Жер бетін бейнелеу тәсілдері. Жаратылыстану, 6 сынып, қосымша материал.

Қосымша 1

Жергілікті жердің пландары

Қосымша 2

Мәтін «Масштаб және оның түрлері»

 Масштаб дегеніміз (немісше «mass» - өлшем, «tab» - таяқ, яғни өлшейтін таяқ ұғымын білдіреді) - пландағы, картадағы сызықтың өзіне сәйкес жер бетіндегі ұзындығының горизонталь проекциясына қатынасы. Ол картографияда картадағы қашықтықтың қанша рет кішірейтілгенін көрсетеді. Бұл түсінік математикада, картографияда, геодезияда, жоспарлауда жиі қолданылады. Масштабтың 3 түрі бар: сандық, атаулы, сызықтық. Сандық масштаб бөлшек түрінде беріледі. Мысалы: 1: 100 000. Атаулы масштаб 1 см – де – 1 км деп беріледі. Сызықтық масштаб – графикалық масштаб. Ол сызғыш түрінде беріледі. Төменде сызықтық масштабтың суреті мысал ретінде берілген.

Ақпарат көзі: https://www.syl.ru/article/196171/new_chto-takoe-masshtab-vidyi-masshtabov#image855129

Мәтін «Географиялық координаталар»

 Географиялық координаталар - Жер шарының бетіндегі кез келген нүктенің орны оның географиялық координаталары арқылы белгіленеді (латынша ко – бірге, ординатус – реттелген). Географиялық координаталар ендік пен бойлықтан тұрады. Географиялық бойлық - Жер бетіндегі нүктенің бастапқы меридианнан градус есебімен алынған қашықтығын айтады. Бойлық бастапқы меридианнан батысқа қарай 0° пен 180° аралығында және шығысқа қарай 0° пен 180° аралығында өлшенеді. Бастапқы меридианнан батысқа қарай батыс бойлық (б.б.) және шығысқа қарай шығыс бойлық (ш.б.) болады. Географиялық ендік - нүктенің экватордан градус есебімен алынған қашықтығын айтады. Ендік экватордан полюстерге қарай 0° пен 90° аралығында есептелінеді. Экватордан солтүстік полюске дейін солтүстік ендік (с.е.), оңтүстік полюске дейін оңтүстік ендік (о.е.) деп аталады.

Ақпарат көзі: Бейсенова Ә., Карпеков Қ. «Қазақстанның физикалық географиясы» 8-сыныбына арналған оқулық. – Алматы: Атамұра, 2012. – 272 бет.