Тарих | Қазақстан тарих пәнінің мақсаты мен міндеттері

Тарих - бұл адам қоғамының өткені мен осы уақыты туралы, нақты формадағы, кеңістік-уақыттық өлшемдегі қоғамдық өмірдің дамуының заңдылықтары туралы ғылым. Тарихтың мазмұны - бұл адам өмірінің құбылыстарындағы көрінетін тарихи процесс, тарихи ескерткіштер мен деректерде сақталған мәліметтер болып табылады. Бұл құбылыстар әртүрлі, яғни шаруашылықтың дамуына, елдің ішкі және сыртқы қоғамдық өміріне, халықаралық қатынстарына, тарихи тұлғалардың қызметіне қатысты болып келеді.

Тарих - ғылым бір-біріне сәйкес көп жақты, ол тарихи білімнің жеке салаларынан қалыптасады, дәлірек айтқанда: экономикалық, саяси, әлеуметтік, азаматтық, әскери, мемлекет пен құқық, дін т.с.с. Тарихи ғылымдарға халықтардың тұрмыс-салтын зерттейтін этнография, және ежелгі дәуірдің заттай деректер - еңбек құралы, үй жиһаздары, әшекей заттар, қоныстар, молалар т.б. зерттейтін археологияның да қатысы бар.

Тарих объектіні зерттеу бойынша ендік жағынан да бөлінеді: әлем тарихы (бүкіл әлем тарих немесе жалпы тарих), континенттер тарихы (мысалы, Азия және Африка тарихы), жеке елдердің, халықтардың немесе халық топтарының тарихы (мысалы, Ресей тарихы).

Тарихи пәндерге тарихи деректерді зерттейтін деректану және тарихшылардың көзқарастарын, идеялары мен концепцияларын суреттеу мен талдау мақсатындағы, сонымен қатар тарихи ғылымның дамының заңдылықтарын зерттейтін тарихнаманың да қатысы бар.

2. Методология

Методологияның мақсаты - бүкіл әлем тарихының методологиялық және теориялық проблемалары туралы түсінікке ие болу. Пәнді зерттеудің міндеттері - біріншіден, қазіргі тарихнамадағы бүкіл әлем тарихының теориялық және методологиялық проблемаларын зерттеу, ХХ ғ. және ХХІ ғ. басындағы бүкіл әлем тарихының дамуының жетекші тенденцияларын анықтау. Екіншіден, тарих философиясының проблемаларын, тарихи сана мен тарихи естелік, тарихи даму түсінігін, әмбебап тарихты талдау. ?шіншіден, бүкіл әлем тарихы теориясы мен методология проблемасын: бүкіл әлем тарихының пәнін, тарихи таным мен тарихи теорияны, жалпы тарихи теория, тарихи заң мен заңдылықтар мүмкіндіктерін, бүкәл әлем тарихының, тарихи деректер мен фактілердің, тарихи түсініктемелердің кезеңделуін қарастыру.

Тарихи факт. Тарихи дерек. Тарихшының тілі. «Тарихи уақыт» методологиялық аспет. Тарихи түсіндірлер. Тарих ғылымындағы дәлелдемелер. Тарихи қиял. Нарративтен теорияға қарай. Тарихнамадағы пәнаралық көзқарастың методологиялық проблемалары. Тарихи информатика және «Квантитативті тарих», «Жаңа тарих» экономикалық, әлеуметтік, саяси, психотарих. Гендерлік тарих: зерттеудің проблемалары мен әдістері. Постмодернистік шақыру және қазіргі тарихнама. Постмодернизм ғасырындағы тарихи бейнелеу. «Нарративтің қайта өрлеуі».

3. Деректану. Тарихнама

Деректану. Курстың мақсаты - Европа және Америка елдерінің жаңа және қазіргі заман тарихының деретанулық проблемаларын зерттеу. Курсты белгілеу қазіргі кезеңдегі шет ел және отандық деректанудың теориясы мен әдісін, Европа және Америка елдерінің жаңа және қазіргі тарихы бойынша тарихи деректерді іздестірудің шеберлігімен белгіленеді. Осыған байланысты курста тарихи құжаттардың қалай және қайда сақталуы туралы ақпарат түсінігі беріледі, аталған мамандықтың проблемалары бойынша маңызды публикациялар мен библиографиялық дерктер бойынша анықтама беріледі. Жаңа және қазіргі замандағы Батыс елдерінің деректері аймақ және ел бойынша іріктелген.

Бүкіл әлем тарихының қазіргі заман деректануының теориясы мен әдісі. Тарихи зерттеудің қазіргі заман концепциялары. Пәнаралық көзқарас және зерттеу әдісіндегі техникалық құралдардың атқаратын ролі. Тарих ғылымындағы иентеграциялық процестер және дерек проблемалары (экономикалық және әлеуметтік тарих, тарихи демография және география, әлеуметтану). Ауызша деректердің мәселесі (теориялық және әдістемелік аспект). Генеология және тарих.

Тарихи фактінің, деректің проблемасы, және оларды тарихи зерттеуде қолдану. Бүкіл әлем тарихы бойынша деректердің құрамы мен типологиясы.

Тарихнама. Гумманизмнен Ағартушылыққа қарай: жаңа кезеңнің қоғамдық ойының пайда болуы мен қалыптасуы. ХVІІІ ғ. гуманизмі

Ағартушылықтың «Философиялық тарихы». Романтизм. Француз революциясына консервативтік реакцияның әсері. Неміс классикалық философиясының әлеуметтік концепциялары. құқықтың тарихи мектебі. Л. Ранке және оның «объективтілік әдісі». Либералды-ағартушылық мектебі. Американдық романтизм. ХVІІІ ғ. аяғы - ХІХ ғ. басындағы ағылшын қоғамдық ойы: Э. Берк, Т. Мальтус, И. Бентам.

АҚШ-ғы әлеуметтік ғылымдардың қалыптасуы. Тәуелсіздік үшін күрестің тарихнамасы. АҚШ-тың қауымдық ойындағы құлдық проблемасы. ХІХ ғ. ІІ жартысындағы Германияның қоғамдық ойы. Азамат соғысы мен қайта құру кезеңіндегі АҚШ-тың қоғамдық ойы. Позитивизмнің бекітілуі. Кішігермандық тарихи мектеп. әлеуметтік ойдағы ұлыгермандық бағыт және «жаңа либерализм». Саяси экономикадағы «жаңа тарихи мектеп. К. Лампрехттың мәдени-тарихи синтезі.

Американдық қоғамдық ой және ХІХ ғ. үшінші жартысындағы тарихи ғылым. 1861-65 жж. азамат соғысының тарихнамасы. Романтикалық мектептің тоқырауы. Англосаксондық мектеп және «салыстырмалы саясат». Д. Стронгтың «тағдырды алдын ала анықтау» деген теологиялық трактовкасы және А. Мэхеннің теңіз қуаты доктринасы. ХІХ ғ. ІІ жартысындағы Франция мен Англияның қоғамдық ойы. Европалық позитивизм проблемалары. О. Конт және позитивистік әлеуметтанудың қалыптасуы. И. Тэннің «Психологиялық әдісі» және Француз революциясының тарихнамадағы проблемалары. ХІХ ғ. ІІ жартысындағы Англиядағы қоғамдық ойыдың жағдайы және әлеуметтік ғылымдардың дамуы. Ч. Дарвин, Г. Спенсер, Дж. Ст. Милль. Д. Грин және С. Гординердің тарихи-әлеуметтік концепциясы. Неміс неокантианствасы тарихының философиясы. В. Дильтай, В. Виндельбанд, Г. Риккерт, Г. Зиммель. Позитивистік әлеуметтік ойдың методологиялық күйзелісі және оның сыны. ХХ ғ. басындағы ағылшын-америка тарихи ойы: ортодоксалды позитивизм күйзелісі мен эволюциясы. Екі соғыс арасындағы ағылшын тарихи ойы. Р. Дж. Коллингвудтың тарих философиясы және А. Тойнбидің әлеуметтік философиясы. ХХ ғ. 20-40 жж. Францияның тарихи ойы. Француз әлеуметтік ойының методологиялық проблемалары. «Анналдардың» тарихи мектебі Л. Февер и М. Блок.: тарихты ғылым және қоғамның тарихи даму процесі ретінде түсіну. Симиан және Э. Лабрусстың шығармасындағы әлеуметтік-экономикалық тарих. ХХ ғ. ІІ жартысындағы герман тарихи ойы.