Суды қайдан таба аламыз? Жаратылыстану, 3 сынып, қосымша материал.

Әдістемелік нұсқаулық.

3-сынып. Жаратылыстану. Заттар және олардың қасиеттері. Ауа мен су.

Суды қайдан таба аласыз?

 Ұйымдастыру кезені. Оқушылардың қызығушылығын арттыру мақсатында көңіл-күйді білдіретін смайликтер көрсетіледі. Смайликтердің ішінен өздеріне ұнағанын таңдап, таңдаған себебін түсіндіреді.

 Топқа біріктіру. Оқушыларды «Шашу» әдісі бойынша бірнеше топтарға біріктіру. Бұл әдісте топ санына сәйкес конфеттерді, суреттерді алуға болады.

 Жұмбақ шеш.

 Жұмбақты шешу арқылы сабақта қарастыратын зат туралы әңгімелеу. Оқушылардан су туралы тағы қандай жұмбақтар білетінін сұрау.

 Ассоциация. Оқушылар топтасып, «Су» ұғымын естігенде туындайтын ассоциацияларын атайды.

 Аталған түсініктердің кейбірін оқушылармен талдау, талқылау ұсынылады. Су туралы білетіндерін еске түсіреді.

 Тапсырманы орындау барысында оқушылар судың дәмі, түсі, иісі, өз пішіні болмайтынын, судың ағу қасиетіне ие екендігін және су үш түрлі күйде болатынын оның бір күйден екінші күйге ауыса алатындығын еске түсіріп, ой бөліседі.

 ҚБ. Мұғалімнің ауызша қалыптастырушы бағалауы.

 Барлық жерде су бар.

 Мақсаты: Қандай денелерде су болатынын анықтау. Оқулықтағы суретпен жұмыс жасай отырып, қандай денелерде су бар екендігін талқылайды. Жетекші сұрақтарды «Поле чудес» ойыны арқылы қою. Олар:

 - Су – ол қандай?

 - Судың қасиеті қандай?

 - Су қайда көп кездеседі?

 -Су қандай денелерде болады деп ойлайсыңдар?

 - Өсімдіктерде су болады ма?

 - Оларға су қайдан келеді?

 - Қандай өсімдіктерде су көп болады?

 -Қай өсімдіктерде аз?

 - Топырақта су болады ма, қалай ойлайсыңдар?

 - Су тастарда болуы мүмкін бе, талдау жасап көріңдер.

 - Адам ағзасында су болады ма?

 - Көгөністер мен жемістерде су бар ма? Қалай ойлайсыңдар?

 ҚБ. Мұғалімнің ауызша қалыптастырушы бағалауы.

 Су көздері.

 Мақсаты: Су көздерін ағынды, ағынсыз, табиғи, жасанды, тұзды және тұщы деп ажыратып, топтастыру.

 Тапсырманы оқушылар топпен орындайды. Барлық топқа әртүрлі суқоймалардың аты жазылған үлестірмелі парақшалар таратылады. Топта оқушылар парақшаларды топтастырады.

 ҚБ. Мұғалімнің смайликтер арқылы топтарды бағалауы.

 Зерттеу жұмысы.

 Мақсаты: Суқоймалардың картада бейнеленуін сипаттау, адамдардың тіршілігінде судың маңызды рөл атқаратынын түсіну. Картамен жұмыс жүргізу білігін қалыптастыру.

 Зерттеу жұмысы жұппен орындалады.

 Ресурс таратып беру: Қазақстан картасы, зерттеушінің күнделігі.

 Зерттеудің жоспарын құру:

•  Картада суқоймалардың белгіленуін сипаттау;
•  «Теңіз», «Өзен», «Су қоймасы», «Көл» деп жазылған кесте бағандарын толтыру;
•  Зерттеуші күнделігіне қорытынды жазу.

 Саралау. Ынтасы жоғары оқушыларға алынған мәліметтерден тағы не туралы жазуға болатынын сұрау. Өз ойларын шығармашылықпен орындауға нұсқау беру.

 Зерттеу жұмысын қорытындылау.

 «Мен зерттеушімін» бөлімін жүзеге асыру.

•  Зерттеу жұмысы барысында қандай дереккөздер пайдаландыңдар?
•  Қай ақпарат көзі пайдаланған тиімді болды?

 ҚБ. «Галереяны шаралау» стратегиясы арқылы топтың жауаптарын бағалау.

 Сергіту сәті. Бейнежазбадағы әуен ырғағымен билеу.

 Ойлан. Оқушылардан суды қалай тұщыландыруға болатыны жайлы ойларымен бөлісу.

 Мұғалім-оқушы диалогі. Сен білесің бе?

 Оқушыларға картадан Қазақстанның ең үлкен көлін тауып, оның атын атауды сұраңыз. Балқаш – Қазақстандағы ең үлкен көл. Балқаш көлі ерекше. Себебі оның шығыс бөлігінің суы ащы, батыс бөлігінің суы тұщы. Оларды жіңішке Ұзынарал мойнағы бөліп тұрады. Сол себепті екі түрлі су бір-бірімен араласпайды. Балқаш көлі – көлемі жағынан екінші орындағы сарқылмайтын жартылай тұщы көл.

 Жеке жұмысқа дәптердегі тапсырмаларды орындау ұсынылады.

 51-жұмыс парағы. «Жердің су байлығы», 53-б.

 Кестені толтыр. Оқушылар тірек сөздерді қолдана отырып, су көздерін табиғи және жасанды деп екі топқа топтастырады.

 Қазақстанның суқоймалары. Қазақстанның суқоймаларының аттары жазылған тамшыларды ғана тауып, оларды бояйды.

 Бағалау. Дескриптор:

 Оқушылар:

•  Су көздерін табиғи және жасанды екенідігін ажыратады;
•  Елімізде кездесетін суқоймаларын біледі.

 52-жұмыс парағы. «Су көздері», 54-б.

 Сызбаны толтыр. Оқушылар берілген сөздердің ішінен сызбаны құрауға қатысты сөздерді тауып жазады.

 Бағалау. Дескриптор:

 Оқушылар:

•  Сызбаға қатысты сөздерді табады.

 ҚБ. Мұғалімнің жазбаша қалыптастырушы бағалауы.

 Қосымша ақпарат.

 Су – ауыз су, тіршілік көзі. Ол Жер шарының ¾ бөлігін алады, тірі ағзалардың 60-70%-ы, ал өсімдіктердің 90%-ы судан тұрады. Су — түссіз, иіссіз, дәмсіз сұйықтық. Судың қабаты 5 м асқанда көгілдір түсті болып көрінеді.

 Судың тіршілік үшін маңызы өте зор. Аристотель өз еңбектерінде (біздің заманымыздан IV ғасыр) Суды төрт құбылыстың (от, ауа, топырақ, су) біріне жатқызса, ғалымдар XVIII ғасырдың аяғына дейін Суды жеке элемент ретінде қарастырды.

 Суды алғаш ағылшын ғалымы Г.Кавендиш (1731—1810) зерттеді (1781—1782), ал француз ғалымы А.Лавуазье (1743—1794) сутек жанғанда Су түзілетінін дәлелдеп (1783), Ж.Млньемен бірге сандық құрамын анықтады (1785).

 Атмосфера үнемі су буымен байып отырады, себебі жер бетіндегі өзендер мен көлдер, мұхиттар мен теңіздер, мұздақтар үнемі буланады. Бірақ атмосферадағы су буының мөлшері тым көбейіп кеткенде, ол асқын қанығуға жетіп конденсацияланып, қайтадан жерге жаңбыр мен қар күйінде қайтып отырады.