Абай Құнанбайұлы «Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да» өлеңі. Қазақ әдебиеті, 10 сынып, сабақ жоспары.

Сабақ:

Мектеп:

Уақыты:

Мұғалімнің аты-жөні: Исина Б.Қ.

Сыныбы: 10 Т1

Қатыспағандар:

Бөлім/ сабақтың тақырыбы

Абай Құнанбайұлы «Көңілім қайтты достан да, дұшпаннан да» өлеңі

Оқыту мақсатына сілтеме

10.1.1.1. Әдеби шығарманың сюжеттік-композициялық құрылысын талдау арқылы идеялық мазмұнын терең түсіну.

10.2.3.1 Шығармадағы көркемдегіш құралдар мен айшықтау құралдарының қызметін талдау.

 Сабақ мақсаты:

Өлеңнің сюжеттік-композициялық құрылысын талдау арқылы идеялық мазмұнын терең түсінеді.

Шығармадағы көркемдегіш құралдар мен айшықтау құралдарының қызметін талдайды.

 Бағалау критерийі

• өлеңнің сюжеттік-композициялық құрылысын талдайды;
• өлең құрылысын талдау арқылы идеялық мазмұнын терең түсінеді;
• көркемдегіш құралдар мен айшықтау құралдарының қызметін талдайды.

 Құндылықтарды игерту

• өзіне және айналадағы адамдарға құрмет;
• ынтымақтастық;
• жауапты азаматтық позиция.

Аталған құндылықтар сабақ тақырыбы арқылы оқушылардың жеке және жұптаса, топтаса отырып, жұмыс жасаулары, сын тұрғысынан ойлай білу, ақпаратты өңдей білу дағдылары негізінде жүзеге асады.

 АКТ-ны қолдану

  дағдылары:

Таныстырылым.

 Пәнаралық байланыс

Тарих, қазақ тілі

 Тілдік міндеттер

Пәнге байланысты сөздер және терминдер:

Сюжеттік-композициялық құрылым; буын, бунақ, тармақ, шумақ, ұйқас, өлең өлщемі т.б.

Диалог және жазылымға пайдалы тіркестер:

Менің байқағаным,...

Менің ойымша,...

Мен ойлаймын...

Алдыңғы білім

Абай Құнанбаевтың «Өлең - сөздің патшасы, сөз сарасы» өлеңін талдады.

Жоспар

Сабақ мазмұны

Қызығушылықты ояту.

Оқушылар «Шаттық шеңберіне» жиналады. «Бес қадам» әдісі. Әрбір 4-оқушы сұраққа жауап беріп, ортада бес қадам аттайды.

Қойылатын сұрақтар төмендегідей:

• Сіз маңызды деп бағалайтын құндылықтар қандай?
• Өз қызметін сүйіспеншілікпен атқаратын адамнан қоғамға келетін пайда қандай?
• Адалдықтың жоғалуы қоғамда қандай кедеңсіздіктер туындатуы мүмкін?

Топқа бөлу.

Оқушылар суретті сөздерді оқып, сабақ мазмұнына болжам жасайды. Оқушылардың сын тұрғысынан ойлауы бағаланады.

Оқушыларға сабақтың мақсаты мен бағалау критерийлері түсіндіріледі, талқыланады.

«Миға шабуыл» әдісі. Оқушылар «Дос пен дұшпан» сөзіне қатысты білетіндерін тізіп жазып, ой шақыру жасайды. Ойларын үздіксіз екі минут жазады. Топта талқылайды, ортаға салып айтады.

1-тапсырма

Ұйқас туралы оқып, жұпта талқылайды.

«Қазақ поэзиясында ұйқастардың түрі көп, – деп жазды академик Қ. Жұмалиев, – бірақ ең негізгісі және көп қолданылатындары мыналар:1) қара өлең ұйқасы (ааба),2) шұбыртпалы ұйқас (аааа),3) ерікті ұйқас (абвгб),4) кезекті ұйқас (абвб),5) шалыс ұйқас (абаб),6) егіз ұйқас (аабб),7) аралас ұйқас (аабвбвббб),8) осы күнгі ерікті ұйқастар (абабвгд)».Қазақ тіліндегі өлеңдерде жиі кездесетіндері – қара өлең ұйқасы, кезекті ұйқас және шалыс ұйқастар. Қара өлең ұйқасы, әсіресе, халық әндерінде кеңінен қолданылған:Астыма мінген атым Бұқпа қара,Шаң тисе, ақ бетіңе – ыққа қара.Аулыңның сырт жағынан ән салайын,Даусымды танымасаң, шық та қара!

ЖЖ

2-тапсырма

• Өлеңді түсініп оқыңыздар.
• Түсініксіз сөздердің мағынасын ашып жазыңыз, түсіндірме сөздікті пайдаланыңыз.
• Өлеңдегі лирикалық кейіпкер сезімін талдап, автор көтерген мәселені жұпта талқылаңыз.
• Өлеңнің құрылысын (шумақ, буын, бунақ, тармақ, ұйқас) талдаңыз.

Дескриптор:

• өлеңді түсініп оқиды;
• Абай өлеңінің идеялық мазмұнын ашу үшін сөздік жұмысын орындайды;
• өлеңдегі лирикалық кейіпкер сезіміне қатысты қолданыстардың кемінде 4-5 түрін талдайды;
• автор көтерген мәселені жұпта талқылайды;
• өлеңнің құрылысын (шумақ, буын, бунақ, тармақ, ұйқас) талдайды.

3-тапсырма

«Кубизм» әдісі

1-топ Байланыстыр. Абай сынға алған заман адамының құндылыққа қайшы мінез –құлықтарын сипаттау үшін қолданылған көркемдегіш құралдар мен айшықтау құралдардың қызметін талдап, қазіргі өмірдегі келеңсіздіктермен байланыстыр. Ойларыңызды «Ментальді карта» түрінде ұсыныңыздар.

2-топ Салыстыр. Метафоралық қолданыстар мен эпитеттік қолданыстарды теріп жазып, екі түрлі көркемдік қолданыстардың автордың негізгі ойын жеткізудегі маңыздылығын салыстырыңыздар. «Венн диграммасы» түрінде ұсыныңыз.

3-топ Зертте. Өлеңдегі құндылыққа қайшы келетін кереғар ұғымдарды зерттеп, идеясын анықтаңыздар. Идеялардың ұлттық мүддені қорғауда алатын орнына баға беріңіздер, «Ментальді карта» түрінде ұсыныңыз.

4-топ Қолдан. Шығармадан қоғам өміріндегі келеңсіздікті танытатын метафоралық және эпитеттік қолданыстарды теріп алып, монолог немесе ой толғауға негізгі тірек сөз ретінде қолданып, дамытып жазыңыз.

5-топ Дәлелде. Абай өлеңінің өміршеңдігін дәлелдеп, Абай шығармашылығына қызығушылықты арттыру мақсатында, шығармадан кем дегенде (антонимдік сипаттағы қолданыстарды да) 5 эпитеттік қолданысты ұғымды пайдаланып креативті жарнама әзірлеңіз.

6-топ Талда. Өлеңдегі Абайдың нақыл сөздерін талдап, идеялардың ұлттық мүддені қорғауда алатын орнын баға беріп сызба, кесте түрінде ұсыныңыз.

Дескриптор:

• Абай өлеңіндегі көркемдегіш құралдарды тауып, идеялық мазмұнын ашудағы орнына баға береді;
• Автордың негізгі ойын қазіргі кезеңмен салыстыра бағалайды;
• Ойын ұсынылған сызба түрінде жеткізеді.

Кері байланыс

• Тапсырмаларды орындауда қандай қиындық болды?
• 3 түрлі тапсырманы толық орындай алдыңыз ба?
• Сізге топтың көмегі қажет болды ма?

Оқушылардың өзін-өзі бағалау парағы

Синквейн

- Бірінші жолда - тақырып бір сөзбен беріледі (зат есім)

- Екінші жолда - тақырып екі сөзбен сипаттау (сын есім)

- Үшінші жолда - тақырыпқа қатысты қимыл атауынан үш сөз жазу. (етістік)

- Төртінші жолда - 4 сөзден тұратын бір сөйлем.

- Бесінші жолда - тақырып мәнін ашатын бір синоним сөз.

«3-2-1» әдісі

Сабақта сен үшін маңызды 3 аспекті

Қиындық туғызған 2 жағдай

Сезіміңді білдіретін 1 сөз