Табиғи бірлестіктер қалай өзгереді? Жаратылыстану, 3 сынып, сабақ жоспары.

• Пән: Жаратылыстану
• Сынып: 3-сынып
• Күні:
• Тақырыбы:
• Табиғи бірлестіктер қалай өзгереді?

• Мектеп:
• Модератор:
• Қатысқандар саны:
• Қатыспаған оқушылар:

Оқу мақсаты:

3.2.1.3 өз өлкесіндегі табиғат бірлестіктерін сипаттау;

3.2.1.4 адам іс-әрекетінің өсімдіктердің саналуандығына әсерін түсіндіру;

3.1.2.2 ақпарат көздерінің артықшылығы мен кемшілігін анықтау.

 Сабақтың мақсаты:

Табиғат бірлестіктерінің өзгеруін түсінеді.

 Бағалау критерийі

• Табиғат бірлестіктерінің негізгі түрлерін ажыратып, сипаттайды;
• Өсімдіктердің саналуандығына адам іс-әрекетінің әсерін түсінеді;
• Ақпарат көздерінің артықшылығы мен кемшіліктерін анықтай алады.

Тілдік мақсат

 Құндылықтар

Оқушыларды бір-біріне деген құрмет көрсетуін тәрбиелеу

 Пәнаралық байланыс

Қазақ тілі, математика

 АКТ қолдану дағдылары

Таныстырылыммен жұмыс

Алдыңғы меңгерілген білім

Табиғи бірлестіктердің ортақ белгілері.

Сабақ барысы

Сабақта жоспарланғаніс-әрекет

Ойсергек. Оқушыларды шеңбер бойымен тұрғызып «Аялы алақан» әдісі бойынша сабаққа қызығушылығын арттыру.

Жедел жауап. «Миға шабуыл» стратегиясы арқылы оқушылардан өсімдік бірлестігі туралы білімдерін анықтау. Доп арқылы сұраққа жауап алу. Сұрақтар:

- Өсімдік бірлестігінде қанша өсімдік болады?

- Бірлестік өсімдіктері өзара қалай байланысады?

- Бірлестіктегі тепе-теңдік қандай табиғат жағдайлары арқылы сақталады?

Өзгеріс. Өсімдіктер ылғалды артығымен не жылуды азырақ алса, бірлестікте қандай өзгеріс болатынын анықтау.

Ылғалды артығымен қабылдау өсімдіктің өлуіне әкеп соғады, яғни бірлестіктегі өсімдік саны мен құрамы өзгереді. Ылғалсүйгіш өсімдіктер үшін қолайлы жағдай болғандықтан, уақыт өте келе мұндай өсімдіктер саны артуы мүмкін.

Көл. Көлдің орманға айналу себептері мен кезеңдерінің дұрыс ретін табу. Оқушылар көлдің жоғалу себептерін анықтап, сипаттайды.

Топқа бөлу.

«Мозайка» стратегиясы арқылы топқа бөліп, әр топқа көлдің өзгеріске ұшыраған ретін талқылап,өз ойларын ортаға салу.

Адам мен табиғат. Оқушыларды жұптастырып табиғи бірлестіктің өзгеру себебін анықтау. Адамның іс-әрекеті салдарынан табиғи бірлестіктің өзгерген жағдайлары туралы ойларын ортаға салу.

Зертте. Табиғи бірлестік өсімдіктерінің алуантүрлілігін зерттеу мақсатында оқушылар мектептің жанындағы аймақтарға бақылау жасайды. Зерттеу жұмысы үшін сыныпты шағын топтарға бөліп, әр топқа 1м² аумақта зерттеу жүргізуді тапсыру ұсынылады.

 Зерттеу жүргізуге арналған нұсқаулық

 • Топта бірлестіктің табиғи жолмен немесе жасанды жолмен құрылғанын талдау.

 • Аймақтағы өсімдіктердің алуантүрлілігін анықтау.

 • Қандай өсімдік түрі жиі кездесетінін табу.

 • Оларға қандай жағдай тұрақты түрде жасалатынын анықтау.

• Басқа топтың қорытындыларымен салыстыру.

Мұғалімнің түсіндіруі.

 Бір табиғи бірлестікке кіретін кейбір өсімдіктер әртүрлі жылдамдықпен өседі. Бетегелі дала алқабы, шырша мен емен ормандары ұзақ жылдар бойы тіршілік етеді. Шағын көлдер, батпақты шалғындар, тақырлар өзгеруі мүмкін. Салқын жаңбырлы жаз бен аязды қыс, күндізгі аптап ыстық пен таңғы суық ызғар бір өсімдіктің жойылып, орнына басқа өсімдіктің қаулап өсуіне ықпал етеді. Осылайша бірлестіктер ауысып отырады.

 Су тасқыны, өрт, дауыл сияқты табиғат апаттары бірлестіктің жойылуына әкеп соғады. Табиғи бірлестіктің қалпына келуіне ұзақ уақыт қажет. Мысалы, шырша орманы тек жүз елу жылдан кейін ғана қалпына келеді.

Адамдар егіс, бақша, бақ, саябақ отырғызып, жасанды бірлестік жасайды. Олар өздігінен өсе алмайды. Адам күтіп-баптамаса, арамшөп басып, табиғи бірлестікке ұқсап кетеді.

Ойлан. Орман жерінің босап қалуының себептерінің тізімін топпен бірлесіп жасау ұсынылады. (Бірлестіктер сұрапыл апат, су тасқыны, өрт сияқты табиғи жолмен жойылуы мүмкін. Сонымен қатар адамдардың бейберекет шауып, от жаққанда ережелерді сақтамау әрекеттері де себеп болады.)

Сергіту сәті. Көзге арналған жаттығу.

Мұғалім-оқушы диалогі. Сен білесің бе?

 Адамдар жер астынан не бетінен пайдалы қазбаларды қазуда табиғи бірлестіктердің жойылуына себеп болатынын түсіндіру. Табиғи бірлестіктерді жойылудан сақтап қалу үшін адамдар табиғатты қорғау шараларын өткізіп, арнайы аумақтардағы орманды шабуға тыйым салады. Мұндай тыйымдар неліктен керек екендігін талқылау.

Мұғалімнің түсіндіруі. Адам табиғи бірлестіктерді қамқорлығына алған. Адам табиғатқа зиян келтіретін әрекетке тыйым салады.

 Табиғи бірлестіктерді жойылудан сақтап қалу үшін адамдар табиғатты қорғау шараларын өткізіп, арнайы аумақтардағы орманды шабуға тыйым салады. Мұндай тыйымдар неліктен керек, оларды қалай түсіндірер едіңдер?

Жеке жұмысқа дәптермен жұмыс ұсынылады.

16-жұмыс парағы. «Бірлестіктер қалай өзгереді?», 18-б.

Шыршалы орман қалай өседі? Бұл тапсырма бірлестіктердің ауысуы туралы білгендерін бекітуге арналған. Оқушылар қайың орманының шыршалы орманға ауысу ретін анықтайды (Жауаптары:

1-VI, 2- I, 3- IV, 4 -V, 5 - III, 6 – II.

Шыршалар қайыңдарды бастырмалап қолайсыз жағдай тудырды, қайыңдардың өсуі мен дамуы үшін жарық жетіспеді).

Бағалау.

«Рефлексиялық шеңбер»

Оқушылар шеңберге тұрып, төмендегі сұрақтарға жауап береді.

• Сабақ барысында көңіл-күйіңіз қандай болды? Неліктен?
• Бүгін не білдіңіз? Сіз үшін не жаңалық болды?
• Сабаққа қатысуыңызды қалай бағалайсыз?
• Сабақта қандай қиындықтар туындады?
• Сабақ аяқталғанда көңіл-күйіңіз қандай? Неліктен?

Қосымша ақпарат

Саралау –оқушыларғақалайкөбірекқолдаукөрсетудіжоспарлайсыз? Қабілетіжоғарыоқушыларғақандайміндетқоюдыжоспарлапотырсыз?

Бағалау - оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?

Денсаулық пен қауіпсіздік техникасының сақталуы

Материалдарды игеру деңгейлерінде оқушылардың қызығушылығын арттыру мақсатында ақпаратты қабылдаудың әр түрін ескеру. Оқушылардың ақпаратты қабылдауына байланысты тапсырмалар ұйымдастыру.

Ынтасы жоғары оқушыларға инфографика жасауды тапсыру. Онда малды кейбір жерлерде жаю табиғи бірлестіктердің ауысуына әкеп соғатынын түсіндіруі керек. Инфографикада суреттермен бірге айқындап түсіндіруші жазбалар жазылуы тиіс.

Сабақ барысында

-мадақтау, қолдау сөздер айту арқылы бағалау.

-оқушылардың жауаптарын, іс-әрекеттеріне бақылау жүргізіп, түртіп алу арқылы бағалау.

Сергіту жаттығуларын орындағанда, тақтаның алдында топтық жұмыс жасаған кезде оқушылар сынып ішінде жүргенде қауіпсіздік техникасын сақтау