Мемлекеттік органдардың қызметі қандай? Құқық негіздері, 9 сынып, дидактикалық материал.

оқу мақсаты: Конституция негізінде мемлекеттік органдардың қызметтерін анықтап, салыстыру;

Президент- мемлекет басшысы, мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын айқындайтын, ел ішінде және халықаралық қатынастарда Қазақстанның атынан өкілеттік ететін ең жоғары лаузымды тұлға.

Қазақстан Респуликасының Перезиденті болып, тумысынан республика азаматы болып табылады, қырық жасқа толған, мемлекеттік тілді еркін меңгерген және Қазақстан кемінде он бес жыл бойы тұрған республика азаматы 7 жылға сайлана алады.

ҚР Президент өкілеттіктердің бірі – Президенттің вето (тыйым салу) құқығы болып табылады.

Қазақстан Республикасының Президенті (ҚР Конституциясының ІІІ бөлімінен):       1) Қазақстан халқына елдегі жағдай мен Республиканың ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттары туралы жыл сайын жолдау арнайды;  2) Президент сыртқы істер және қорғаныс министерлерін тағайындайды;

      3) Парламент Сенатының келісімімен Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің Төрағасын, Бас Прокурорын және Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Төрағасын, Ішкі және сыртқы істер министірін қызметке тағайындайды; оларды қызметтен босатады; 

4) Республика Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы болып табылады, Қарулы Күштердің жоғары қолбасшылығын тағайындайды және ауыстырып отырады; 

   ҚР Парламент- заң шығарушылық қызметті жүзеге асыратын республиканың жоғарғы өкілетті органы. Парламенттің Жоғары палатасы- Сенат. Ал төменгі палатасы- Мәжіліс деп аталады. Палаталардың бірлескен отырысында Парламент:       1) Заң жобаларын дайындайды;      2) Республикалық бюджетті бекітеді;      3) соғыс және бітім мәселелерін шешеді;       4) Республика Президентінің ұсынысы бойынша бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау жөніндегі халықаралық міндеттемелерді орындау үшін Республиканың Қарулы Күштерін пайдалану туралы шешім қабылдайды; 

5) Премьер-Министірін қызметіне тағайындайды және қызметінен босатады.  

6)  Палата депуттары жалпы санының кемінде үштен бірінің бастамасы бойынша Республика Үкіметі мүшелерінің өз қызметі мәселелері жөніндегі есептерін тындауға хақылы. Есепті тыңдау қорытындылары бойынша Үкімет мүшесі Республика заңдарын орындамаған жағдайда Палата депутаттары жалпы санының кемінде үштен екісінің көпшілік дауысымен оны қызметінен босата аладады.

Мәслихаттар- жергілікті басқару сайланбалы органдар. Мәслихат депутатарының міндеттері:

• аумақты дамыту жоспарларын, экономикалық және әлеуметтік құрылымының жергілікті бюджетін бекіту.
• азаматтардың құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету.

  Үкімет үйі -атқарушы биліктің жоғарғы органы. Үкімет үйі Министірліктерді және әкішіліктерді басқарады. Үкімет үйінің басшысы- Премьер- министр.

Министірліктер: Еңбек министірлігі, Қаржы министірлігі, Деңсаулық сақтау министірлігі, Білім министірлігі, Спорт, туризм және мәдениет министірлігі т.б.

Үкімет үйінің міндеттері:

1) мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық саясатының, оның қорғаныс қабілетінің, қауіпсіздігінің, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етудің негізгі бағыттарын әзірлейді және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастырады;       2) Парламентке республикалық бюджетті және оның атқарылуы туралы есепті ұсынады, бюджеттің атқарылуын қамтамасыз етеді;       3) Мәжіліске заң жобаларын енгізеді және заңдардың орындалуын қамтамасыз етеді;       4) мемлекеттік меншікті басқаруды ұйымдастырады.

5)Үкімет өзінің қызметінде Республика Президентінің, Парламенттің алдында жауапты.

Сот билігі біртұтас мемлекеттік биліктің өз алдына дербес тармағы болы табылады. Судьялар сот әділдігін жүзеге асыруда тәуелсіз және Конституция мен заңға ғана бағынады. Қазақстан Республикасында сот әділдігін сот қана жүзеге асырады. Сот билігінің басты міндеті- азаматтардың, олардың бірлестіктері мен ұйымдарының құқықтарын, бастандықтарын қорғау.

Қазақстанда сот жүйесін Жоғарғы Сот және жергілікті соттар – облыстық және аудандық (қалалық) соттар құрайды.

Әкімшілік- жергілікті атқарушы орган.Әкімдіктердің қарауында: облыс, қала, аудан, аумақ бойынша экономикалық және әлеуметтік даму бағдарламаларын жоспарарын, жергілікті бюджетті әзірлеу мен қамтамасыз ету.

Тапсырма: кестені толтырыңыз. Мемлекеттік органдардың кемінде үш міндетін анықтап кестеге жазыңыз.

Дескриптор: Мемлекеттік органдардың негізгі міндеттерін мәтін бойынша таңдап кестеге толтырады.

Тапсырма: ҚР саяси жүйесіндегі атқарушы, заң шығарушы, сот билігі арасындағы өкілеттілігінің бөлінуін анықтаңыздар.

Дескриптор: ҚР саяси жүйесіндегі атқарушы, заң шығарушы, сот билігі арасындағы өкілеттілігінің бөлінуін анықтайды.

Тапсырма: Парламент пен Үкіметтін қызметін және құрылымын салыстырып, кемінде үш айырмашылығы мен екі ұқсастығын анықтаңыз.

Дескриптор: Парламент пен Үкіметтін қызметін және құрылымын салыстырып, кемінде үш айырмашылығы мен екі ұқсастығын анықтайды.

Тапсырма: Бос ұяшықтарға төменде берілген мемлекеттік аппараттар мен органдарды ретімен орналастырыңыздар.

ҚР МЕМЛЕКЕТТІК БИЛІГІ