Жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі. Құқық негіздері, 10 сынып, презентация.

Қызылорда қаласы химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебі

Пәні: Құқық негіздері

Мұғалімі: Абджалиев Н.А.

Сабақ тақырыбы:

Жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі

Жұмыс форматы: Жобалық –зерттеу жұмысы

Сабақ мақсаты: Зерттеу тақырыптарын ұсыну арқылы білім алушылардың жобалық жұмыстарына қызығушылықтарын ояту

Бағалау критерийлері: 

Білу және қолдану:

1.«Жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі» деген сөз тіркесінің мағынасын түсіндіреді.

2. Конституция терминіне анықтама береді және оның құрылымын талдайды

3. Сандық және сапалық әдістермен деректер жинау арқылы жобалық зерттеу жұмысын жүргізудің маңыздылығын талқылайды

Сыни тұрғыдан ойлау:

1. Жеке құқықтардың Қазақстандағы жүзеге асырылуын талдайды.

2. Жеке құқықтардың қорғалуына қатысты жобалық тақырыптармен танысып, болашақтағы зерттеу жүргізудің негіздеріне бағыт алады.

Зерттеу сұрақтары:

Жеке құқық терминінің анықтамасы және оның адамға беретін мүмкіндіктері қандай?

Не себепті жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі болып табылады?

Қазақстанда азаматтық қоғамды қалай қалыптастыруға болады?

Терминдер глоссарийі:

Жеке құқық-жеке меншік иелерінің өндіріс және айырбас барысындағы қатынастарын, олардың нарықтың еркін субьектілері ретіндегі мүдделерін қорғайтын және реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы.

Адам құқықтарының жалпыға бірдей Декларациясы - 1948 ж. 10-желтоқсанда Сан-Францискода БҰҰ Бас Ассамблеясы тарапынан қабылданған азаматтық және саяси құқықтар туралы құжат. Осыған сәйкес, 10-желтоқсан Халықаралық адам құқықтарын қорғау күні болып жарияланды

Конституциялық құқықтар мен бостандықтар - әрбір елдің Ата Заңында көрсетілген елдің азаматтарына тиесілі күнделікті өмірде жүзеге асыра алатын еріктері мен еркіндіктері. 1995 ж. 30 -тамызда қабылданған ҚР Конституциясының ІІ -бөлімі “Адам және азамат” деп аталады. Осы бөлімде Қазақстан азаматтарының конституциялық мәртебесі белгіленген.

Білу және қолдану дағдысы бойынша дескриптор:

ЖЖ. Жұптар, http://adilet.zan.kz/kaz/docs/O4800000001 сілтемесіндегі “Адам құқықтарының Жалпыға бірдей Декларациясы” мәтіні және ҚР Конституциясымен танысыңыз

Тапсырма. Ситуациялық сұрақтарға жауап беріңіз.

Жеке құқық терминінің анықтамасы және оның адамға беретін мүмкіндіктері қандай?

Не себепті жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі болып табылады?

Адам құқықтарының Жалпыға бірдей Декларациясы” баптары.

ҚР Конституциясының баптары.

12 -бап.

      1. Қазақстан Республикасында Конституцияға сәйкес адам құқықтары мен бостандықтары танылады және оларға кепілдік беріледі.

14-бап.

      1. Заң мен сот алдында жұрттың бәрі тең.

      2. Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды.

15-бап.

      1. Әркімнің өмір сүруге құқығы бар.

16-бап.

      1. Әркім өзінің жеке басының бостандығына құқығы бар.

17-бап.

      1. Адамның қадір-қасиетіне қол сұғылмайды.

     2. Ешкімді азаптауға, оған зорлық-зомбылық жасауға, басқадай қатыгездік немесе адамдық қадір-қасиетін қорлайтындай жәбір көрсетуге не жазалауға болмайды.

Дескриптор:

2. Конституция терминіне анықтама береді және оның құрылымын талдайды

Тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз.:

Конституция терминіне анықтама беріңіз,

Оның құрылымы қанша бөлімнен тұрады

Осы бөлімдер қалай аталады?

Академиялық Түсіндірілім.

Балалар, сіздер өздеріңіз қарастырып отырған жеке құқық тақырыбы бойынша жобалық зерттеулер жүргізуге мүмкіндіктеріңіз бар. Ол үшін сіздер әлеуметтік зерттеулер жүргізу әдістерімен таныс болуымыз керек.

Жобалық жұмысты жасауда қолданылатын әлеуметтік зерттеу әдістері:

Әлеуметтік зерттеулерді жүргізу әдістері сандық және сапалық деп екі категорияға жіктеледі. Бұл әдістер деректердің цифрлық мәліметтер базасын жинақтауға көмектеседі. Сандық әдістерге әлеуметтік сауалнама, құжаттардың контент талдауы, статистикалық кестелер, құрылымдалған сұхбат, құжаттардың контент талдауы

Деректерді жинаудың сапалық әдістерінің ерекшелігі: сандық әдістермен жинақталған мәліметтердің мазмұнын түсіндіруге көмектеседі. Сапалық әдістерге: фокус-группа, жекелеген жағдайды зерттеу («кейс-стади»), этнографиялық зерттеулер, құрылымданбаған сұхбат әдістері жатады.

Тапсырма:Талқылау сұрақтарына сыныппен бірге талқылай отырып, жауап береді.

Дискуссиялық сұрақтар:

Әлеуметтік зерттеулер дегеніміз не? Оларды жүргізу не себепті қажет?

"Жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі болып табылады" деген тақырыпқа қандай формада зерттеулер ұйымдастыруға болады?

Сыни тұрғыдан ойлау бойынша дескриптор:

20-бап.

      1. Сөз бен шығармашылық еркіндігіне кепілдік беріледі. Цензураға тыйым салынады.

22-бап.

     1. Әркімнің ар-ождан бостандығына құқығы бар.

      2. Ар-ождан бостандығы құқығын жүзеге асыру жалпы адамдық және азаматтық құқықтар мен мемлекет алдындағы міндеттерге байланысты болмауға немесе оларды шектемеуге тиіс.

24-бап

      1. Әркімнің еңбек ету бостандығына, қызмет пен кәсіп түрін еркін таңдауына құқығы бар. Еріксіз еңбекке соттың үкімі бойынша не төтенше жағдайда немесе соғыс жағдайында ғана жол беріледі.

25-бап.

      1. Тұрғын үйге қол сұғылмайды. Соттың шешімінсіз тұрғын үйден айыруға жол берілмейді. Тұрғын үйге басып кіруге, оны тексеруге және тінтуге заңмен белгіленген реттер мен тәртіп бойынша ғана жол беріледі.

26-бап.

      1. Қазақстан Республикасының азаматтары заңды түрде алған қандай да болсын мүлкін жеке меншігінде ұстай алады.

27-бап.

      1. Неке мен отбасы, ана мен әке және бала мемлекеттің қорғауында болады.

      2. Балаларына қамқорлық жасау және оларды тәрбиелеу - ата-ананың етене құқығы әрі міндеті.

Тапсырма.

Тапсырма. Адам құқықтары туралы Декларация мен ҚР Конституциясының баптарын талдап, төмендегі шығармашылық тапсырманы орындаңыз.

Декларациядан негізгі деген 5 жеке құқықтың түрін жазыңыз.

ҚР Конституциясының осы декларациядағы адамның жеке құқықтарымен сәйкесетін 3 құқықты тауып жазыңыз

Шығармашылық тапсырма.

Адам құқықтары туралы Декларация мен ҚР Конституциясының баптарында көрсетілген жеке құқықтар шынайы өмірде қаншалықты қорғалған?

Не себепті жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі болып табылады?

Қазақстанда азаматтық қоғамды қалай қалыптастыруға болады?

Инфографикаға арналған сызбанұсқа:

Орындалған инфографикаларды презентациялағаннан кейін, оқушыларға "Жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі" деген осы тақырыбы бойынша шағын жұмыс түрінде зерттеуге болатын жобалық тақырыптар ұсынылады.

Жобалық зерттеуге ұсынылатын тақырыптар:

1. Жеке құқық – адамның табиғи құқықтары мен бостандықтарының жүзеге асуының кепілдігі.

2. Құқықтық мемлекетті қалыптастыру мәселелері және оларды шешу жолдары.

3. Адам Құқықтарының Жалпыға Бірдей Декларациясы баптарының Қазақстандағы жүзеге асырылуы қандай деңгейде?

4. Адам Құқықтарын қорғау механизмі Қазақстанда қалай жүзеге асырылуда?

5.  Қазақстан азаматтары үшін өз жеке құқықтарын біліп жүрудің қандай артықшылықтары мен кемшіліктері бар?

6. Құқық қорғау органдарының азаматтардың жеке құқықтарын қорғаудағы ролі қаншалықты маңызды?

7. Азаматтық қоғамды қалай қалыптыруға болады?

8. ҚР Конституциясы  азаматтардың жеке құқықтарын қорғауға  қаншалықты мән береді?

9. «Менің жеке құқықтарымды білуім – ол менің азаматтық қоғамдағы саяси белсенділігімді арттырады» дегенді қалай түсіндіруге болады?

10.  ҚР Конституциясының 1 –бабын қалай түсіндіруге болады?

Бекіту сұрақтары:

1. Жеке құқықтарға нелер кіреді?

Бағалау үдерісі:

Үй тапсырмасы:

Ж.100 сөзден аспайтын қорытынды жазбаша жұмыс:

Тақырыбы:

«Жеке құқықтардың қорғалуы демократияның белгісі ме?»

Пайдаланылған әдебиеттер:

“Адам құқықтарының Жалпыға бірдей Декларациясы 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8-баптар

ҚР Конституциясы “Адам және Азамат” бөлімі, 12-27 баптары аралығы;

Оспанов Қ.И. Құқық негіздері. Оқу құралы – Алматы: Жеті жарғы, 2010.

Ағдарбеков Т., Əлайдар А., Алайдаров А., Құқық негіздері. Оқу құралы – Алматы: Нұр пресс, 2008.

Орысша-қазақша заңдык түсіндірме сөздік-анықтамалық. - Алматы: Жеті жарғы, 2008.