Абай Құнанбаев «Сабырсыз, арсыз, еріншек». Қазақ әдебиеті, 10 сынып, сабақ жоспары. 1-сабақ.

«Келісілді»

Әдістемелік бірлестік жетекшісі:

Мектеп:

Күні:

Сынып: Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:

Бөлім: Өлең – сөздің патшасы

Сабақтың тақырыбы

Абай Құнанбаев «Сабырсыз, арсыз, еріншек»

Оқу мақсаттары

10.2.2.1 Шығармадағы авторлық идеяның өмір шындығымен байланысын айқындау

10.3.4.1 Шығарманы идеялық жағынан мазмұндас туындылармен салыстыра отырып, әдеби сын жазу

 Сабақтың мақсаты

«Сабырсыз, арсыз, еріншек» өлеңін талдай отырып, авторлық идея мен өмр шындығын айқындайды, мазмұндас өлеңмен салыстырып, әдеби сын жазады.

 Бағалау критерийлері

• Шығармадағы авторлық идеяны айқындайды;
• Авторлық идея мен өмір шындығын байланыстыра отырып, талдайды;
• Шығарманы идеялық жағынан мазмұндас туындымен салыстырады;
• Әдеби сын жазады.

 Тілдік мақсаттар

Пәнге тән лексика және терминология:

Әдеби сын, сюжеттік талдау, авторлық идея,өмір шындығы,

 Пәнаралық байланыс

Әдебиет теориясы, қазақ тілі

 Алдыңғы білім

Абай Құнанбаевтың өмірі мен шығармашылығы, Абай өлеңдерін қайталау

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-шаралар

Ой шақыру. КІМ ТАПҚЫР? Оқушылар Абай шығармаларының атын айтып жарысады. Өлеңнің атын айта алмаған оқушы Абайдың бір шумақ өлеңін жатқа айтады.

Сынып оқушыларын төмендегі үзінділер арқылы 4 топқа бөлу:

Оқушыларға сабақтың мақсатын, бағалау критерийлерін, күтілетін нәтижені түсіндіріледі

Әр топқа өз үзінділері таратылады. (таратпа материалда өлең үзінділері бөлініп көрсетілген)

1 тапсырма.

Топта оқушылар өлеңнің мазмұнымен танысады.

Өлең тақырыбын, идеясын төмендегі нұсқаулық арқылы анықтайды:

Өлең талдауға нұсқау

• Өлеңнің мазмұны не жайында?
• Кейіпкерлері кімдер?
• Қандай іс-әрекеттер болды?
• Өлең лирикалық па, трагедиялық, сатиралық па?
• Өлеңді не себепті жазды?
• Өлеңдегі өмір шындығы қай жерде байқалады?(өмірмен байланыстыру)

Б. Кері байланыс бере отырып, топ арасында төмендегі бағалау кестесі арқылы бір-бірін бағалайды:

2 – тапсырма. «Кім шапшаң?» ойыны

(мазмұндас өлеңмен салыстыру)

1. Өлеңде ақын адам бойындағы қандай қасиеттерді сынап тұр?

- Сабырсыздықты, арсыздықты, еріншектікті, күншілдікті, міншілдікті, ұятсыздықты, ойсыздықты, ұрлықшылықты.....

2. Бұлардың барлығын бір сөзбен қалай атауға болады?

- Адамның жағымсыз мінез - құлықтары

3. Абай аталарыңның адамның мінез-құлқын жырлайтын тағы қандай өлеңдерін білесіңдер?

- «Ғылым таппай, мақтанба» өлеңі. Осы өлеңді кім жатқа айтады?

( Оқушылардан сұрау)

-4. Абай аталарыңның «Ғылым таппай мақтанба» өлеңінен қандай жағымды мінез - құлықтарды тауып айтар едіңдер?

- Талапшыл, еңбекшіл, ойшыл, қанағатшыл, рахымшыл,....

- Екі өлеңнің ұқсастығы неде?

- Екі өлеңде де адам бойындағы мінез - құлықтар туралы айтады.

- Олай болса, бұл өлеңдердің негізгі ойы не туралы деп ойлайсыңдар?

- Адамгершілік туралы. - Ия, Абай аталарың өзінің өлеңдері мен қара сөздерінде ұрпағын жамандықтан жирендіріп, жақсылыққа үйретуді мақсат еткен екен.

Екі өлеңдегі жағымды және жағымсыз мінездерді теріп жазып шығу, оқу

ЖАҒЫМДЫ ЖАҒЫМСЫЗ

Дескриптор: Шығарманы идеялық жағынан мазмұндас туындымен салыстырады;

Кері байланыс

3 –тапсырма. Екі өлеңнің мазмұнын талдай келе, дәптерлеріне әдеби сын жазады.

ҮЛГІ: Абайдың қара сөздегі сын пікірлерге зер салыңыз

Абай-уақытынан озып туған ұлы ақын.Қазақ бойындағы кемшіліктерді Абайдай қатты айтқан ашық сынаған тағы да адам жоқ.Халқының қамын жеп «Толғауы тоқсан қызыл тілді қару қылып қанша қызмет етсе де» елі кезінде ақынды өз дәрежесінде түсіне алған жоқ өйткені Абай өз оқырманынан кеп алға кетіп қалған болатын.Ақынның көркем кестеленген көп мағыналы да терең өміршең ойлары көпшіліктің түсінуіне ауыр соғып жатты.Сондықтан да Абайды оқырман мәселесі қатты қанады.

Қазақ әдебиетінің сыншыл ойлардың дамуына ұлы Абайдың сөз өнері жайлы айтқан өнері жайлы өрелі ойлары әдеби сынды кең өрістергебел-белестерге алып шығып философиялық эстетикалық сыннан биік асуларына бет алғанын байқатты.Сынның дамуы қоғамдық ой пікірлердің дамуымен тікелей байланысты болса данышпан Абайдың өмірдің мәні поэззияның қоғамдағы орны сөз өнері жайлы айтқан өнікті ойлары әдеби сынды да көркейтіп оған жаңаша сипат көзқарас берді.Сөйтіп қазақ халқының сөз өнері жайлы ғасырлар бойы қалыптасқан талғам-түсінігі Абай арқылы үлкен електен өтіп кемелденеді толысып жазбаша сипатта ала бастады

Кері байланыс «Үш маңызды тұс», яғни оқушылар әр оқылған әдеби сынның үш маңызды тұсын атап шығады

Оқушылардың рефлексиясы, кері байланыс.

Оқушылар үшін рефлексия сұрақтары:

Не білдім?

Неге үйрендім?

Не түсініксіз болды?

Нені жақсартуым керек?

Абай Құнанбаевтың «Сабырсыз, арсыз, еріншек» өлеңін жаттау (өздері қалаған үзіндіні)

Сабақ бойынша рефлексия

Сабаққа рефлексия жасау кезінде берілген сұрақтарға жауап беруге тырысыңыз. Сұрақтың құрылымын жабасаңыз болады.

• Оқушылардың барлығы оқу мақсатына жетті ме? Жетпесе, неліктен?
• Қолданылған дифференциация сабақтың мақсатына жетуге қалай ықпал етті?
• Сабақ кезеңдері уақытқа сай жүзеге асты ма?
• Сабақ жоспарында қандай ауытқулар болды? Неліктен?
• Сабақты жақсартуда не ықпал етер еді (оқыту мен оқу туралы ойланыңыз)?