Өзінің аймағындағы кейбір экологиялық мәселелердің себептері. Жаратылыстану, 6 сынып, қосымша материал. 1 - сабақ.

Қосымша № 1

Экологиялық өзекті мәселелері

• Су көздерінің ластануы
• Ауаның ластануы
• Ауызсу тапшылығы
• Тұрмыс қалдықтарының жиналып қалуы
• Жабайы ағзалардың жойылу қаупі

Адамның жер бетіндегі табиғатқа әсер ету ауқымдылығына байланысты адамзатты алаңдатып отырған экологиялық мәселелерді, негізінен, үш топқа бөледі:Ғаламдық экологиялық мәселелер — мұндай мәселелерді бүкіл адамзат біріге отырып шешуі тиіс. Оған атмосфераның, гидросфераның және литосфераның ғаламдық деңгейде ластануын атауға болады. Әр түрлі отын түрлерін пайдалану кезінде жыл сайын атмосфераға орта есеппен 20 млрд т-дай көмірқышқыл газы бөлінеді. Бұл ауа құрамында көмірқышқыл газының жинақтала түсуіне тікелей әсер етеді. Бұл жағдайлар климаттың жаппай жылынуына ықпал етеді. Жер бетіне түскен күн сәулелерінің бәрі де жерді қыздырады да, инфрақызыл сәулелер жылу түрінде кері ғарыш кеңістігіне таралады. 

Аймақтық экологиялық мәселелер — жер бетіндегі ауқымды аймақтарды, яғни бірнеше мемлекеттердің аумағын қамтиды. Ондай экологиялық мәселелерді бірнеше мемлекет бірігіп шешуі тиіс. Мұндай экологиялық мәселелерге жыл құстарын және трансшекаралық су қорларын және т.б. табиғат байлықтарын қорғау жатады. Мысалы, бұған Каспий теңізін, Дунай және Ертіс өзендерін және т.б. қорғау мысал бола алады. 

Жергілікті экологиялық мәселелер — белгілі бір жергілікті шағын аумақтың табиғат байлықтарының жеке тобын немесе бір ғана түрін қорғаумен ерекшеленеді. Мұндай мәселелер жергілікті деңгейде (бір мемлекеттің өз ішінде) шешуді қажет етеді. Мысалы, Шарын шатқалындағы геологиялық замандардан сақталып келген шаған (ерен) тоғайын қорғау немесе Алакөлдегі реликті шағала (қара мойнақ шағала) түрін сақтап калу, Балқаш көлінің экологиялық жағдайы және т.б. атауға болады.

Қосымша №2

Топырақтың тұздылығының өсімдік өсуіне әсерін зерттеу үшін тәжірибе жасау ұсынылады. Эксперимент тұзды және ауыз сумен ылғалданған мақта жастықшаларда үрмебұршақты өсіруге негізделген. Өсімдік өсуіндегі өзгерістерді сипаттап, нәтижемен бөлісу қажет..

Қосымша №3

 «Алып қадамдар» жаттығуына арналған тұжырымдар

•  Тұрмыс қалдықтары мәселелерін бірлесе шешуге болады.
•   Қоршаған табиғат кіші болған сайын, қоршаған орта үлкен болады.
•  Адам – табиғаттың әміршісі.
•  Жаһандық ойланып – жергілікті әрекет ет.
•  Жинастырған жер таза емес, ластамаған жер таза.

Қосымша №4

Кері байланыс «Кубизм»

Экологиялық мәселені шешуге қосатын менің үлесім…

Бұл мәселенің нәтижесінде…

Менің аймағымның экологиялық мәселесі:…

Экологиялық мәселенің басты себебі ….

Мені ерекше толғандырады, себебі…

Менің ойымша, эеологиялық мәселелер…