Созылмалы аурумен ауыратын науқастар мектебін ұйымдастыру

Қант диабетімен ауыратын науқастардың психологиялық ерекшеліктері.

Қант диабеті қазіргі кезде ең көп тараған аурулардың бірі.Ол эндокринді ауруларға жатады. Көңіл күйі, мінезі, тұлғаның қатты өзгерісі және психоздық жағдайы қант диабетінде кейбір жағдайларда байқалады.

Көптеген авторларнегізгі психикалық бұзылулар катты түршігу мен тез шаршау түрінде көрінеді дейді. Осындай науқастармен қарым – қатынас жасауға дәрігерлер мен медициналық қызметкерлерге қиындық тудырады, бірақ оған қарамастан, олар басқа эндокринді патологиялық науқастарға қарағанда ашық мінезді.

Қант диабетімен ауыратын тұлғаларға жоғарғы эмоционалдық, сөз терушілік, кейбір ретте өздерінің уайымын жеңіл айту, қоршаған ортамен тез ұрыс – керіске келу, жиі қанағаттанбаушылық жағдайды сезіну, реніштер мен өзін - өзі кем сезіну сияқты мінез – құлық тән.

Мұндай науқастар өздерінің жоғары эмоциялық жағдайына байланысты ойланбаған қылықтар жасайды, сол сәттегі көңіл күйін басшылыққа алып, өз жағдайын есепке алмай тамақтануы да кәміл.

Кейбір жағдайларда болымсыз нәрсеге ашуы келуі мүмкін. Мұндай науқастардың ерекшелігін дәрігер үнемі есепке алып және түсінуі керек, ашу үстінде олар денсаулығына зиян ойламаған қылықтар жасауы мүмкін.
Кейде есте сақтау қабілетінің (ұмытшақтық) азды – көпті төмендеуі байқалады. Сондықтан дәрігер науқастың туысқандарына емделудің өзгерісін немесе тексерілудің қажеттілігі туралы нұсқау беруі керек.

Қант диабетінде психоз сана – сезімі әр түрлі тереңдікте және көрсетілген демириозды – аметивті бұзылулар түрінде мінезделеді. Кейбір ретте қоршаған ортаны қиялшылдықпен қабылдауы, әр түрлі нәрсеге ашуланшақтық, көңіл күйін жақсы сияқты әсерді қалыптастыратын сөзшеңдік байқалады.

Қант диабетімен ауыратын науқастың шектен шыққан эмоциялық реакциясы денсаулығының төмендеуіне әкеп соқтырады. Осыған орай науқастың психикалық ерекшелігін ескере отырып және психотерапиянытиімді пайдалану ынғайын табудың мәні зор, сонымен қатар өз уақытында транквилизаторды тағайындау.


Бронхиалді астмамен ауыратын науқастардың психологиялық ерекшеліктері.

Қазіргі кезде ғалымдардың көпшілігі бронхиалді астма психикалық зақымдар мен эмоционалдық әсерлер белгілі бір роль ойнайды деп санайды.

Бронхиалді астма – бронхының бұзылуынан пайда болатын ауру.
Бронхиольді астма кезіндегі психикалық бұзылыстарда тұншығу приступын қиналыспен күту түріндегі қорқыныштар болады. Кейбір науқастарда тек қана бронзиальді астманың ұстамасынан ғана емес, жүрегі үшін қорқу сияқты ипохондриялық қорқыныш та пайда болады. Науқастар әр түрлі күшті дәрілерді қабылдауға байланысты, жүректің жұмысы да нашарлайды деп қорқады. Осы қорқыныштар үшін дәрігерлік терапияда қиындықтар туындайды, сондықтан бронхиальды астмамен ауыратын адамдармен психотерапиялық жұмыстарды жүргізудің мәні зор.

Истероформалық бұзылулар ипохондриялық бұзылуларға қарағанда сирек кездеседі, бірақ олар вегетативті және сенсорлық пароксизма түрінде болады.
Мысалы: 32 жасар науқас Г – ға күйеуі басқа әйелге кететіні туралы айтқанда, аяқ астынан бронхиалді астманың приступы ұстап қалды. Ауыр жағдайда ауруханаға жеткізілді. Астмаға қарсы дәрілер приступты тоқтата алған жоқ. Науқастың өміріне қауіп төнді. Оның күйеуі шақырылып, әйелінің жағдайын хабарлағаннан кейін, ол әйеліне шешімін өзгерткені жайында айтты. Біраз уақыт өткеннен кейін приступ тоқтайды.
Осы оқиғада бронхиалді астманың туындауында шешуші рольді истерикалық механизм атқарды.

Бронхиалді астманы емдеу жүйесінде психотерапияны орынды пайдалану мен науқасқа аутогенді жаттығуларды үйрету маңызды орын алады.

Егер истерикалық талмалар тұншығу приступы түрінде болып, психикасына зақым келтіретін оқиғалардан пайда болса, онда гипнотерапияжақсы нәтиже береді.

Бронхиалді астманың приступы бірінші рет болған науқастарда тұншығуға байланысты ерекше қорқыныш байқалады. Осы кезде дәрігердің науқас пен оның туыстарын жігерлендіріп, тыныштандыратын әңгімесінің маңызы зор. Ол әңгіме ауруды ары қарай емдеу барысында да үлкен роль атқарады.
Созылмалы аурумен ауыратын науқастарға:
• науқас балаларды білім беру жүйесінде және үйде оқытудың сапасын арттыру;
• науқас балаларды медициналық-әлеуметтік мекемелерде, үйде, білім беру жүйесінде оқыту жөніндегі әдіснамалық базаны әзірлеу;
• науқас балаларды үйде жеке оқытуды жетілдіру;
• науқас балаларды ерте жасынан әлеуметтік бейімдеуді және кәсіптік оңалтуды жүзеге асыр
Ауру басталғанда үйреншікті өмірі, ұйқысы, жұмысы өзгергендіктен, психикасы да өзгеріске ұшырай бастайды. Осы кезде дәрігердің психотерапиялық әсері маңызды роль атқарады.
Дәрігерлер таңертең науқастарды аралап шыққанда, олардың көзінше әр түрлі терминдерді пайдаланып, аурудың ерекшеліктерін айтуға болмайды, себебі ол науқаста қандай реакция тудыратының білмейді.
Аралап шығу 3бөлімнен тұрады: бірінші- науқастың жағдайын кабинетте талқылау, екінші – науқасты палатада тексеру, үшінші – науқастың жағдайы туралы қортынды анализді қайтадан кабинетте жасау.
Кейбір кезде дәрігер қойылған диагоноздың дұрыстығына күмән келтіреді. Бұл кезде оны науқас білмеуі керек. Жаңа тексеруді тағайындағанда, басқа диагоноз қою үшін еме, диагностиканың кейбір детальдарын анықтап, терапияның бұрынғыдан да әсерлі түрін қолдану үшін керек деп айту.
Дәрігер науқастарда ауруға байланысты пайда болатын жанға бататын психикалық өзгерістерін, олардың пайда болуын алдын ала ескеру және болжау керек, дәрі-дәрмектік әдіспен және психо-терапиялық жолмен әңгімелермен оларды жұмсарту қамқорлығын жүргізу.
Созылмалы аурудың психикалық бұзылуының ерекшелігіне байланысты дәрігердің науқаспен әңгіме жүргізуі, медициналық қызметкер және барлық медициналық іс-шараларының тактикалық тәртібі қалыптасады.
Науқаста ұлғайып келе жатқан интоксикацияда ұйқысы мен тәбеті бұзылады, мазасыздық пайда болады, өкпешілдік және жылауықтығы жоғарлайды. Мұндай науқастардың ұйқысы шалағайлы боады - олар тез оянады, шу, жарық, әңгімелесулерді, киім – кешектің тиюі жағымсыз болады. Кейде ұйқысыздықтан өткен өмірінің еске түсуі, сол сияқты науқасқа ұйықтауға кедергілер жасайды.
Дәрігерлер науқастың осы жағдайын түсіну керек, оның шағымын мұқият тындап және мүмкіндігінше тітіркендірушілерді жоюға, тыныш ыңғайлы бөлмеге орналастыру және т.б.
Кейбір психосоматикалық ауру дипрессиялық күймен қабаттасады, нақты – дипрессиялық күй – ол спастикалық және язволық колит сияқты аурулардың бірі. Бұл науқастар жиі жабырқанқылы, көңілсіз, белсенділігі төмен. Олар таңсәрідегі үрей сезімі, қалжырағандық және әлсіздік, бірақ кей кезде оған қарамастан сөзшендік және тынымсыздық пайда болады,әзілдесіп, күлуі, қоршаған ортаны көңілдендіруі мүмкін.
Мұндай жәйттер уақытша екенін және науқас осы күйде өзінің бөлім тәртібін бұзуы мүмкін екенін дәрігерлер білуі шарт.
Соматикалық бөлімге созылмалы ауруы жоқ, бірақ ипохондриялық фобиясы бар және денсаулығы үшін қорқатын (кардиофобия, канцерофобия және т.б.) науқастар түсуі мүмкін. Көп жағдайда осындай науқастардың жазылып шығуы дәрігер мен медициналық персоналдың қарым – қатынасына тікелей байланысты болады. ....