Жер туралы жалпы мағлұматтар. Жаратылыстану, 5 сынып, дидактикалық материал.

Иммануил Кант

Жердің пайда болу теориясы

Жердің пайда болуы ерте кезден бастап ғалымдарды қызықтыра бастады. Сол себепті де көптеген болжамдар айтылды, ғалымдардың болжамдары екіге бөлінді: Жердің ыстық және суық жаралуы.

Неміс философы Кант (1724—1804) гипотезасы бойынша , Жер үлкен шаңды бұлттан пайда болған. Осы бұлттың арасындағы ұсақ бөлшектер бір –бірімен тартылу арқылы айналмалы тұман пайда болады деп түсіндіреді. Оның айтуы бойынша осы бұлт бөлшектері үнемі қозғалыста бола отырып, айналған кезде бір – бірімен тартыла береді. Нәтижесінде олар нығыздалып, Күн мен планеталар түзіле бастады.

Француз математигі және астрономы Пьер Лаплас

Жердің пайда болу теориясы

Француз математигі және астрономы Лаплас (1749—1827) болжауы бойынша Жер балқыған тұманнан түзілген деді, бірақ оның қозғалысын түсіндірмейді. Кант Жерді Күннен бөлек түзілген десе, Лаплас Жер Күннің бөлшегі , ол Күннің айналасында сақина тәріздес түзілген дейді. Ол айтады: Балқыған газды бұлт айналады, одан қызған бөлшектер бөлінеді, айналу нәтижесінде олар ортасына біразы нығыздалады да , қалғандары айналасына сақина тәріздес болып түзіледі, , осылайша Күн және айналасындағы планеталар түзіледі.

Академик О. Ю. Шмидт

Жердің пайда болу теориясы

Академик Отто Юльевич Шмидт Жер планетасының пайда болуын ғылыми дәлелдеген. Планеталар Күн басып алған бөлшектенген бөліктерден пайда болған. Ұсақ бөлшектер қозғалыс барысында тартылу күші арқасында Күнге қарай тартылған. Нәтижесінде олар бір – бірімен нығыздалып, Күн айналасында қозғала бастаған. Шмидт гипотезасы бойынша Күн жүйесіндег планеталар алғашында суық болған. Кейін Күн белсенді түрде радиактивті элементтер бөле бастағаннан кейін олар қызып, Жер планетасының балқыған қабаты және әртүрлі элементтер пайда болған. Алғашында суық болған планеталар осылай біртіндеп қызып, суынып отырған дейді О.Ю.Шмидт, осылайша Жер қабаттарының пайда болуын түсіндіреді.

4. В. Г. Фесенков

Жердің пайда болу теориясы

Жердің және ғарыштың пайда болуы туралы ғылымға көп үлес қосқан академик ғалым О. Ю. Шмидт пен В. Г. Фесенков.

Академик В. Г. Фесенков өзінің болжамында Күн мен планеталардың пайда болуын газды-шаңды қою тұманның біртұтас дамуы барысымен байланыстырады. Бұл қою тұман жалпақ диск тәрізді бұлтқа өте ұқсас болған. Сол қою ыстық бұлттың ортасынан Күн пайда болған. Бұлттың салмағына байланысты оның шекарасындағы тығыздығы әртүрлі болған. Ең тығыз бөліктері бұлттың ортасы болған, сол орталықтан Күн жүйесіндегі 9 планетаның қалыптасуы басталған. В. Г. Фесенков өз тұжырымын қорытындылай келе, Күн және оның жүйесіндегі планеталар ыстық температуралы газды-шаңды массадан бір уақытта қалыптасқан.

Француз ғалымы Жорж Бюффон

Жердің пайда болу теориясы

Француз ғалымы Жорж Бюффонның (1707—1788) айтуынша, Жер шары апаттың нәтижесінде пайда болған. предполагаю, что земной шар возник в результате катастрофы. Бір кездері құйрықты жұлдыз бен Күн соқтығысып, нәтижесінде көптеген тамшылар пайда болған. Солардың ішіндегі ең ірілері уақыт өте келе суып, планетаға айнала бастаған.

Ағылшын ғалымы Джеймс Джине

Жердің пайда болу теориясы

Ағылшын ғалымы Джеймс Джиненың (1877—1946) айтуынша, бір кездері Күннің жанынан басқа жұлдыз ұшып өткен, сол сәтте Күннің бірнеше заттарын өзіне тартып алған. Сол заттармен бірге қоюлана отырып, планеталардың пайда болуына әкелген