Абай Құнанбаев «Қалың елім қазағым, қайран жұртым». Қазақ әдебиеті, 10 сынып, сабақ жоспары. 1-сабақ.

«Келісілді»

Әдістемелік бірлестік жетекшісі:

Мектеп:

Күні:

Сынып: Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Бөлім: Өлең – сөздің патшасы

Сабақтың тақырыбы

Абай Құнанбаев «Қалың елім қазағым, қайран жұртым»

Оқу мақсаттары

10.2.2.1 Шығармадағы авторлық идеяның өмір шындығымен байланысын айқындау

 Сабақтың мақсаты

«Қалың елім қазағым, қайран жұртым» өлеңін талдай отырып, авторлық идея мен өмір шындығын айқындайды.

 Бағалау критерийлері

• Шығармадағы авторлық идеяны айқындайды;
• Авторлық идея мен өмір шындығын байланыстыра отырып, талдайды;

 Тілдік мақсаттар

Пәнге тән лексика және терминология:

сюжеттік талдау, авторлық идея,өмір шындығы, қалың елім, қайран жұртым

Диалог және жазылымға пайдалы тіркестер:

Менің ойымша.....

Ережеге сай...

Тарихи деректерге сүйенсек...

 Пәнаралық байланыс

Әдебиет теориясы, қазақ тілі

 Алдыңғы білім

Абай Құнанбаевтың өмірі мен шығармашылығы, Абай өлеңдерін қайталау

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-шаралар

Ой шақыру. Жаңа сабаққа жетелеу сұрақтары:− Абайдың шығармашылығы туралы не білесіздер?− Абай өмір сүрген кезеңге сипаттама беріңіз?

Тақтада Абай Құнанбаевтың «Қалың елім, қазағым қайран жұртым» өлеңін бейнежазба арқылы тыңдатылады.

-Өлең не туралы?

-Өлеңнің идеясы неде? сынып оқушыларынан жалпы сұралынады

Оқушыларға сабақтың мақсатын, бағалау критерийлерін, күтілетін нәтижені түсіндіріледі

1-қадам. Мұғалім өлеңнің қысқаша мазмұнына тоқталып кетеді.

«ҚАЛЫҢ ЕЛІМ, ҚАЗАҒЫМ, ҚАЙРАН ЖҰРТЫМ...» - Абайдың 1886 жылы жазған өлеңі. Көлемі 30 жол. Бұл шығармада тұтас халыққа арнап айтылған терең де күрделі ойлар шерлі жүректен шамырқанып, толқып шыққан. Үлкен адамгершілік, қайраткерлік, оқымыстылық биікке көтерілген ақын үні бірде айбарлы, бірде кекті, бірде мұңлы. Қазақ халқын бөлмей-жармай, түгел қамтып, тұтас шолып, баршасына бағыштап айтылған өлеңнің әлеуметтік салмағы орасан зор. Ақын алдымен көз алдыңызға мұрты аузына түскен, бір ұрты май, бір ұрты қан, алғашқыда шырайы сартша жылтырап тұрған қазақтың кескінін алып келеді. Осыдан кейін барып оның ішкі әлемін, мінез ерекшеліктерін айқындап аша бастайды.

Өлең 11 буынды қара өлең ұйқасы үлгісінде жазылған. Туынды ағылшын, араб, азербайжан, қарақалпақ, қырғыз, татар, түрікмен, орыс, өзбек, ұйғыр т. б. тілдерге аударылған.

Жеке жұмыс. Сынып оқушыларына өлең таратылады. Өлеңді оқи отырып, Абай тілінің сөздігін жасайды:

Тыртың-қолдан келмейтін тыраштанған іс-әрекет

Қиқым- Бір нәрсенің майда, ұсақ қалдығы

Ырық-өз қалауы, еркі

Сиық-түр-тұрпат, көрік, түр-сұрық

Қырт, қыртың-көп сөйлеу, мылжың

Шырық- берекені алу, мазалау

1 тапсырма. Жеке жұмыс.

Өлеңнің тақырыбына, идеясына және құрылысына талдау жасайды:

Өлеңнің тақырыбы:

Өлеңнің идеясы:

Өлеңнің қысқаша мазмұны:

1. Әр тармақтағы буын саны - 11-12

2. Әр тармақтағы бунақ саны - 3

3. Шумақтағы тармақ саны - өлең тармаққа бөлінбеген, жыр үлгісінде

жазылған

4. Өлеңдегі тармақ саны - 30

5. Ұйқасы – аралас ұйқас ААВА

6. Анықтамасы - Тармақтары 11-12 буыннан, 3бунақтан, 30 тармақтан тұратын аралас ұйқаспен жазылған өлең.

Дескриптор:

• Өлеңнің идеясына және құрылысына талдау жасай алады.

2 – тапсырма. Жұптық жұмыс.

Әр жұпқа төмендегі кесте таратылады.(үзінділерден мысал келтіре отырып, талдау)

Дескриптор:

• Авторлық идея мен өмір шындығын байланыстыра отырып, талдай алады.

«Бес саусақ» әдісі

Бас бармақ – өзімді қалай сезіндім?

Балаң үйрек – басқаларға көмегім тиді ме?

Ортан терек – бүгінгі көңіл күйім қандай болды?

Шылдыр шүмек – бүгінгі сабақ ұнады ма?

Кішкентай бөбек – бүгін не үйрендім?

«Қалың елім, қазағым, қайран жұртым» өлеңін жаттау

Сабақ бойынша рефлексия

Сабаққа рефлексия жасау кезінде берілген сұрақтарға жауап беруге тырысыңыз. Сұрақтың құрылымын жабасаңыз болады.

• Оқушылардың барлығы оқу мақсатына жетті ме? Жетпесе, неліктен?
• Қолданылған дифференциация сабақтың мақсатына жетуге қалай ықпал етті?
• Сабақ кезеңдері уақытқа сай жүзеге асты ма?
• Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды? Неліктен?
• Сабақты жақсартуда не ықпал етер еді (оқыту мен оқу туралы ойланыңыз)?