Оралхан Бөкейдің «Атау кере» романы. Қазақ әдебиеті, 11 сынып, қалыптастырушы бағалау. 19 сабақ.

2-тапсырма ТЖ.

Роман композициясына байланысты пікірлерге роман желісінен дәлелдер келтіре отырып, шығарма жанрына қарай композициялық ерекшеліктерін айқындап, постер дайындаңдар.

1-пікір:

Шығармада жеңіліс пен жеңіс, түңілу мен үміт, қиянат пен қайырым, аярлық пен адамдық, марғаулық пен махаббат арасындағы тартысты күрес, өткен тарих пен бүгінгі нақтылықтың ажырамас аясындағы ұлт тағдыры мен келешегі таразыға тартылған романның кесек-кесек идеяларының түйіні кульминациялық сәтіне жетіп, ширақ та шымыр тарқатылады. Шеберлік құдіреті дегеніміздің құпиясы да осы болса керек! 

2-тапсырма ТЖ.

Роман композициясына байланысты пікірлерге роман желісінен дәлелдер келтіре отырып, шығарма жанрына қарай композициялық ерекшеліктерін айқындап, постер дайындаңдар.

2-пікір:

О. Бөкей шығармаларында уақыт пен кеңістік композициясы үлкен орын алады. Жазушы шығармаларындағы жыл мезгілдері: қыс, көктем, жаз, күз өз кезеңдеріне сай айшықты бедерленіп отыруымен қатар уақыттың да өлшемі болып суреттеледі. Шығармаларда суреттелетін оқиғалардың уақтысы, мезгілі нақтылы көрініс табады. Романды уақыт тұрғысынан бағамдасақ, мұнда жазушы XX ғасыр дертін, кеңестік жүйедегі саналы адамдарды сан мәрте сансыратқан қасаңдықтар тұсын көрсетеді. Жазушы кейіпкер баяндауы арқылы  1930 жылдардағы ашаршылық тұсындағы қым-қуат тірлікке уақыт тұрғысынан тоқталады.

2-тапсырма ТЖ.

Роман композициясына байланысты пікірлерге роман желісінен дәлелдер келтіре отырып, шығарма жанрына қарай композициялық ерекшеліктерін айқындап, постер дайындаңдар.

3-пікір:

Оралхан Бөкей уақыт категориясын оқиғаның дамуымен, шиеленісуімен қатар байланыстырады. Кейіпкердің түсі мен ішкі монологын да уақыт пен кеңістікке бағыттайды. Шығармадағы басты мәселе рухани жалғыздықтың кеңістікке әсерін, кеңістіктің жалғыздыққа әсерін керемет астармен шиеленістіреді. Жазушы шығарманы жазу барысында өзінің субъективті қөзқарасын міндетті түрде басшылыққа алды. Жазушының субъективті көзқарасы оның ішкі – "мені". Автордың субъективті көзқарасын кейіпкерлердің философиялық тұжырымдарынан көруге болады.

2-тапсырма ТЖ.

Роман композициясына байланысты пікірлерге роман желісінен дәлелдер келтіре отырып, шығарма жанрына қарай композициялық ерекшеліктерін айқындап, постер дайындаңдар.

4-пікір:

Автордың өзіндік толғаныстары шығармада жиі ұшырасады. Шығармадағы "Жер жер болып жаралған күнді ешкім білмек емес, демек, адамзат тіпті өзінің қашан және қалай жаратылғанын тек топшылап айтқаны болмаса, анық-қанығына жете алмады. Бірақ адамзаттың, ұлы да ұятты қасиеті жалғыз бұл ғана емес, емес... Атыңнан айналайын АДАМНЫҢ ең сұмдық қатесі сол - ол, асығыс аттағаны соншама, қайда бара жатқанын және жер бетінен қашан жойылып кетерін білмеуі еді..." "Өз ғұмырында ұйықтауды білмейтін, шыбын руынан шыққан осынау құйтақандай ғана АРАНЫҢ сана-сезімі, түйсігі-түсінігі болмаса да, табиғат жаратқан, біздер үшін беймәлім әрекеті әрқашанда адамдар ақыл-ойынан асып кетеді; өмір сүру, ұрпақ қалдыру ұранына "конструкциясына" қылау түсірмей, өңдеп-өзгертпей, қатып қалған заңын бұзақыланып бұзбай, ғасырдан-ғасырға ұластыруы қайран қалдырар еді; "ой-сана, салт-дәстүрін" бір жұп-жалғыз арнаға түсіріп алған АРАЛАР мемлекетінен адамдардың үйренері ұлан-ғайыр еді;"

2-тапсырма ТЖ.

Роман композициясына байланысты пікірлерге роман желісінен дәлелдер келтіре отырып, шығарма жанрына қарай композициялық ерекшеліктерін айқындап, постер дайындаңдар.

5-пікір:

Романда жазушы Тағанның "НЕГЕ БІЗ ОСЫ..." деген лекциясы арқылы өз ойын толық жеткізеді. "Оу, ағайын, ес-ақылдарыңды жиыңдар! БІЗ қатыгезденіп барамыз. БІЗ имансызданып барамыз. БІЗ айналайын анамыздың ақ сүтін ақтай алмай жүрміз, бір күнгі қызды-қызды қызыққа мастанып, тасыраңдап кеттік, көзімізді шел басты, көңіліміз көр, жігеріміз құм болып, құрдым дәуреннің әләуләйін шырқап жүрміз; тамаша өмірдің тасқынымен ығып, ығысып ағамыз келіп, ағысқа қарсы жүзу не жағалауға қарай ұмтылу жоқ. Өмір сүрудің ең оңай тәчілін тауып алдық та, жер бетінде өзімізден артық адам жоқтай жоқтан өзгеге сілеміз қатқанша күлеміз, сілікпеміз шыққанша бір бірімізге үреміз. Оу, сондағы мақсатымыз не? Тірі жүру, тіміскі өмір сүру ме?"

2-тапсырма ТЖ.

Роман композициясына байланысты пікірлерге роман желісінен дәлелдер келтіре отырып, шығарма жанрына қарай композициялық ерекшеліктерін айқындап, постер дайындаңдар.

6-пікір:

Шығарма кейіпкерлерінің портреті бір-бірімен мейлінше байланыспайды. Шығармада сюжет, әрине, бар. Бірақ автор шығарманы оқиға желісіне орайлатып емес, адамзатқа тән рухани аштық пен жалғыздыққа бағыттаған.

2-тапсырма ТЖ.

Роман композициясына байланысты пікірлерге роман желісінен дәлелдер келтіре отырып, шығарма жанрына қарай композициялық ерекшеліктерін айқындап, постер дайындаңдар.

7-пікір

... ол шығармаларына оқиғаны желі етіп алудан бойын аулақ салды. Барлық кейіпкерлері тек ішкі толғаныс арқылы тұлғаланды.