Экологиялық факторлар. Жаратылыстану, 5 сынып, дидактикалық материал.

Экология — ағзалардың бірі – бірімен қарым - қатынасын және мекен ету ортасымен байланысын зерттейтін ғылым саласы.

«Экология» термині екі грек сөзінен құрылған (грекше oikos — үй, отан және логос — ғылым), 1866 ж. неміс биологы Эрнст Геккел ұсынған.

Мекен ету ортасы — табиғатта тірі ағзаны қоршағанның бәрі.

Жер бетінде төрт негзігі мекен ету ортасы бар, әрқайсысының өз ерекшелігі бар 

Су ортасы  

Жер үсті – ауа қоршаған орта

Топырақ ортасы 

Тірі ағзалар өздері жасаған орта

Экологиялық фактор – кез келген орта жағдайына тіршілік иелерінің бейімделу қабілетімен жауап қайтара алуы.

Экологиялық факторлар үш топқа бөлінеді: абиотикалық, биотикалық және антропогенді.

Абиотикалық факторлар (гр. 'a' — теріс және bіotіkos — тірішілік, өмір) — бейорганикалық ортаның тірі организмдерге жасайтын тікелей немесе жанама әсерлерінің жиынтығы; сыртқы ортаның бейорганикалық, физикалық және химиялық жағдайлары , өлі табиғат факторлары (топырақ қасиеті, тұздылық, жел, радиация).  

Биотикалық факторлар — тірі ағзалардың бір біріне және қоршаған ортаға әсер ету формалары (мысалы, өсімдіктердің бунақденелілермен тозаңдануы, бәсекелестік, паразитизм).

Антропогенді факторлар — табиғи қоршаған ортаның жағдайын өзгертуге әсер ететін адам әрекетінің түрлі формалары.