теру арман.

Мортық сиыр

бұл сайда бұзау ертіп.

Баспақ қылып

ауылға ертіп барған.

Сағындым ғой,

қараған жусандарым,.

Көктем келіп

көк-бөктер бусанғаным.

...Жасыл көйлек

Жеткізбейді

киіп ап жастық шағым,

жүйрікпен қусаң-дағы.

ҮМІТ

Әрбір халық, әрбір қилы заманда, Жақсы көсем армандаған әмәндә. Сұрағанның сүйген асын кім берген, Битке өкпелеп шекпенімді жағам ба?

«Қарағайға қарсы бұтақ» бітіп тұр, Салғандары суармай-ақ бітік тұр.

«Иір бұтақ» қарт еменде бүр жарса, Ирелең жол, алдыңда не күріп тұр?

Халық айтса қалыс айтып көрмеген.

«Қамыс басын қалтыратар жел» деген. Махамбеттер қарсы жүзіп не тапты, Талай таңын атырғанда шерменен.

Халқым аман, елім тыныш, не керек? Қой үстінде мекендеген көбелек.

...Үміт артып тағы бір таң атады. Қар аралас қара жаңбыр себелеп.

12.03.2013 жыл.

8 НАУРЫЗ

Қырық жас қалды, елуге енді таяумын, Басылды аптық, дауысым бәсең, баяу үн. Сегізінші марта бір гүл де саған сыйламай, Боз өкпе болдым, кешірші мені аяулым.

Көлгірсігендер, білесің, менің қас жауым. Гүл ғана емес барлық сезімнің бастауы.

Бір ауыз сөзбен бақытты ету қолыңда, Айтылған бір сөз жаныңды мүмкін ластауы.

Кешіре алмай, өшіре алмай көңілден, Өтермін бе екем өлшеусіз мен де өмірден. Жарақат алған жанымды кел де жазып ал, Жаралған жоқ қой жүрегім менің темірден.

12.03.2013 ж.

ДОСЫМА ТІЛЕК

(Туған күнінде «мені мақташы» – деген досыма әзіл)

Сен бақыттысың, Қайдан ұстап алғансың

Бес бие сабасындай Қыз еді ғой

 бақыт құсын. бәйбішең бар,

кешегі жақұт мүсін.

Сен азаматсың, Жабы емес,

Ағыл-тегіл,

жауға мінер қазанатсың.

көл-көсір дастарқаның,

Айтқан тілек

май болып саған жақсын.

Сен бірбеткейсің,

Сонда да

дос көңілін кірлетпейсің.

Біреулерге

 бірдеңе беріп пе едің, Әйтеуір естерінен

бір кетпейсің.

Сен нағыз Он жылда

қазақтың батырысың,

бір қонаққа шақырыпсың.

Көп болды

көңіліңді көрмегелі,

Керек болсам

келер деп жатырмысың.

...Тесік болар тері де ыса-ыса, Көзім тиіп кетпесін, тфа-тфа.

14.03.2013 жыл

КЕШІРІҢДЕР

Неге жазам өлеңді,

Жаратпаса

керегі не,

ешбір жан керегіне?

Сыртқа атылып тұрады,

Алқымымнан

ішімде от,

алады келеді де.

Кімге шын білмеймін,

жазамын да,

Өзім ғана

төзетін азабына.

Өлең шіркін

жүректің жарығы-ғой,

Жарық шашып

жүргендер жазалы ма?

Өліп-өшіп жазғаным

Ойламаңыз, Бір адам

 кімге керек? қуғам жоқ тілге дерек.

тауып алса өз керегін,

Бір адамға

жұбаныш болсақ деп ек.

...Өмір, сенің

Адам, сенің

сырыңды ұға алмадым,

ойыңнан шыға алмадым.

Тағы жазып жатырмын,

Кешіріңдер,

 ұят болды, ұятсыз шығар жаным.

17.03.2013 жыл

«АҚТӨБЕ» ГАЗЕТІНІҢ ҰЖЫМЫНА АШЫҚ ХАТ

Тал-теректей

кесілген бұтақтары,

Кітап жоқта

жабырқап жұтадым.

Таратуға бір күні

Соңғы шыққан

келді реті

Шаханов кітаптарын.

Жаса, елім,

Алтыннан Алты алаш

мекені алыптардың. мүсін құяр қалыптардың.

әлдилеген ағамыздың,

Он кітабын

газетке алып бардым.

Неге керек жазғаның,

ел көрмесе,

Құр желік,

желкеніңді жел көрмесе.

Ұлттық сезім,

Ұлтыңның

ұлт жаның, ұлы ісің,

жүрегінде тербелмесе.

Сұйық сөзге

 қашаннан аз құштарым, Өтіп жатыр қаламмен жаз,

Тастап кеттім Ортасы деп

 қыстарым. газеттің ұжымына,

ақын мен жазғыштардың.

Бір соққанда

Тағы бірде

кәмпит пен шарап тұрды,

айна мен тарақ тұрды.

Мен әкелген

Жетімсіреп

ақынның кітаптары,

Бір кітапты

сөреден қарап тұрды.

біреуі қарамапты,

Өлең парқын

өздері бағалапты.

Есепке жүйрік болар,

Қанша пайда

бір қарындас.

түсерін санап жатты.

Оқымаса Мұхтарды,

Қасымдарда,

Мұқағали,

Жұмекен асылдарды.

Елге қалай айтады

Қалайша

ер жайында,

оятады жасындарды?

Газет – елдің ұяты,

шарайнасы.

Елің сеніп тапсырды,

абайлашы!

«Қарашада қара үй тұр»,

содан шықтың,

Арт жағыңа, ағайын,

қарайлашы?

18.03.2013 жыл

ҚАРА МЕҢДІ

Қарындасым, қалқам-ай қара меңді. Қиылған қас, қолаң шаш, бұраң белді. Қоштасатын кез келді, қош, аман бол, Қол үзіп мен өзіңнен қалам енді.

Қылаң берген қиядан құралайым, Қоштасарда қалайша жыламайын. Қиялымның ақ тамақ қарлығашы, Қайырыл деп қайтадан сұрамайын.

Қимастықпен жолыңа қарайладым, Қайда бастап барады арай-таңың? Қарайлама артыңа, қарлығашым, Қайта соққан дауылдан абайлағын.

Қамсыз жүрген қайран менің күндерім? Қансыз жүрек соғады, құр сүлдері,

...Қараша қаз сұңқылдап ұшып келді, Қардан кейін құлпырды, қыр гүлдеді.

19.03.2013 жыл

ӨЛЕҢ ЖАЙЫНДА

Қашаңғы қастарыңда

жүреді екем,

Ойым орман,

Өлеңмен

қалғанын жүре көрем.

 ұштастырған өмірімді, Өлең жазып

отырып бере берем.

Мүмкін бір күн

Бойладың ба Бір күн біреу Әр сөзім

 жарармын керегіңе, жанымның тереңіне? жанына азық етер,

өткен сезім елегінен.

Бәз біреулер

Бәр бәлені Олар да

 аяусыз сөгер ме екен, басыма төгер ме екен?

мен сияқты қалам алып,

Мен сияқты

қиналып көрер ме екен?

Бар байлығым,

Бір күні уақыт

білсеңдер, өлеңдерім.

айтар көлемдерін.

Жүрегімнің жылуы,

жанашырым,

Жыласам да,

Менен асқан

күлсем де көгендедім.

 бай бар ма айналаңда, Мінбелерден

Дос-жаран,

салмадым байбаламға.

ағайыным, өлеңдерім,

Сеніміңе сендердің

сай болам ба?

19.03.2013 жыл

ОЙЫЛЫМ

(Біраз уақыт дәмдес болған Ойыл азаматтарына сыйластық көңілден)

Ойылып аққан Ойылым, Қиылып аққан Қиылым, Тұйығып жатқан тұнығым, Бұйығып жатқан биігім.

Сыңғырлап аққан бұлағың, Сыбдырлап жатқан құрағың. Сары гүл жапқан етегін, Сабырлы менің мекенім.

Шоршыған суда сазаны, Сұңқылдап салған қаз әні. Көрікті неткен келбеті, Аққулар жүзген көл беті.

Құм басып қалған Жібек жол, Күн ғашық болған Жібек жол, Ойылды кескен Жібек жол, Ойылда өшкен Жібек жол.

Байұлы менен Кетенің, Байырғы атамекені.

Баспана етіп келгендер, Байқамай байып кетеді.

Төскейде малың жосылсын, Төсекте басың қосылсын.

Ойылым – ойы өлкенің, Ойылым, өссін өркенің.

ОЙЫЛ – КӨПТОҒАЙ ЖОЛЫ

Кездесеміз

Қиыл келіп

Ойылдың жағасында,

қосылған сағасында.

Сарсаң көңіл Тобылғы мен

Ерекше бір

серігіп қалатындай, изеннің арасында.

Осынысын

қонақжай жігіттері,

сен бұрын біліп пе едің?

Алып ұрып марқасын,

мәз болады,

Тулаған

сазанындай шіліктегі.

Бар жұмысын Уақыт тоқтап Қонақ болсаң

Шақырусыз

 қалдырып сейсенбіге, қалады дүйсенбіде. қараусыз қалдым дей бер,

сол күні кірсең үйге.

Қара жол

қанат беріп қиялыңа,

Тура тартсаң

шығасың Миялыдан.

Көптоғайда

көп тұрды бір келіншек,

Жолды кесіп

өтуге ұялды ма.

Суық шалса көктемде,

Ойылға бар,

қысты күні,

ем болар ыстық құмы.

…Үркіп қашқан

қой шықты алдымыздан,

Қырқылмапты

әлі де қыстық жүні.

21.03.2013 жыл

АЙ-АРУ

Ай-аруым, аяулым,

Жаңа білдім

ақ-бөкенім.

Өзіңменен Өзіңменен

Ай-аруым,

 өмірдің тәтті екенін. әр түнім сырға толы, әр күнім сәтті екенін.

 сары ауыз балапаным, Арай шашып

ататын дара таңым.

Иіскетші атаңа

Сүп-сүйкімдім,

Ай-ару,

тамағыңнан,

топ-томпақ алақаның.

 әжесінің ойыншығы, Жүрегімді жібітті,

ойын-шыным.

Жаратқаннан жалынып

 сұрап алдым, Бар қызығым, мерекем,

тойым бүгін.

Ай-ару,

апасының көбелегі,

Жеп-жеңіл, Сен жоқта

желпілдеген ебелегі. қалай өмір сүрдім екен,

Дәл өзіңдей

Нағашылар

мен кімге керек едім?

 қарайды көзге іле, Бір ұқсастық

Атаң емес,

іздейді өздеріне.

адамның баласы бол,

Ұят тұрсын

әрқашан көздеріңде.

Көз тиіп кетпесін

Күйе жағып

деп қорқамыз да,

қоямыз жорта қызға.

Өмірімнің жалғасы,

жапырағым,

Аман-сау жүр,

немерем, ортамызда.

НАУРЫЗ КЕЛДІ

Наурыз келді

көп күткен біз сағына,

Ару-көктем

Жер-Ана

отырды өз тағына.

 тіршілікті тербетіп тұр, Бар әлемді

сидырып құрсағына.

Теңеседі күн мен түн

Таң атқанша билейді Күн кетеді

 бір-ақ күнге, бір-ақ түнде.

 ұзарып ертеңгісін, Қоштаспайды

Өкпе-наздың,

қос ғашық бірақ мүлде.

араздықтың қас жауы,

Наурыз барлық

Жаңа күннің,

жақсылықтың бастауы.

Тіршіліктің

жаңа үміттің жаршысы,

тірі екенін растауы.

Наурыз көже –

Әдет-ғұрып,

молшылықтың белгісі,

ар намыстың жеңісі.

Жырға толды,

Наурыз күні

 күйге толды ел іші, көкпар тарту - ер ісі.

Көшпенділер, жапондар,

парсы кеткен.

Бар мұсылман

әлемін тәнті еткен.

Бес мың жыл,

Әлімсақтан

тіпті одан да асып кетіп,

басталып бізге жеткен.

Наурыз, Наурыз, Жаңардым өзіңменен.

Өзің ғой сезіміме сенім берген. Еңселі ертеңімнің есігі ашық, Ертеңгі күн басталсын сеніменен.

22.03.2013 жыл

ӘКЕМНІҢ ҚАБІР БАСЫНДА АЙТҚАНЫ

Ел-жұртың келіп

 арнауда саған батасын, Қош енді қош бол,

балаларымның апасы.

Жазымыштан озмыш

 озып кеткен бе, Осылай болды,

осында енді жатасың.

Сен артқан жүкті

жеткізу үшін әріге,

Жүре тұрамын

жұмыр жер басып әлі де.

Күре тамырым

үзіліп кетті, білесің,

Шарамыз бар ма

көнуден басқа бәріне.

Зымырап аққан

заманың неткен қас-қағым,

Өзіңе сеніп

күйттемеппін де бас қамын.

Осыған ғана

жағдайым жетті, риза бол,

Басыңды сенің

темірмен қоршап тастадым.

Тас бауыр

қозы маңырар-дағы оттығар,

Өзіңдей қамқор

балаларыңа жоқ шығар.

Жетім жыласа

періште налыр көктегі,

Ілігіп кетсе

жапырық жаяр көк шынар.

Кем бір дүние.

 Кеш ұқтым бәрін, кешіргін, Тас түйін едім,

көңілім босап шешілдім.

Қарайлай бердім

 сен асып кеткен белеске, Өтпестей болған,

келмеске кеткен есіл күн.

Шаттықты маған

сыйлады сенің етегің,

Сағым күндерді

Таусылған күні

санамда сақтап өтермін.

тартылған тары-талқаным,

Қасыңа сенің бір

күні мен де жетермін.

ӨТІНІШ

(Расул Ғамзатовтан аударма)

Өтінемін сендерден, Сұранамын.

Аналарың ешқашан жыламасын, Құлағың сал қайғы алып жүргендер, Өз-өзіңді кешіре алмай жүрмеңдер.

Өрекпиді жүрегім ашық күнде, Айқай салам, оянам кейбір түнде. Анам мені шақырып жататындай, Құлыным деп маған тіл қататындай.

Қаумалаған мені бүгін, Жарандар.

Жылағаннан басқа қандай шараң бар. Өз анаңның дауысы тәтті жырдан да, Қадірлеңдер

Сәл кешікпей тұрғанда!

15.03.2013 жыл

НӘЗІКТІК

(Владимир Дагуровтан аударма)

Реактивті ұшақтың гүрілінен, Атыс-шабыс, бульдозер дүрілінен, Қиын емес естілмеу,

Керек төзім,

«Сүйем» –деген қорғансыз жалғыз сөзің.

Мегатондық жарылыс толқындары, Алақ-жұлақ киноның жойқындары, Сездірмейді жарыңның алақанын, Құрбан еткен сен үшін дара таңын.

Жаныңның нәзіктігін жасырып ап, Әдейі, кейде орынсыз, асығып-ақ, Көп күлеміз қарқылдап, жылап тұрып, Айқайлаймыз біз үнсіз, жырақ тұрып.

Бет пердені алып тастап, бірақ та, Ар алдында, басқа елде, жырақта, Ішімізде бұлқынады,

Тыр жалаңаш нәзіктік, Жас сұлудай күнә артар, Жарықтық.

БІЛМЕЙМІН

(Ксения Некрасовадан)

Сен жанымда жүргенде, Сен қуанып күлгенде, Ұмыт қалды айыбың, Жүрегіммен байыдым.

Күн көзінен ашылған, Жұлдыз көрдім шашылған. Аяқ асты қимаймын, Жапырақты сыйлаймын.

Жеп-жеңілмін ауадай, Сұлу болам даладай.

Ал сен тұрсың жанымда, Сабыр, жүрек, дамылда.

Сүйесің бе? Гүлдеймін. Сүймейсің бе? Білмеймін.

18.03.2013 жыл.

ЕШҚАШАНДА, ЕШНӘРСЕГЕ ӨКІНБЕҢДЕР АРТЫНАН

(Андрей Дементьевтен)

Ешқашанда,

 ешнәрсеге өкінбеңдер артынан, Ескі хаттай жыртып таста,

қала берсін қалпында.

Өткен істі өзгертуге

 шараң енді болмаса, Үзіп таста әлсіз жіпті,

Өр көңілің толмаса.

Ешқашанда өкінбеңдер, Болған істе шара жоқ. Енді қайтып болмайтынға, Өтті-кетті, дауа жоқ.

Көлдей көңіл арнасында шүпілдесе –

Толғаны.

Ақ үміттің аппақ құсы

шарықтаса болғаны.

Жан жылуын,

 ет қызуын жақыныңа төге көр, Мысқылдасын,

Көне бер.

Біреуі бай,

 бәзбіреуі бастық болды жетелі, Өкінбеңіз,

Өз қайғысы өздеріне жетеді.

Ешқашанда,

 ешқашанда өткен іске өкінбе, Кеш бастадың,

ерте кеттің, бәрі-бәрі есімде.

Басқа біреу

сырнайлатып әдемі ән салады,

Бірақ әнін

сенің нәзік жүрегіңнен алады.

Ешқашанда,

ешқашанда өткен іске өкінбе.

Кеткен күн де,

 махаббат та Бағынбайды өкімге.

Басқа біреу

сырнайлатып әдемі ән салады,

Бірақ сіздей

тыңдаушыны енді қайдан табады?

15.03.2013 жыл.

МАХАББАТ ІЗІ

(Мамед Исмаил)

Қатал тағдыр шаштарыңды әурелеп, Аппақ қырау самайыңмен ойнайды. Бала-шаға ер жетеді мәуелеп,

Ең алғашқы махаббатты бірақ та, Мәңгілікке ұмытуға болмайды.

Ұмытуға болмайды, жылдар өтсін,

Орман шулап, сарыны тырналардың

сыр ұқтырды.

Бізді көрген көршілер іштей сөксін, Басқа да құбылыстар ұмыттырды.

Ала алмадым жарықшақ, Қатып кетті,

Қыстар өтті, жаз өтті сыз қалдырып, Тас лақтырдым тұныққа, батып кетті

...Дөңгелектер барады із қалдырып.

ЖЕТПІСТЕГІ ЖАНАР ТАУ

(Мұхтар Шаханов ағама)

Өтеді өмір бірде ыстық,

 бірде ызғармен, Адамның жасы өлшенбес

бірақ жылдармен.

Түңіліп кейде

жиырма бестегі кемпірден,

Жарасар сөзің

жетпіс бестегі қыздармен.

Жігіттер бар

сексен бестегі. Санасы,

Жиырма бестегі

шалдардан артық шамасы.

Жылуын жанның

жоғалтып алып сорлаған,

Жиырма бестердің

көзінің отын санашы?

Сыр беріп шашым,

маңдайға әжім орнасын,

Заңдылық бәрі –

екі жиырма бесте болғасын.

Адамды сүйген

жүрегім менің – боз бала,

Адамзат әнін,

Жетпіс дегенің –

парасат әнін толғасын.

 жағасы жайлау ақ бас шың, Батасын алмай атпайды таң да,

батпас күн.

Жетпіс жасыңда

жанар тау болып атылдың,

Жасына жетпей

қартайғандардан сақтасын.

04.04.2013 жыл.

КАСПИЙ ТОЛҚЫНЫ

Қарт Каспий-Атам, Түнеріп кеткен қабағы,

Асау толқындар

соғады келіп жағаны.

Алып жартастар

қорғаны болып тұрмаса,

Тентек толқындар

кетерме еді кезіп даланы.

Көкпеңбек аспан,

ақ ұлпа бұлттар ағады,

Кім қуды екен,

асығып қайда барады?

Қимастық болар,

көз жасы болар бұлттардың,

Теңіз бетіне

мөлдіреп тамшы тамады.

Жағада тұрмын

 сезімдерменен күресіп. (Менде де ес жоқ

мықтыларменен тіресіп).

Өзіме өзім

көңілім толмай барады,

Неге кетпедім

ақша бұлттарға ілесіп.

Қарсы толқынға

құлашты сосын сермедім.

Каспий толқыны

ақ көбігінде тербеді.

Қасыңда жүрсем

қадіріңді сенің білмес ем,

Керемет қандай

сағынып сені келгенім.

14.14.2014 жыл.

САРЫ ҚОЯН

Сарым менің, сап-сарым, Қылығыңа қалайша

сары қояным,

тоя аламын.

Тәтті ұйқың бұзылып

 кетпесін деп, Таң атқанша сан рет оянамын.

Қамсыз ұйқың, алтыным,

бұзылмасын,

Ұзақ болсын қызығың,

Шыбынның да

ұзын жасың.

Тең анаңның

 дауысы естілмесін, әлдиі ыңылдасын.

Қуалаған құйынды

Күні бойы

құлыншақтай,

жүгірдің тыным таппай.

Дем алсын деп

Күн кетті қырдан асып,

Сенің үшін

аспанда нұрын жақты Ай.

Туған жерің,

тау-тасың түсіңе енсін,

Тек жақсылық

санаңда күшін керсін.

Түн ұйқысы

бұзылған әке жайын

Өзің әке

болғанда түсінерсің.

Атқа мінген

 кезіңді көрсем деймін, Жарыстарда

жүлделі келсең деймін.

Бір қараға жеткізсем,

 балапаным, Содан кейін арман жоқ,

өлсем, мейлі.

Жая берсін

жанымда күз етегін,

Тәтті ұйқысын

Бұзылмасын

баламның күзетемін.

ұйқысы сәбилердің...

Соны ойласам

жүрегім дыз етеді.

15.04.2014 жыл

МЕН СЕНІҢ ЖАНЫҢДАМЫН

Жазым болған

Жанға жайлы

қапаға ақ таңым-ай.

көпірді жаққаным-ай.

Жаным сыздап кетеді,

жаным сыздап,

Жақынның

жаттығынан сақта, Құдай.

Жыртылып-айырылған

көбесінен.

Жыртық шапан Жалған дүние Жалғыз қалып

Бас ауырып,

 жамылған төбесіне. кімдерге опа болған, қоясың өлесің де.

 балтырың сыздағанда, Бауыр шаншып,

Біреу келіп Баспанаға

 жүрегің мұздағанда. тостағын тосар ма екен,

жарамас бұл ғаламда.

Өзгермедің,

келмедің, сағынбадың,

Өкініштен кеудем өрт,

жалын жаным.

Өзгелерді Өзегімнен

 жағалап жүргенім жоқ, тепсең де жаныңдамын.

28.04.2014 жыл.

***

Қайран қамсыз күндерім, Сайран салып жүргенім. Қайдан келді салғырттық, Ойран болды-ау білгенім.

Абайламай құладым. Шегі жетті шыдамның. Көз жасымды көрсетпей, Үнсіз іштей жыладым.

Тырнақтыға ілдірген, Өзім бәрін бүлдірген. Өзімсініп жүргенде, Өстетіні кім білген.

Дос іздеппін талғамай. Бос жүріппін ойламай.

Қалған көңіл – шыққан жан, Оралмайды, арман-ай.

01.05.2014 жыл.

ЖЕТІМДЕРГЕ

Жердегі жетім жыласа,

налыған көкте періште,

Жердегілердің

жағдайын біле бермейсің пейіште.

Жасындар жатыр жарымжан,

жетім көңіл де,

Жарылып кетсе

 жарықшақ ұшар тегіске, Жанары мұңды,

жүрегі жұмсақ. Тек іште.

Жаутаңдап кейде қарайды,

жатынан күтіп мейірім.

Жетім боп әсте туған жоқ,

Жақын да кейде

өмірдің жолы иірім.

жанына жара салса да,

Жатады қимай жаманға,

 жаратқан солай пейілін, Жамандауға да шамаң жоқ,

өзіңнің өскен үйірің.

Жылатпа оны,

онсыз да өмір жылатқан,

Жылатып оны

жетесің қайбір мұратқа,

Жазығы бар ма,

адасып қалған жасында,

Жауабың бар ма

жетімдер қояр сұраққа?

...Жаутаңдай берем

анашым жатқан қыратқа.

01.05.2014 жыл.

ҚАЛҚА

Жанымды жаңартқан жырыңды, Сезімді төңкерген сырыңды Сағынып келемін қалқа, Өлеңмен тағайын алқа.

Қарамай жағдайға тосын, Мойныңнан тастама сосын. Өлеңім – тынымсыз жүрегім, Өзің де сезесің, білемін.

Жүзіңнен көрейін сағыныш, Жанымды жаныңмен алып ұш. Айналып кетпе тек сағымға, Тойлайық махаббат бағында.

01.05.2014 жыл.

САҒЫНДЫМ СЕНІ

Сағынышпен

 өтіп жатыр ай-күнім, Сағым құсым,

Самал сезім, Сені аңсап

 айтқаныңнан айныдың. мекен еттің қай жақты,

тұнжырайды айдының.

Жетелей ме

 үміт-арман алдыңда, Жоқпын ба әлде өміріңде,

Жадымдасың Жарық күнім,

Естимісің

 бармын ба? жүрсеңдағы жырақта, мені ұмытып қалдың ба?

 жүрегімнің қағысын, Еркелеуші ең

Ертіп алып Ерік бермей

 сағындырды дауысың. әкетті ме жыраққа,

өмір-өзен ағысы?

Шырылдаған

Шуағыңмен

бұлбұлым-ау бағымда,

Шырыныңа Шомылайын

аймалашы таңымда. тағы сенің мас болып, шапағатқа тағы да.

ӘКЕМЕ

Арманға жетелеп, Өсірген мәпелеп, Қамқор жан өзіңдей Болмаса нетер-ек.

Түнерсе қабағың, Мен үшін дара мұң. Мейірбан жүзіңнен, Күш-қуат аламын.

Сынығы асылдың, Жалғасы ғасырдың. Келеді баладай Мойныңа асылғым.

Ойлардан сан-қилы, Жүрегің шаншиды. Арманым болмас-ты, Әперсем бар сыйды.

Саялы құшағың, Сағына құшамын. Күш бердің қиядан, Қыран боп ұшамын.

14.07.2014 жыл.

Қарасаз күнделігінен

ЕЛШЕНБҮЙРЕК

Төбесінен бұлт көшкен

түйдек-түйдек,

Қарағайлы,

орманды Елшенбүйрек.

Мұқағали жырлаған

Қарасуым,

Қарасазым,

мекені қаз бен үйрек.

Талшыбығың

төсіңде өскен билеп.

Түн түнеген тасына

 Елшенбүйрек, Жалау болған жаныңа

Еңсең құлап

келсең күйреп.

жеткенде етегіне,

Шабытыңды әкеткен

Қабақ шытпай

өрге сүйреп,

қасына келсең сирек.

Шыңдарына күн қонған

Елшенбүйрек,

Шатқалыңды

қарағай өскен түйреп.

Қасиетті топырақ

Баурайында

Ақын жүрген,

Қарасу ирек-ирек,

Қамыс басқан жағасын

бүйрек-бүйрек.

Жылжып аққан

Шағала жүр

төменде сыршыл Кеген,

жағаңда кердеңдеген.

Жаяулатып төсіңде,

Сағынған

тіке тартып,

Мұқағали елден ерен,

Апаратын жол

Жол жатыр

саған белең-белең.

Көпірің тұр Самал жел,

соңғы рет өзің кеткен. соңғы рет өзің өткен.

салқын түн бұрынғыдай,

Елшенбүйрек

қалыпты өзгерместен.

... Сен ғана кетіп

қалған көз көрмеске.

16.07.2014 жыл.

ҚАРАСАЗ

Қарасаздың

Жүрегіңнің

кездім де шатқалдарын,

іздедім аққан қанын.

Орны қайда

қара үйдің су басында,

Әжең қайда

кештетіп жаққан шамын?

Ертегісі

таусылмас Тиін әже.

Мейірімді де

қатігез қиын әже.

Екі өлеңнің біреуі

 сен жайында, Аруағыңа арнаған,

сыйым әже.

Елестеттім

Әжеңді

қара үйді – хан сарайын.

сырға толы жан сарайы.

Қара мұрт

 аттаныпты бақилыққа, Жеңгең де

Суретте де

Қарғаның

шырайлы қайран жеңгең,

валетіндей ойран жездең.

Қара мұрт та,

Бірі елде,

 жеңгең де, ағайың да, бірісі майданда өлген.

Жалғыз артып

мойныңа ортақ мұңды,

Жоғалтпа деп

жыладың ұрпағымды.

Әр көшенің

басында ойын қуған,

Жатқа оқиды

жырыңды ұрпақ үнді.

Музейіңде портфелің,

түймең қалды,

Өлеңде құдық қазған

инең қалды.

Құба жел,

қара құйын ойып салған,

Шарынның

шатқалында бейнең қалды.

Жырың ашар

Тасқа басып

әр үйдің есігін де,

жазылды есімің де.

Әлдилейді Тербетеді

 ата-жұрт алақанда, туған жер бесігінде.

ПАЙ, ПАЙ, ПАЙ, НЕТКЕН ЖЕР

Пай, пай, пай, киелі неткен жер, Мұқаңды шын ақын еткен жер. Маңдайын күн сүйіп, өпкен жел, Шын ақын еңіреп өткен жер.

Кеудесін қуалап өкпек жел, Ұлы ақын жаяулап жеткен жер. Құр босқа дос іздеп төккен тер, Жидесі көз жасқа бөккен жер.

Ұштасқан алыста көк пен жер. Қара нар шалдығып шөккен жер. Артынан қыр асып кеткендер, Бетіңді сипамай өтпеңдер.

16.07.2014 жыл.

КЕТЕЙІК, ҚҰРБЫМ

Кетейік, құрбым, қырды асып, Жүрейік қырда сырласып.

Қосылып кетсе несі айып, Бір ғашық пенен бір ғашық?

Сыңарын іздер гөзел де, Кетейік жаным өзенге.

Ерініңді тигізші

Ерініме менің кезерген.

Төңкеріліп жанарың, Таусыла неге қарадың? Төгілген шашың төбеңнен, Иыққа қонған қара түн.

Көргендер қаққан таңдайын. Аппақ-ты неткен маңдайың. Алқызыл бетің – ақша қар, Мас қылды жанның қандайын.

Тікелей түсіп бөлінген, Төсіңе жетпей сөгілген. Сәулені көріп сүйсіндім, Омырауыңа төгілген.

...Кетейік, бәрін тастайық, Басынан бәрін бастайық.

Көлеңкесімен қорғасын, Қатты емен сені, жас қайың.

16.07.2014 жыл.

ШАЛКӨДЕ ЖАЙЛАУЫНДА

Атам жұріп өткен жер.

Атамекен,

Атыңды қандай

қазақ атады екен?

Шаршағанда шабыстан,

сабылыстан,

Шалғыныңа келем де

жата кетем.

Шалкөденің бауырын

мал жайлаған,

Айғайтас

мен мұндалап айғайлаған.

Жүрегіме жыр құйған

Қарағайлы,

Шабытыма дем берген

айхай далам.

Тау басынан сарылдап

аққан бұлақ,

Кәрі тастар, шалдығып

жатқан құлап.

Желмаяға мініп ап

жер кезгенде,

Атам қазақ іздеп кеп

тапқан тұрақ.

Тұзды көл,

Есекартқан, Тоғызбұлақ.

Жағалауы сары гүл,

майса, құрақ.

Теке суы тіресіп

теріс аққан,

Түзу, Қисық,

текелер еткен тұрақ.

Сұңқылдаған

естілді байғұз үні,

Орманшының

ұсынған бал қымызы.

Бесік жырын

Шалкөденің

жатқа айтқан өрімтал қыз,

біз көрген жалғыз күні.

Көп жүріппіз

әр түрлі бағытпенен,

Санаспайды

жайлауда уақытпенен.

Қар жол, тау арасы,

 салқын самал, Осы екен ғой туған жер,

бақыт деген.

18.07.2014 жыл.

ҚАРАҚШЫНЫҢ МҰҢЫ

Ат жалында,

Арпалыспен Төсегім жер, Бел шешіп

ер қомында күнбе-күн, өтіп жатыр күндерім. қараңғы түн жамылғы,

 бір дамылдауды білмедім, Өз жерімде,

өз еліме кірмемін.

Тағдырымнан

маған деген бұйырым,

Талай қудым

Таңды соғып Қайда менің

қысырақтың үйірін. келе жатқан бір таңға,

сонда шыққан бүйірім?

Ас қалмапты

қазанымда түйірім.

Қамшы тартып,

сойыл соқтым жасымнан,

Не өтпеді

менің ғазиз басымнан.

Атымды айтып

жұбатады баласын,

Түз тағысы

болып кеттім расында,

Қолын созар

жақыным жоқ қасымда.

Жыртық киіз,

бой қарыған суық түн,

Қарашада,

қараңғы үйде туыппын.

Жөргек етіп

 басындағы жаулығын, Омырауын қайран шешем

Көз жасымен жуыпты, Кіндігімді шашыменен буыпты.

Содан бері айлар өтті,

Қара тұман Ат үстінде

 жыл өтті, қаптап алған жүректі.

алып кетсе арман жоқ,

Жаппар Алла

қабыл етсе тілекті.

Білектіге жолығар-ау бір күні Тағы да бір білекті.

Қарақшы деп

айта берсін ел мені,

Қайдан білсін

қасіретті мендегі.

Жұдырықтай

жүрегім бар тынымсыз,

Жалшы болып

күн көргісі келмеді,

Жалғыз арша

жабайы өскен белдегі.

Жылатпадым

жақыбай мен жарлыны,

Елдің мұңы

менің тартқан бар мұңым.

Ойлай білген

 жанның көбі бақытсыз, Ойхой дүние,

белгілі ғой тарлығың,

Қолмен ұстап

көріп келем барлығын.

Артым тұман,

жүріп келем, алдым жар,

Арқа сүйер

ақылшыға болдым зар.

Қарақшы боп

туғаным жоқ анамнан,

Мені өздерің

 қарақшы ғып қойдыңдар, Жарты жілік,

несін мүжіп тойдыңдар.

Менің мұңым

өзгелерден дара мұң,

Жұбанышым

жалғыз арша, қара түн.

Өгейсітіп итерме

Туған жерім

тек өңменнен,

топырағында қаламын.

Тербет сосын бесігіңде,

баламын.

25.08.2014 жыл.

АЛЫСТАП КЕТКЕН АРАМЫЗ

Қараптан-қарап

алыстап кетті арамыз,

Қарсы тұруға

келмей-ақ қойды шамамыз.

Қоңыраулатып

 келеді тағы қоңыр күз, Жоғалтып нені,

тағы да нені табамыз.

Қайтесің сұрап

өзгеден менің халімді?

Базарда жүрмін

шығарып жоқ пен барымды.

Саудаға салып

сары алтынымды сақтаған,

Жоғалтып алғам

ұятымды да арымды.

Етіміз өлген,

бетіміз ғана шырайлы,

Қыдырған бірге

қара түн ғана тұр айлы.

Сырт көзге салғырт,

ішімді тұман жайлаған,

Тек жүрек қана

жасырып көптен жылайды.

Сенімім едің,

 сен ғана мені ұғушы ең, Сағынып келсем,

жайраңдап алдан шығушы ең.

Сарсаң күндерден

 сабырың қашқан, сұрықсыз, Сен ғана ебін,

сен ғана емін білуші ең.

Мен сені күткем,

 сен-дағы күткен шығарсың, Тылсым түндері,

тұншығып кейде жыларсың.

Табыспай кету

шын сүйгендердің тағдыры,

Маңдайға солай

жазылғандығын ұғарсың.

27.08.2014 жыл.

АҚСАҚ ТЕМІРДІҢ АДАСУЫ

Қанымның оянғанда ар-намысы, Жанымның аз болмады арпалысы. Өртейді өзегімді ой жіберсем, Өткен күндер, өмірдің қалтарысы.

Таусылмасын тағдырдың бал, тарысы.

Тарихқа болса кейде таңданысым, Ерліктің танысам да тарлан ісін, Елдікті сақтай білмес жауыздықты, Ұлағат ете алмадым жалған үшін, Қарыздармыз жадында қалғаны үшін.

Заман тұрмас, далада құм көшеді, Ізі де жоқ алыптың күн кешегі.

Ауызекі атадан сөз қалмаса, Кейінгілер мақұрым, білмес еді, Әр тіршілік өзінше күн кешеді.

Ұлағатты өткенді ұға білген,

Ой тербесе тамады шұға тілден.

Бәрі, бәрі, болған жай, еш нәрсе жоқ, Жер астынан жік болып шыға келген, Қос құлағы тік болып тұра келген.

Өмірден небір тұлға тарлан өтті, Уақыт өзі айқындар қарабетті.

Шыңғысхан түркі жұртын біріктірсе,

Түркіні Ақсақ Темір талақ етті, Естілікті, ерлікті мазақ етті.

Сан-сапат одан бері заман өтті, Бірде бақ, қайсы бірде зауал жетті. Күшімен ақ білектің, көк найзаның, Даласын ата-бабам қорғап кетті, Қанша боздақ өмірден боздап кетті.

Ежелден арман болып ерікті күн, Ғазиз басын қатерге беріпті мың. Сабақ алып ғасырлар тізбегінен. Егемен боп алдыңа келіп тұрмын, Еріктімін бүгінде, еріктімін.

Мекен болған халқыма арман далам, Жусаның боп өсуді армандағам.

Дүбірлеген өзінің дәуірінде, Бабалар төсін қағып талтаңдаған, Бала сүйіп, бақ көріп балпаңдаған.

Заманның тылсымын-ай сан арналы, Тарихта қай халықтың жанар бағы? Шыңғыс хан жарты әлемді жаулап алып, Тіккен-ді Алтын Орда, Ақ Орданы, Мұра болған түрікке бақ, Орданы.

Амал не, қолдан сусып бағы кетті, Бірлік күннің бүлінер шағы жетті. Сұрапыл Ақсақ Темір заманында, Зұлымдықтың запыран зәрі жетті, Құрбан болып жалау жас, кәрі кетті.

Болса да дара туған қабілетті, Талайына төндірген ақыретті. Тарихтың алмағайып кездерінде, Өзінен де, елінен қадір кетті, Салиқалы елінен сабыр кетті.

Барластан, түркі елінен нәр алса да, Қол бастап жер түбіне бара алса да, Қан жылатқан өзінің топырағын, Топырағынан даланың жаралса да, Шыбық болып жеріне қадалса да.

Бабалардың әруағын қор еткендей, Дүйім елдің үмітін жер еткендей. Бағындырып алса да барша елді, Түркінің несібесін кем еткендей, Түркіні өзгелерге жем еткендей.

Қаһарлы Ақсақ Темір, өзі сесті, Өзі байлап түйінді, өзі шешті. Сайыпқыран әскері ат үстінде,

Біздерге қарсы келер жау жоқ десті, Сары дала төсінде сел боп көшті.

Тас жұтса да тағдырдан түңілмеді, Жаны бардың алдында бүгілмеді. Есімінен ат үркіп, бала жылап, Тірескеннің тізесі дірілдеді,

Дара қайың дауылда иілмеді.

Ежелгі ата-дәстүр сақтардағы, Ұмыт болды, қалпында сақталмады,

Кеңістік қолымыздан сусып кетті, Сенімі қалың елдің ақталмады, Топқа салар арғымақ бапталмады.

Ат үстінде, жорықта шыңдалса да, Арман болған талайға шыңды алса да, Ата тарих түйеді қабақтарын,

Жарты әлем, жарым жұрт, мыңды алса да, Жорық жыры дастан боп тыңдалса да.

Бас игенде бүкіл ел, барша маңай, Зарлатып өз ордасын шаршағаны-ай. Ақиретте жұбаныш болар ма екен, Басына кеткендердің салса сарай, Оралмасқа аттанған алып талай.

Тектіден жаралса да Ақсақ Темір, Уақыт куә, ісі бар жаңсақ небір. Түркі туын төменге құлдыратып, Ұтылды ұлылықта оқсап Темір, Қарайлашы артыңа тоқтап, Темір.

Тарих куә, ақылдан саяз кетті, Түркінің арқасынан аяз өтті.

Қан қақсатып ұрыста талқандады, Еуропаны билеген Баязитті, Еуропаны илеген Баязитті.

Бір-бірін қолдамады шын естілер, Бекерге екеуара тіресті ер...

Мәз болды сүйек-саяқ тастағанға,

Түркіден таяқ жеген кресшілер, Түркіден саяқ өрген кресшілер.

Не жорық өз жұртыңа түнергенге, Бопсасына басқаның тым ергенде. Мәз болдың, арбап сені кресшілер, Алтыннан аптап күйме жібергенге, Асылдан баптап түйме ілерменге.

Өмірде осы ма екен ұлдың парқы, Қара бақыр базарда құлдың нарқы. Қан қақсатып өзгені жылату ма, Мирас болған кейінге ғұнның салты. Немен біткен ғаламда мұның арты?

Сан ұрпақ өткендерін мақтан етті, Өз еліңді өзің кеп таптап кеттің. Тоқтамысты талқандап жатқан кезде, Еліңнің бақ-баяны жатқа кетті,

Мұң-мұқтажы баладан қартқа жетті.

Мұндай іске барды екен дәті қалай, Жазылады тарихта аты қалай?

Өреніңді өңменнен тептің неге, Өз еліңнің жауларын алқымдамай?

Тауларың тұр көрсетіп салқын самай.

Осылай қайран түркі босқа күйді. (Өйтпесе кешер ме еді басқа күйді?) Кешірмейді өткен күн кесапатты.

Кешенін салдырсаң да Иассауидің.

Иассауи – исі түркі тұғырлы ері, Ұлы Дала, көшкен ел шыққан тегі. Темірдің түркі еліне зауалдығын, Болжаған қайран бабам күн ілгері. Жасырын жылады ма, кім біледі.

Күнә бар ма барлығын көрген көзде, Оранбай-ақ тірілей, өрген бөзге.

Жер астын өз еркімен мекен еткен, Пайғамбардың жасына келген кезде,

«Жоқтарсың», – деп бір күні өлген кезде.

Халқына болмай пайда қара бақыр, Ен дала еншісі боп ала тақыр.

Қытайға төрт жүз мыңмен бара жатып, Аурудан ажал құшты далада ақыр, Өзгермеген, сол күйі дала жатыр.

Тітіркенер естісең тылсым денең, Тірілер ол кеткенде күрсінбеген. Табыттан қос алақан шығып жатса, Дымсыз келген өмірге тірі жанның, Дымсыз бара жатқанын білсін деген, Ұлы Тарих алдында кімсің деген.

Өзгереді, дүние өзгереді,

Көзге ілмей жүрсең де өзгелерді. Шешеннің сөзі қалған ғасырларға, Көкірегі ояудың көзі көреді,

Өзі алған Жаратқан өзі береді.

Болса да заманында алтын алмас, Қыран болсын қияда қанат талмас. Жақынын зар жылатқан жаудан бетер Өмірден адам өткен халқына қас, Көңілден адам кеткен жалпыға қас...

15.08.2014 жыл.

ЗАМАНАМЕН СЫРЛАСУ

Беу, замана,

мен де бір сенің төліңмін,

Білгісі келген

мәнісін мынау өмірдің.

Өзіңе арнап,

замана-дәуір жаздым жыр,

Ақтарып сырын

ақжарма сезім-көңілдің,

Ақ жарқын

сенің аппақ нұрыңа көмілдім.

Беу, замана,

еремін сенің көшіңе,

Кірпішің болып

қалансам дедім төсіңе.

Қалжырап келіп

құлай кетемін кей-кейде,

Демалып жатам

төрімде сосын көсіле,

Сыр айтам сосын

өзіңе-ғана шешіле.

Беу, замана,

 басыма менің бақ бердің, Ғашықпын саған,

өмірді бақыт, шат көрдім.

Нарқасқалармен

өмірді тартқан белеске,

Достасып жүріп

дәуірді келер өткергім,

Араларыңызға жол салып

тұрған өткелмін.

Беу, замана,

аз емес менің тартқаным,

Өтіпті күндер

мойынға жүгін артқан мың.

Алыс та жұлыс,

 арпалыс мынау тірліктің Ортасындамын,

осы бір рахат тапқаным,

Достықтың оты

маздатып сосын жаққаным.

Беу, замана,

аулақ ет қауіп-қатерден,

Сағынып жетем

жол түсе қалса жат елге.

Өзіңде тудым,

 өзіңде қалсам болғаны, Жантая кетем,

жайлауым, саған жетем де,

Күнімді менің

өткізе көрме бекерге.

Беу, замана,

 болу ма мақсат – ұлы есім, Өзіңнен шықтым,

өзіңе жетем білесің.

Мен керек болсам,

менікінің бәрі сенікі,

Замана, саған

Өзіме ғана

қосатын менің үлесім,

жарасқан өзім күресім.

Есіме салшы,

үндемей қалдым қай тұста?

Қайра да мені

қайтадан салшы сайысқа.

Қас болатыңмын

көріктен шыққан өзіңдей,

Уақыттың жүгін

көтере білген қайыспай,

Жай ғана өмір

сүргім келеді айтыспай.

Арысаң өзің,

 өзіңмен бірге жүдедім, Өзіңмен бірге жайқалдым,

өстім, үдедім.

Тас қылып мені

жаратпаған да өзіңсің,

Тынымыңды алса

тынымсыз менің жүрегім,

Түтінің түзу

шықсын деп әркез тіледім.

Пенде емеспіз бе,

пендеде болар шалыстық,

Жоқ кездерде де,

жау тауып алып алыстық.

Жақынды жатқа

жығып беруің оңай ма,

Жылып-еңіреп

артынан сосын табыстық,

Жоғалтып алмай

жылуын жанның қауыштық.

Қапыда кеткен

күндердің артып салмағы,

Көз іліндірмей

атады кейбір таңдарым.

Көрікті қыз да,

көзсіз ерлік те алдамшы,

Керуен кетті,

Артында елес, шаң қалды, Көздің ұшында

шақырды үміт шамдары.

Беу, замана,

салтанатыңа қанбадым,

Тастап кетпесін

мені де рауан таңдарым.

Мұқағалиша, Мұқағалиша

түңіліп алыс, жақыннан, тірі жүруді таңдадым,

От берген өзің,

қалайша лаулап жанбадым?

17.08.2014 жыл.

ДОСТАРЫМ

Тастадым бәрін,

Қасымда Өмірде

 тастадым, барда достарым.

Төгеді

 мынау қас-қағым нұрын аспаным.

Достықтың

Достыққа

мәнін сан ұқтым,

Өздерің Өздерің

Бөлісер

 дәйім қанықпын. барда марқайып, барда жарық күн.

мұң мен қайғыны,

Өздерің

барда ай нұрлы.

Қасымда

 жүрсең дауылмын, Бабамдай өжет,

Арқамды

Өздерің

саған тіредім,

жоқта жүдедім.

Жыласаң

бірге жыладым,

Қуансаң

Дархан

бірге күлемін.

көңілге сүйінем,

Көрінбей

кетсең күйінем.

Толғанып

тірлік кешемін,

Сендерді

іздеп жиі мен.

Достарсыз

 келмей күйіме, Сыймаймын дала,

Қоштасып Сағымға

 үйіме. бір күн қалады,

толы дүние...

18.08.2014 жыл.

ТІЛ ТУРАЛЫ ТОЛҒАУ

Тіл дегенде

тебірентер ой легі,

Жолығасың

құдыретке бейне бір.

Бірде ортада,

көп адамның ішінде

Бір қария

орысшалап сөйледі.

Орыс емес

қарап тұрсам түріне,

Ол да сезді

қалғанымды үңіле.

– Ау, ағайын,

орыссыз ба? – дедім мен,

Қарияның

Екі көзі

сөз-ләмінен түңіле.

бақырайып кеткендей,

Менің сөзім

жебіріне жеткендей.

– Айналайын,

Сібірденмін, – деді ол

Өткен күнде

алашағы кеткендей

– Білем, Аға, Сібір –

 көне түркілердің мекені, Қалың орман,

өзен-көлдер етегі.

Сол аймақта

ат ойнатып жауына,

Көшім сынды

ерлер өткен көшелі.

Ол жайында

бар емес пе сан аңыз,

Оған куә

бәрін көрген даламыз.

Ермак сынды

есерлерден ел тозып,

Көмескілеу

тартып кеткен санамыз.

Бұл ағамыз

Сұрағыма Бір кісідей

 Сібір – Іібір зәузаты,

ол тереңнен қаузады. біледі екен өткенін,

Айтқандары

жүрегімді баурады.

Бастапқыда

сөйлесем де сүйкеніп,

Бауыр бастым

бір ғаламат күйге еніп.

– Басқа елде өскеннен соң,

Басқа тілге кеттік, –

бауырым,

деді, – үйреніп.

– Жоқ, - дедім мен,

Өз тілімде Өз тілімде Өз тілімде

Өз тілімде Өз тілімде Бесігінде

 - күнің туды қайтадан, айтарымды айта алам. сүйгеніме сөз салып, сөйлегенде жай табам.

өлең жазам толғанып, ойлай білу – зор бақыт.

 жаңа туған нәресте Бесік жырын естімесе,

сорладық.

Абай жолы –

Әуезовтың тілі бұл,

Жұмыр-Қылыш –

Махамбеттің жыры бұл.

Әлдиімен

алтын бесік тербеткен

Алтын құрсақ

аналардың сыры бұл.

Адуын жыр,

тілімізде тұр дәмі,

Отызында

көктемей-ақ құрғады.

Ортамыздан

 ерте кеткен сағым боп Айтылмаған

Айбергенов жырлары.

Күміс көмей,

жез таңдайдан ән тамған,

Бүкіл дала

ән сап тұр деп тамсанған.

Еуропа жүрегінде,

Парижде

Қашаубаев

Ақиығы

осы тілде ән салған.

 жиырмасыншы ғасырдың, Сынығындай

Осы тілде Қазағыма

Махамбеттей асылдың.

Мақатаев жырлары шашу болып шашылды.

Жат бауыр боп

Көздерінен

кеткені ме қорғалап,

тамшы кетті сорғалап.

– Ау, ағатай,

Тұрғам жоқ

мұныңыз не, қойыңыз,

қой мен өзіңді қор санап.

қ

 өзімді де зор санап, қазбалайтын соншама? құшақтадым ағамды, ыңғайсыздау болса да.

19.08.2014 жыл.

 БИСЕМБІ ӘРІПҰЛЫ АҚСАҚАЛДЫҢ РУХЫНА

Қазағымда жетер қарттар мақтаулы, Санасында ұлттық сана сақтаулы.

Ғалым ағам, тұнып тұрған шежіре, Жүрегінде әкесінің өсиеті жаттаулы.

Ой пішетін тым әріден, тереңнен, Кісі бопты парасатты, көреген.

Әрбір сөзі айтылыпты ойланып, Әр қазақтың бойына тән өремен.

Мейлі қандай өмір сүрсін қоғамда, Мейлі қандай өмір сүрсін заманда, Адам болып келген екен өмірге, Адам болып қалу парыз адамға.

Ол кісінің бәрі де өткен басынан, Тауқыметін тартқан тағдыр жасынан. Асау заман сілкігенде сан рет, Сабыры кеп табылыпты қасынан.

Күн түскенде қалың қазақ басына, Көшкен кезде елін тастап жосыла, Қанды қырғын ортасында болыпты, Он жасында әке-шеше қасында.

Басы ма екен отызыншы жылдардың, Көшкен елді Кеңес келіп қырған мың. Бар қазақтың басындағы қасырет Адайдың да басына кеп туған күн.

Бәрін көрді кезіп дала тау-тасын, Өзгелермен өз жұртының айқасын. Ақ патшаға бас имеген текті жұрт, Туған жерде Кеңеспен де шайқасты.

Соның бәрін көзбен көрген қария, Айтары көп шалқып жатқан дария. Қамқор болған жылағанға, жетімге, Жақсылығын ұмытпайды әр ұя.

Әрбір сөзі тұнып тұрған шежіре, Кесек туған мәрт еді ғой өзі де.

Көппен көрген ұлы той деп айтатын Зұлмат дәуір кесапатын сезіне.

Зұлмат дәуір алса-дағы тақымға, Шапағатын төге білген жақынға. Ұлы Отан соғысында от кешті, Қай кезде де жүгінумен ақылға.

Өмірімнің тең жартысы-жоқшылық. Өмірімнің тең жартысы-молшылық. Өмірімнің тең жартысы-таршылық, Өмірімнің тең жартысы-баршылық, –

– деп айтатын абзал кісі, ойлы адам, Қай кезде де елін, жұртын ойлаған.

Бірге тартып қасірет пен қайғысын, Ордасымен, ортасымен тойлаған.

Болып арман қазағының өскен, Тәуелсіз боп, тату ғұмыр кешкені. Бейбітшілік туын тігіп қазақ та, Маңдайынан майда самал ескені.

Бай баласы болып азап өткерген, Қатарынан бас көтермей шеттелген. Көппен жүрсең көгерерсің дегендей, Көппен жүріп, көпке сеніп, көпке ерген.

Өмір бойы аттан түспей өтеді, Белестерге елес берген жетеді.

Мың қосшыға бір басшы боп қашанда, Өлгенінше ел басқарып кетеді.

Көп айтқаны қартыңның айналыпты нақылға.

Дейді екен ол өзі: Бақыт қонар ақылға. Жылы-жылы сөйлесең, жылан шығар інінен, Жағдайыңның барында жылуың төк жақынға.

Жолдас болмас жалғанда қалтаңдағы алтының, Жақын жина жаныңа жарық күнде жарқыным. Баталы құл арымас,

Жайын ойла халқыңның. Жүрсе шаңы шыққан ба Жаяулатқан жалқының. Сендер аман болсын деп, Өткен екен бар күнім.

Сұрарым бар артымда, Сүйенішім, балқыдым. Адам қонақ өмірге, Ақылды бол алтыным. Нұрын төксін сендерге Арайлы таң, Алтын күн.

Осы тектес ақсақал талай нақыл айтыпты, Сөз саптауы қартыңның тыңдағанын байытыпты. Салауатты күн кешіп, мекеніне мәңгілік Тоқсан деген жасыңнан асып барып қайтыпты!

20.08.2014 жыл.

ЖАЗ

Шіліңгір шілде, күн аптап, Төбеде күн тұр қонақтап Шыжғырып барып Жер бетін. Мұндайда іздеп бұлақ тап, Кетейік көптен жырақтап.

Сағала өзен-көліңді, Басасың сонда шөліңді. Елестетуге қорқамын, Қайнарсыз, сусыз өмірді, Жалынсыз, отсыз көңілді.

Қыс келер ертең ызғырып, Барлығын кетер мұз қылып. Ақ шұнақ Аяз қайдасың, Күн өртеп барар қыздырып, Табаға салып шыжғырып.

Аяла мені, Алтын күн, Қалдырма ізін салқынның. Күнімен бірге күн кешем, Күнін бер маған жалпының, Үнін бер маған халқымның.

Теңізге қарай ұшамын,

Қарт Каспий жайды құшағын. Құлаштай кесіп айдынын,

Жағалау құмын құшамын, Жанымнан жалау, ұшар мұң.

Маңғыстау – жарты аралым, Өркендей берсін тарабың.

Шаңқылдай ұшқан шағала, Көз алмай оған қарадым, Сағынып сені барамын.

Ақселеу, аппақ нұр таңда, Тербеліп теңіз тұрғанда, Алыс та алыс қиырға Кемелер бағыт бұрғанда, Сап түзеп сапар қылғанда.

Шақырып алыс сапарлар, Көрмеген біздер шаһарлар. Кемелер жүзді жөңкіліп, Жүк артқан керуен-атандар, Жолдарың болсын, атандар!

Айналып аққу-қаз кеткен, Самала, салқын әз-көктем. Сағымды сығып су еткен, Ыстықсың сонша жаз неткен, Ып-ыстық демің, мәз кеткен.

Жер таппай жанды қоярға, Ақ қайың, тұрмыз саяңда. Күн қанша ыстық болса да, Тірлікке адам тояр ма, Соғуын жүрек қояр ма.

Жанымның іздеп дауасын, Жұтамын теңіз ауасын.

Сағындым сені, Алматы, Сағындым достар арасын, Сағындым жастар қаласын.

21.08.2014 жыл.

АҚТӨБЕДЕГІ АҢШЫ ДОСЫМА

Көрінбейді

Күн өтеді

бораннан ара қашық,

ақ қармен жағаласып.

Ақтөбенің

 ақ шұнақ аязында, Батыр болсаң

аң қуып далаға шық..

Білген жанға бәрі ыстық,

бәрі мәлім,

Біздің елдің

Үріп-соғып

түседі қары қалың.

 ақ түтек ысқырғанда, Жақсы ат пенен

Алға қарай

жақын дос табынарың.

жетелеп барады үміт,

Айқайлап қой

адассаң арагідік.

Қасқыр тектес

қас батыр қасыңдағы,

Жарамайды

мұндайда бала-жігіт.

Қасқыр ма деп

Қар үстінде

қарайсың қараларға,

жортады ала қарға.

Қамысқа алып

барады қабан ізі,

Қырсық шалса

далада шама бар ма.

Қылаң берді

қиядан қызыл түлкі.

Қар үстінде қып-қызыл,

үрпі-түрпі.

Қас қарайды, Қырдан асып

Қоян қашар

жұлдыздар оянады, барады тағы бір күн.

қыр асып қалбалақтап.

Тазы-көңіл қуады

Қой ауылдың

далбалақтап.

түтіні көз ұшында,

Бұралқысы үреді

абалақтап.

Малға тыным бермеген

аңын атып,

Сақтаған соғымының

дәмін татып.

Жауды жеңіп қайтқандай

Дел-сал болып даладан

күйге енесің,

келе жатып.

21.08.2014 жыл.

ЕЛІ ҮШІН ТУҒАН ЕР БАРАҚ

Асынған қару жарақтан, Аузына елін қаратқан.

Асып та туған ер бар ма Табыннан шыққан Барақтан?

Үстіртте құм бар Сам деген, Доңыз тау асып таң келген. Пендесіне Хақ-Тәңір

Сол құмда бала, жан берген.

Табыннан шыққан Шөмішті Қалмақтың қанын көп ішті. Шөміштінің Барағы Тапқанын елмен бөлісті.

Жасынан әскер бастаған, Жауынан қорқып саспаған. Қиялай келген дұшпанын, Қылышпен бөліп тастаған.

Ала шаң қылған тақырды, Жекпе-жекке шақырды. Кеудесін бөлген екіге Алакөбік батырдың.

Өкіріп қалмақ құлаған, Ұзыннан тура сұлаған.

«Батырың болса келсін», –деп, Қалмақтан қайта сұраған.

Жадында елдің өткен күн, Тұралап қара нар шөккен күн. Туралап келген көп қалмақ Туралып қанға бөккен күн.

Жауынан қорқып ықпаған, Шашасына шаң жұқпаған. Ысқырып келсе сұр жебе, Шіміркіп басын бұқпаған.

Жауырыны жалпақ төрден де, Жарты атан болар бөлгенде. Қалмақты көріп қуанған, Жауым деп көрген өлгенде.

Бет бақтырмай тіріні, Қалмаққа жеткен бүлігі. Қол-аяғы сом біткен, Атан түйенің жілігі.

Асаудан тұлпар жаратқан, Құйрық та жалын таратқан. Шөміштінің Барағы,

Қан кешкен дейді балақтан.

Сұлуды кімдер сүймеген. Сұңқарды кімдер ілмеген.

Асылдан туған Асыл ер Елім деп көзін ілмеген.

Тоқтағаны Наркескен, Томылғыдан қар кешкен. Тобылғы қамшы үйіріп, Толарсақтан саз кешкен.

Орысқа найза білеген, Терісін алып іреген.

Қой үстінде бозторғай Балапандауын тілеген.

Мерейін елдің асырған, Топырлап жауын қашырған. Тосыннан төнген тасырдың Төбесін ойып басынған.

Асығы түсіп алшыдан, Қол жинаған жалшыдан. Ұрандап жауға тигенде,

Дұшпаны қанға малшыған.

Хан баласы ақ сүйек. Қолдаған ерін нақ сүйеп. Бір жеңнен қол шығарған, Біріккен елге бақ тиеп.

Дат ұлы Сырым бастаған, Батыры Барақ қостаған.

Орыстың қашқан үрейі, Ерлігін елі қоштаған.

Үмітін елдің ақтаған, Отаршыл жауға жақпаған. Еділ мен Жайық арасын, Орысқа бермей сақтаған.

Береке күтпей биліктен, Кескілесіп киліккен.

Бекініс салып бекінген, Орынборына шүйліккен.

Көріпкел Бекет қолдаған, Асырып айтса ол да адам. Шөмішті Барақ қанында Үш ұрпаққа жететін

Батырлар бар деп болжаған.

Әулие халық айтпаған, Тарихта болған жәйтті алам. Барақтан туған Асау да, Асаудың ұлы Дәуіт те Еңсермей жауын қайтпаған.

Елеулі етіп ел бетін Еңселі етіп келбетін. Асау мен Дәуіт аттанған,

Қызғыштай қорып жер шетін.

Ұрпаққа үлгі ететін, Мұра боп елге жететін. Батырлар өткен өмірден Ғасырға аты кететін.

Еліміз – ерлік тұрағы. Жанары ердің қырағы. Қаһармандық рухтың. Желбіреп туы тұр әлі.

Жаз күні Атырап

БҰЛТ

неткен тымырсық,

күйді күн ысып.

Таңдайлар

тілге жабысып,

Маңдайлар

кетер тырысып,

Жер мен көк

қалған ұрысып.

Ұмыт боп

Күн алар

салқын азанғы,

әбден мазаңды.

Ыстық жел

үрлеп ошағын,

Қайнатқан

 қара қазанды, Тексеріп төзім,

шамаңды.

Лүп етсе

Сілкініп

самал бір демде,

қалар гүлдер де.

Жапырақтар

жаутаңдап,

Құлағын

көкке түргенде,

Көк аспан,

ақ бұлт жүзгенде.

Көк аспан

Найзағай Бұйығып

 кенет күркіреп, өтті тілгілеп.

ақ бұлт тұрды да,

Ақ жаңбыр

құйды сіркіреп,

Жер бетін

жатыр сілкілеп.

Еріксіз

көкке қарадым,

Жабырқап

жаным барады.

Жалаң аяқ

жүгірген,

Есіме

түсті бала күн,

Шалшықта

ізім қалатын.

Жылғадан

Аққан су

сулар ағатын,

арна табатын

Малмандай

Көтеріп

су-су көйлегім,

апам алатын,

Жып-жылы

көрпе жабатын.

Ақша бұлт, Қай жерде

Апама

жүзіп барасың, тыным табасың?

сәлем айта бар,

Сағынған

шығар баласын,

Ұмытпас

бала данасын...

30.08.2014 жыл.

АТА-ТЕГІМ ТУРАЛЫ ТОЛҒАУ

Бағы асқан басқадан,

 талайыңнан, Айналдым асыл текті

Адайымнан.

Ұрандадым Бекет деп,

таңбам – жебе,

Тін тартамын

Тобыштың Шоңайынан.

Соққанда алабөлек

Жан-жаққа

дауыл келіп,

босып кеткен бауыр едік.

Табынай, Баубек,

Шоңай, Зорбай, Қожа –

Атанған бес

Тегінде үш

Әлмембет ауыл едік.

 Шоңайды бөле алмаймын, Бауыры – бабам Боқай,

Тоқсанбайдың

Толғамаққа тағдырын

бел байладым,

Заманнан зауал

кешкен Бөгембайдың.

Шабысып қызылдармен

өре көшкен,

Шұбырып,

бір-біріне ере көшкен.

Ежелден ата

намыс қанында бар,

Дұшпанға

иілмейтін ерегескен.

Осындай мәрт

мінезбен Адайдағы

Дүбірлеп кең

далада ат ойнады.

Байы бар,

Тентіреп

молдасы бар, оқығаны,

кете барды талайлары.

Толғайын ол

дәуірдің қалай бәрін,

Өткен күн

Сол күнде

бейне тұман-мұнардайын.

 елмен бірге жапа шекті Тобыштан

Жайық-Шоңай-Бөгембайым.

Сөз етпеймін

Жол түсті

руды бөлмек үшін,

Маңғыстауға білмек үшін.

Сыр тарттым

көзқарақты ағалардан,

Барғаным жоқ

ол жаққа ермек үшін.

Сырлы сөз бойды

болар тербегені,

Жанымның сазға

Зерделеп

толды пернелері.

ата-бабам өткелдерін,

Толғандым

жыр жазбаққа мен келелі.

Таңдарым

 тәуелсіз боп атқанменен, Өткен күн,

неткен толы ақтаңдақ ең?

Өз бағасын

береді уақыт өзі,

Халыққа қанша

күйе жаққанменен.

Қазақтың кездері

жоқ аласарған,

Кіммен де тартыса да

таласа алған.

Шексе де қуғын-сүргін,

небір азап,

Жақынына,

досына қараса алған.

Әйткенмен қамшы

беттен осып өтті,

Жасыру

мүмкін емес қасіретті.

Отызыншы

Ағайын

 жылдардың ойранында, бас-басына босып кетті.

Тағдыр желі

талайды еңіретті,

Бытырап

бас-басына елің кетті,

Маңғыстауға

тыныштық орнатам деп,

Нешебір

арыстардың өмірі өтті.

Дәуірі артта

Апырай тағы

қалып аспандаған,

Алтайдан, Алдыңнан

туды босқан заман.

Қаратаудан әрі ассаң да, Қорқыт көрі тосқан заман.

Әуелден мал баққан

ел емес пе едік,

Жау іздеп

жар астынан егеспедік.

Күн кешкен

 құм ішінде көшіп-қонып, Халықты сенделткенше

Кеңес келіп.

Ел едік кең

даланың иесіндей,

Дара көшкен

өзгені иесінбей.

Маңғыстау

маңғаз жатыр өз алдына,

Үш жүз алпыс

әулие киесіндей.

Сол күнде

мың бұралды заман құлпы,

Ерлерді ел

ертеңі алаң қылды.

Бесіктегі Адайлар

 бала үшін атқа мінді, Маңғыстаудың қалың жұрты.

Жау жаға,

ит етектен тартқан кез ол,

Замана мойынға

жүк артқан кез ол.

Адайлар

амалсыздан атқа мініп,

Жаңа үкімет

зардабын тартқан кез ол.

Бас бұғып

жарамаған тұрыс мүлде,

Жан беріп,

жан алысқан ұрыс күнде.

Қанша арғымақ

иесіз ойнап кетті,

Көмілмей қалды

боздақ қыр үстінде.

Кім күткен

мұндай сұмдық масқараны,

Араласты

жылаған жасқа қаны.

Тапжылтпай

қоршап алып көшкен елді,

Аэропланмен

бомбаны тастағаны.

Қарамай әйел-бала

қырып кетті,

Тірілер бұралқы

иттей ұлып кетті.

Қалғандарын қамшылап,

Түрікменстан,

Онда да

 қойша айдап, Ташауызға бұрып кетті.

 дей алмайсың тыным тапты, Бір жамандық

мұнда да бұғып жатты.

Жесір дауын,

жер дауын еске алып,

Ағайынға

жазықсыз күйе жақты.

Ұзақты күн

осылай қысқарыпты,

Кенбай атам

сол кезде ұсталыпты.

Баласы Ұзақбай да

 тұтқындалып, Аз ағайын айдаудан

тыс қалыпты.

Жазықсыз талай боздақ

кетіп жатқан,

Осындай кезде атамыз

Інісі мен келінін

ебін тапқан.

 елден бұрын, Қазулы орға тығып,

бетін жапқан.

Ішінде адам барын

Деп қымтап,

ойламасын,

орап қойған айналасын.

«Көкеңнің жатқан

Құлыным,

жерін айта көрме,

енді сен де айдаласың», –

Деп айтқан

әкесінің қалыпты үні.

Таусылмаған

пенденің жарық күні.

Жиырма бес жыл

 айдауға кесілсе де, Шашылыпты тарысы,

Жетеді о заманның Баян етті шенділер

қалып тірі.

шытырманы,

Арып ашып, Арасынан

 құтырғанын. ауруға шалдыққандар

қалайша құтылғанын.

Көбісі соққы жеген,

Көздерін

арып-ашқан,

қасіреттің соры басқан.

Қызыл әскер

Әкеміздің

мылтықпен ұрған кезде

көзінің нұры қашқан.

Соққыдан әкем

сонда жатып қалған,

«Өзі де өледі», –

деп кетіп қалған.

Осылай ұрпағының

Тірі қалған,

ырзығы үшін,

тіршілік таусылмаған.

Басына күн туғанын

Еске алса,

алты Алаштың,

нәлет деп қарғамас кім?

Көп жағдайды

Әйелінен

аузынан жазып алдым,

әкеміздің інісі Ілиястың.

Арғы атам –

Ілім-білім,

Нұрмағамбет молда болған,

билікте жорға болған.

«Молдекемнің ауылы,

Керегінде

малы» десіп,

ағайын қолда болған.

Бірі болған

Бала-шаға

аймақта бекті ауылдың,

үмітті ақтаулы күн.

Кетіп қалған

Тәрбиесі

келін жоқ әулетінен,

таймаған текті ауылдың.

Жапырағы жайылған,

орманы көк,

Нұрмағанбет атамның

ұлдары көп.

Үлкені

Қанатбайдан Сражатдин

Ерте өткен өмірден,

Наз туған екінші

ұрпағы жоқ.

Батырың Тірісінде

ұлы Ендібайдан,

қан майданда жанын қиған. Наз жалғыз болмасын деп

Кенбайдың

Ілиясын іні қылған.

Ақыл-ойды

Ағайынға

жадына түйген мықты,

Ілияс үйреніпті.

Наз ағасы

 қайтқасын жеңгесіне Әмеңгерлік

жолменен үйленіпті.

Сондықтан

Ал келінін,

әке інісін папа дедік,

құрметтеп мама дедік.

Ері өлсе де

есігін қия алмаған,

Жақсы келін

елінде дана дедік.

Заманның салмағы бар,

тәлімі бар,

Таймайтын Күн кешкен

Өлместің

тектіліктің қалыбы бар. қауымдасып ағайындар,

көрер талай жарығы бар.

Түрікмен жерінде де

қуғын көріп,

Азаппен бір күн тірі,

Пана іздеп,

бір күн өліп,

Көшірген

Сарылып Бір мезет

 Ресейге сапар шеккен, ағайынды бөліп-бөліп.

сарқылғанда басып күдік, жылт етеді алдан үміт.

Орынборда,

 Ақбұлақ маңайында Пойыз токтап,

сол жерде қалады жұрт.

Жат жерде,

басқа елде өріс тауып,

Біраз жыл Біртіндеп Шоңайлар

Келгені –

бой тасалап қоныстанып, батыс аймақ – Ақтөбеге, елге қарай жылыстады.

Тұрақтап

Мортық деген елді мекен,

Шаруа жерін қалған екен.

Сол жерден

өсіп-өндік бәріміз де,

Кеткендерге

осы жер мәңгі мекен.

Ордабай –

Құбылаға Ниетіне

 Нұрмағамбет кенже ұлы, бет бұрған Алла құлы.

 артынан ұрпақ ерткен, Сөз салған

ауызына жылы-жылы.

Ол да жатыр

Үш әйелі,

Шаруада, ауылымда,

ағайын, қауымында.

Шашылған ағайынға

басшы болып,

Бүлк етпеген

Өлім өзі жат Пендені

Қара Нар дауылыңда.

емес өзектіге,

Бұйырған

ажал жаратқан қажетіне.

Ақбұлақтың топырағы

Сражаддин

атама – өжеттіге.

Тылсым тарих

бабалар өмірі де,

Кешкен олар сор,

соқпақ, кебірін де.

Бұл күнде

 Бөгембай балалары Топтасыпты

Ақтөбе өңірінде.

Қалса да айдау,

асу, ату заман,

Тағы да

қабақ түйді қату заман.

Өмірден

қырық сегіз жасында өтті,

Он бір

құрсақ көтерген Апуза анам.

Үлкен шеше болған соң,

Апа дедік

Табиғат берген еді

Қабырға қатпай

бет пен көрік,

 жатып жетім қалып, Жалаң аяқ қар кешіп,

қапа көрдік.

Жетім өскен сол бір кез,

ол да бір күй,

Өрге тартты кемеміз,

бірде ылди.

Өңі кеткен

қызыл шыт көйлегімен,

Апам келіп тұрады

түсімде ылғи.

Далада жаз,

ертең-ақ күз демеші?

Көмескілеу тартады

Буындары қатпаған

бізге елесің.

Мені әзірге,

Шүкір еттім.

 ұрпағың бар, Анашым, іздемеші!

Ағайын, айналам бар,

Сендерсіз халім мүшкіл,

қаумалаңдар.

Көздеріңнен

азды күн таса кетсем:

«– Қайда жүрсің бауырым,

Ақыл берсін

қайдалаңдар.»

Ағаласын

ұрпақтар санасына,

балалар данасына.

Жеті атасын

 білмеген жерде қалған, Тағзым етсін

Қасқайып

өткенге-бабасына.

қарсы тұрса жел өтіне.

Ұлттық рух

сезілсе келбетінен.

Елдің қамы

ер үшін болған міндет,

Жоғалмайды

өр-қазақ жер бетінен.

Маңғыстау – атамекен,

топырағым,

Қол бұлғап

қай кезде де шақырады.

Отпан тауда,

 Амалда кездесейік, Дүркіреп кетер дала,

атырабым!

Туған жер –

Аман бол,

неткен ғажап өріс едің,

ағайын-жұрт, тегіс елім.

Алыстан сағынышпен

келем саған,

Баршаңмен

Зымырап

құшақ жайып көрісемін.

 өткен жылдар бұлағайлы, Тарих – дана,

ешкімнен сұрамайды.

Білгім келіп тұрады

Алшындай

 Алаш жайын, жатқа айтқан бар Адайды.

Біздің елден тентек те,

дүр де шыққан,

Білекпен де

біліммен мыңды жыққан.

Хан мен би,

 батыр мен бай, мырза-сахи, Ел қамқоры,

Адайым,

көріпкел пір де шыққан.

асқақ жұртым, қиядасың,

Маңғыстау –

қасиетті ұядасың.

Айта берем,

айтсын деп туған шығар,

Қалайша жыр арнасын тия аласың.

Кеудемде

Өтермін

асау жүрек тұрса тулап,

бабалардай ірі турап.

Жыртылып

айырылған қайран қауым,

Қаларсың

бір күндері улап-шулап.

Тірегімсің өздерің,

туған халқым.

Толғанамын өзің деп

Кебісіңді әперсем

әр күн, әр түн.

 жетіп жатыр, Керегіңе жарармын

Қыраттарың – Киелі елім

мен де бәлкім.

жусан мен адыраспан,

өткізген бәрін бастан.

Мінгізген атым болсын,

Арналады

жапқан шапан,

өзіңе осы дастан.

Мақтандым Ат терлетіп

Тірегім сен,

ата жолын қуғаныма, келемін думаныңа.

 туған жер, ата қоныс, Мақтанамын қазақ

боп туғаныма!

28.08.2014 жыл.

КҮЗГІ ОЙ

Өтеді өмір білгенге,

Жаз өтті, салқын күз келді. Не жетсін тірі жүргенге, Кім жоқтар ертең біздерді.

Сарғайып солған жапырақ Саудырап жерге құлады. Сап-сары дала, атырап, Бұйығып бұлттар жылады.

Тізбегін құрып топтасып, Алысқа құстар жиналды. Ойнаған кеше от шашып, Жаз кетті, бітпей күй қалды.

Ызғар да емес, ыссы да, Тұманға дала оранған.

Көлбеңдеп көзден ұшты да, Көңілім қалды тоналған.

Бәрі бар, бәрі басымда, Жоқтан бар іздеп не керек? Көңілім менің расында,

От іздеп ұшқан көбелек...

01.09.2014 жыл.

ТІРІ ТАРИХПЕН КӨРІСУ

(Асанәлі Әшімовтың баласы Асанәлінің Тілашар тойында оқылған өлең)

Қала, дала,

әуежай артта қалып,

Ақ құс ұшты

аспанға бұлтты жарып.

Тіршілікте тіріге

Шақырады

Ақ батасы

 бар ма тыным, дәм-тұзы Алматының.

 халқының дара тиген, Жетпіс жастан

Ұшып келдім

асқанда бала сүйген,

шаттығын бөлісуге,

Қолмен ұстап Тарихты,

Тауқыметін тағдырдың Исі қазақ халқының

көрісуге.

тартқан кісі,

мақтанышы.

Тілашарың,

 тұяғың болған елес, Бүкіл қазақ

тойласа артық емес.

Қос моншағы мойнынан

шешілгенде,

Қос үміттің

тағдыры кесілгенде,

Қайсыраған қайыспас

Өзі берген өзі алды,

Қара Нар да,

Есесіне есіл күн,

шара бар ма?

қиындықтың,

Жаратқанның бұйырған

Берері көп

сыйын күттің.

Ала берме

Ұлы дала

Алланың пендесіне, өткенді енді есіңе.

ұлынан туған бала,

Ұлы ісіңнің жалғасы,

болсын дана.

Әкесіндей ел

Қызығыңыз,

жүгін арқаласын,

тойыңыз тарқамасын.

Қамыс қармап

жағаға ілінген күн,

Өшкен жанып, Той-топырдан

Екі Асанның

өлгенің тірілген күн. ешқашан босамасын,

үйінің босағасы.

01.09.2014 жыл,

Ақтөбе-Алматы

ЖЕТІМ КӨЛДІҢ АҚҚУЫ

Махаббат па, Құр әлде

желік пе екен,

Естен танып

еріксіз еріп кетем.

Өліп-өшіп,

қайтадан тірілем де,

Жақсы көріп тұрам да, Бұйымтайың бар болса,

Бір көргенге

жеріп кетем, беріп кетем.

Бәрін тастап Басқа-басқа, Үнсіз тұрып, Бірақ біздей Керек-ті кім?

шынымен кереметсің, келеді ере кеткім. мұныңыз не дегендей, еріксіз елең еттің. шалдыққан шарасызға

Сенің сұлу сәніңе керек-ті кім?

Екеуміз де

қимаймыз «әрі кетке»,

Сен жағада,

мен өткем арғы бетке.

Қарайлауға

артыма қорқынышты,

Арпалысып

жүргенде алғы шепте,

Жақыным

аз жанымда қылар өкпе,

Енді сен де

бостан-бос жасың төкпе.

Жалғыз аққу

 ұшқанын жетім көлден, Жыламадым көргенде,

Кездесулер, табысу,

етім өлген.

қоштасулар,

Жаңалық емес маған, Жаным қатып кетіпті

Тіресуге уақытпен

шетін көргем, бертін келе.

шамаң бар ма?

Өткен өтті, қайтесің.

Алаңдама.

Тылсым күштен тіледім,

 табынатын, Тағдырынан сақта деп жаман қарға, Тап болмаса екен деп жамандарға.

04.08.2014 жыл.

ШЕТ ЕЛДЕРДЕГІ БАУЫРЛАРҒА

Тұрақ таппай

Сарыарқа, Нарынқұмда,

Тәлкегіне

Алтайдан,

тағдырдың бағындың ба?

Алатаудан асып кетіп,

Шетте жүріп

еліңді сағындың ба?

Даламыздың таулары,

өзен, көлі,

Құландар

мекен еткен бетпақ шөлі.

Көзің қиып

 қалайша тастап кеттің, Шақырды ма

Заманыңның Адастырды

өзге елдің өзге төрі?

тап келіп құрғыр күні,

Естіле ме, Дала үні,

 бауырлар бір-біріңді. ел жақтан самал соқса

даланың бұлбұл үні?

Артта қалды қарындас,

Қасиетті

апаң, көкең,

 шаңырақ – Атамекен, Қимасыңды

Еске түссе

Емшектегі

 қалдырған қиын күндер жаныңа бата ма екен?

балаңыз әке болды,

Атқа мінді,

таныды оңды-солды.

Жол көрсетер,

көш бастар заман туса,

Табар ма еді

құм басқан ескі жолды.

ТАҒЫ БІР КӨКТЕМ

Жүрекпен сезіп

 өкпек жел үнін, Жаурады жаным,

өкпелі гүлім.

Тағы бір көктем

толассыз жаңбыр,

Тағы бір жылдың

өткенін білдім.

Балалық шағым,

бұлаң кездерім,

Қайда жүрсіңдер,

бұраң белдерім?

Қырмызы күндер

қызыл түлкідей,

Байқамай қалдым

бұлаң бергенін.

Сағыныштарым,

сағым құшқаным,

Жалыныштарым,

жанып ұшқаным.

Жоғалтып алдым,

жабығып қалдым,

Сарыны билеп

сабылыстардың.

Сығалай берсін

 жақтаудан күдік, Тағы бір көктем,

тағы да үміт.

Хабарсыз қалған

 сол бір жұмбақ жан, Қарсы алар ма екен

О, менің осы

алдымнан шығып?

ғайып көктемім,

Осы сәніңнен

тайып кетпегін.

Өзіңнен шығып,

өзіңе жетем,

Жылап та алам,

айып етпегін.

ҰМЫТА КӨРМЕ

Ұмыта көрме,

 мен сен деп өмір сүргенмін, Жабығып кейде,

қуанғанмын да күлгенмін.

Топан су

қаптап қара жер бетін кетсе де,

Қалайды жаным,

өзгермейтінімді білгенің.

Сағыныш күндер

айналып кетті сағымға,

Сары күз келді

сары-ала сырға тағынған.

Санамда менің

сақталып қалған секілді,

Сабылыс күндер

айырған бізді сабырдан.

Сұлу бақ қалды,

көмкерді ақ қар етегін,

Сұлулықтардың

шынымен соры екі елі.

Сары гүл өскен

сайларым қалды қаңырап,

Сезіндім сенсіз

жалғанның мәнсіз екенін.

ТАҢ САМАЛЫМ

Көрмеймін деп,

 ермеймін деп ойлап едім сөзіңе, Көнбеймін деп,

сенбеймін деп ойлап едім көзіңе.

Бекер екен, қайда кетем? Сенсіз менде тыным жоқ.

Шуағыңмен аймалашы күнім боп.

Есіңде ме? Шешілгенде, Айтылатын қалмай сыр.

Сағынғанда сол күндерді,

қиналарсың ойлай жүр,

Жүйрік жоқта бәйге алар

 қорадағы жабылар, Бірақ жаның аңсағанын,

таң самалын сағынар.

Қатты жауып

 кете бардың қарайламай артыңды, Ұнатамын сенің осы

тәкаппар бір қалпыңды.

Тек алқымды,

Тек алқымды жас алады қарқынды, Қиын екен бағаламау парқыңды.

Телефонның қоңырауы

 мазаны алды, сен емес, Хабарлама келіп жатыр,

тек сен емес – құр елес.

Жырақ тұрдың.

Жылап тұрдым кең әлемге сия алмай. Шаттық күндер,

Бақыт түндер,

Өтті деуге қия алмай.

ТУҒАН КҮН

Татып дәмін,

 абақтамын, Мені құдай жаратқан күн. Басқан бір мұң,

Басым дың-дың,

Буы ма екен шараптардың.

Әкеліңдер, Көтеріңдер,

Тағы осындай күн бар ма? Обал-ақпыз, Жоғалармыз,

Із де қалмай құмдарда.

Мені іздесең, Көз ілмес ем,

Таң атқанша осылай. Өтті күндер,

Кетті кімдер,

Сағындым ғой, досым-ай.

Жақұт мүсін, Бақытты шын, Әдемі қыз биледі. Нені ұқты?

Өте шықты, Кірпігімен түйреді.

Аттай тулап, Оқтай зулап, Өмір өтіп барады. Алыс-жұлыс, Қайтсең дұрыс,

Артымда не қалады?..

МАЗМҰНЫ

Өтеген НҰРМАҒАМБЕТОВ

ШОҚ ЖҰЛДЫЗ

Редакторы Жолдас САРМАНОВ Қате түзеуші Назерке КӘКЕН

Көркемдеуші редакторы Айкерім БАҚБЕРГЕНҚЫЗЫ Техникалық сарапшы Ержан ЖАМАЛБАЕВ

ISBN 978-601-03-0289-1

ИБ №57

Басуға 15.07.2014 ж. қол қойылды. Пішімі 84х108 1/32. Офсеттік басылым.

Қаріп түрі “OpiumD”. Көлем 15,0 шартты баспа табақ.

Таралымы 2000 дана. Тапсырыс №57