М.Дулатов «Бақытсыз Жамал» романы. Идеялар тоғысы. Қазақ әдебиеті, 8 сынып, сабақ жоспары. 25-сабақ.

Бөлім:Махаббат пен абырой Мектеп:

Күні: Мұғалімнің аты-жөні:

Сынып:

Қатысқандар саны: Қатыспағандар:

М.Дулатов «Бақытсыз Жамал» романы

8.Т/Ж2. Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашу.

Оқушылар: Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашып түсіндіреді.

Әдеби шығарманың идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан түсіндіре алады.

Оқушылар қолдана алады:

Шығарманың идеясы мен ерекшелігін түсінеді;

Ауызша шығармада көтерілген мәселе мен жазушы жайлы ойларын айтады;

Өз көзқарастарын жазылым жұмысында жеткізе алады.

Пәндік лексика мен терминология: идея, пафос, ұлттық мүдде,қалың мал, сүйгеніне қосылу, ескі салт, құрбан болу.

Диалог пен жазылымға арналған тілдік қолданыстар:

Менің ойымша...

Менің байқауымша...

Шығармада жайында былай ойлаймын...

Жазушы көзқарасы мына жолдардан анық байқалады:

Романның маған ерекше әсер еткен тұстары:

Рухани өсу, ұлттық мүдде

Романның идеясы мен пафосын ұлттық мүдде тұрғысынан ашып талдау кезеңінде тарих, бейнелеу өнері пәнімен байланыс болады.

Алдыңғы сабақта оқушылар «Бақытсыз Жамал» романының жанрлық ерекшелігі мен сюжеттік желісі, мазмұны, ондағы көтерілген мәселе туралы түсінік алып, тапсырмалар орындады. Бұл сабақта оқушылар түрлі тәсілдер арқылы алдыңғы сабақта қалыптасқан дағды мен білімдерін қолдану арқылы сыни ойлау, шығармашылық қабілеттерін арттырады.

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Сабақтың басы

8 минут

1.Миға шабуыл

«Конверт сұрақ»

Сынып оқушылары «Youtube 25.11.13 Міржақып Дулатов https://www.youtube.com/watch?v=-aZvpl4OXqs»бейнебаянын көреді. Оқушылар роман мазмұны бойынша 2-3 сұрақ жазып, конвертке салады. Әрқайсысына екі минут беріледі.Оқушы стикерге атын және жауабын жазады; екі минут өткен соң конверт келесі оқушыға беріледі. Топ спикері стикерлерді жинап, бірнеше жауапты дауыстап оқып, сынып белгілі бір сұрақтың қаншалықты дұрыс болғанын талқылайды. Оқушылар сұрақты шығарманың композициялық құрылымына сай құрастырып, пікір алмасады.

1.«Бақытсыз Жамал» романының идеясы қандай?

2. Шығарма қандай ойға жетелейді? т.б.

Талдау аяқталған соң мұғалім сабақтың тақырыбы мен мақсатын сынып оқушыларымен бірлесе отырып анықтайды. Сабақ барысында мақсатты нәтижеге жету үшін тапсырмалар бойынша бағалау критерийін жасайды.

Сабақтың ортасы

27 минут

2.Қызығушылығын ояту

1-тапсырма «Кубизм» әдісі

Оқушылар шеңберге тұрғызылып, сағат тілі бойынша «1 ,2, 3, 4, 5, 6» сандары арқылы үлкен топқа бірігеді. Бір топта алты оқушы болады. Топ мүшелеріне роман үзіндісі жазылған үлестірме қағаздар таратылады. Оқушылар алдымен үзіндіні жеке оқиды, екінші оқығанын жұбымен талқылайды, үшінші эпизодтарды сюжеттік бөлшектерге бөліп, жауап береді. Оқушылар тапсырманы «Кубизм» тәсілі арқылы орындайды. Топтағы алты оқушы кубтың алты қыры арқылы өз ойларын айтады.

1- оқушы:Білу – оқиға алдындағы жағдай қалай берілген?

2-оқушы: Түсіну – шығарманың идеясы не?

3-оқушы: Қолдану – шығармадағы оқиға желісінің дамуын ой картасына түсіріңдер.

4- оқушы: Анализ – Жамал мен Ғали арасындағы диалогқа талдау жасаңдар.

5-оқушы: «Синтез- Жазушының романды Жамалдың өлімімен аяқтауының себебі неде?

6-оқушы: «Бағалау- Романда заман сипаты қалай көрініс тапқан?

Деңгейі жоғары оқушыға кубтың «анализ, синтез, бағалау», деңгейі орта оқушыға «білу, түсіну, қолдану» қырлары беріледі. Талдау жұмысы аяқталғаннан кейін топ мүшелері бағалау критерийі бойынша бірі -бірі бағалайды.

3. Мағынаны тану

2-тапсырма «Тоқта, хатшы мырза!» әдісі

Бұл тапсырманы орындағанда «Тоқта, хатшы мырза!» әдісі қолданылады. Сынып оқушылары алдыңғы тапсырмада бөлінген топтарымен отырады. Топтағы екі оқушы роман бойынша оқиғалы сценарий құрастырып жазады, белгіленген уақытта топтағы қалған екі оқушыны «Тоқта, хатшы мырза!» әдісі бойынша өз жұмыстарымен таныстырады. Сценарий нұсқасымен топ мүшелері толық танысып болғаннан кейін жазғандарын келесі топқа көрсетеді. Осылайша барлық топтар жұмыстарымен өзара алмасып, ең жақсы сценарийді таңдап алады. Таңдап алынған сценарийді рөлге еніп көрсетеді.

Деңгейі жоғары оқушыға топ жұмысын бағалайды, деңгейі орта оқушы көріністен алған әсері жайлы ой бөліседі.

3-тапсырма

Бұл тапсырма «Сіздің білгіңіз келетін сұрақтар» тәсілі арқылы орындалады. Интерактивті тақтадан романның эпизодтық үзіндісі көрсетіледі. Сынып оқушылары эпизодтарды өз қалаулары бойынша таңдап алады. Сол таңдаған эпизодтар арқылы топқа бірігеді. Бір топта төрт оқушы болуы керек. Бір оқушыны топ спикері етіп сайлайды. Оқушылар бірінші топ ішінде өздерінің жеке ойларын айтады, екінші жұппен романның өздері таңдаған эпизодтары бойынша сұрақ құрастырады,үшінші топпен ой бөлісіп оқиға шешімін шығарады. Топ мүшелері оқиға шешімін шығарғаннан кейін топ спикері сынып алдына шығып жұмыстарының қорытындысын айтады.

Мұғалім қабілеті орта оқушыларды топ спикері болуға бағыттайды, қабілеті жоғары оқушылар эпизодтар бойынша сұрақ құрастырады.

4. Бекіту

4-тапсырма «Өкіл» стратегиясы

Сынып топқа бөлінеді, топтарға «Бақытсыз Жамал» романы туралы айтылған пікірлер таратылады, оны топпен талқылайды. Әр топтан бір адам «өкіл» болып басқа топқа барады. Барған тобына пікірлер бойынша туындаған өз тобының көзқарасын жеткізеді, басқалардың сұрақтарына жауап береді, басқа «өкілдерді» тыңдайды, олардан алған ақпараттарын жинақтайды. Өз тобына қайта оралады. Топ ішінде жинақталған ақпараттар бойынша талқылау жүреді, талдау жұмысы аяқталғаннан кейін топ мүшелері романның өздеріне ұнаған бөліктерін таңдап алып ары қарай жалғастырып жазады.

Қабілеті жоғары оқушылар «өкіл» болып сайланады, мұғалім «өкілді» өз тобындағы қабілеті орташа оқушыларға көмектесуге бағыттайды

5. Салыстыру

5-тапсырма «Галарея»

Топтар «Галарея» әдісі бойынша бір-бірінің жұмысымен танысып, жұмыстарды салыстырады. «Өте жақсы» жұмысқа жасыл, «жақсы» жұмысқа көк, «толықтыруды қажет ететін» жұмысқа қызыл стикер жапсырылады.

6.Бағалау

6 - тапсырма «Маған үш нәрсені айт...» әдісі

Оқушылар алдыңғы тапсырма бойынша бөлінген үлкен топтан шағын топқа бөлінеді. Бір топта үш адам болады. Топ мүшелері «Маған үш нәрсені айт» әдісі бойынша «Романда көрініс тапқан заман сипаты туралы не айтасыз?», «Ағайындары неліктен Жамалды қайта Жұманға қосты?», «Ғалисыз маған дүние қараң..»тақырыптарын шығарма идеясы мен пафосындағы ұлттық мүдде тұрғысымен байланыстырып шағын топта талқылайды. Топ мүшелері бірінші оқиға желісі бойынша тақырыптарды жұппен, екінші ойлары мен пікірлерін топ ішінде талдайды. Топта үш тақырыпты біріктіріп тұтас оқиғалы әңгіме құрастырады да, әңгімелерін келесі топқа оқуға ұсынады. Басқа топтар тапсырмаларды «Біз бүгін білдік...», «Біз жақсы меңгердік...», «Топ жақсы меңгерді...», «Біз 50 минут бұрын білмегенімізді білдік...» деген кері байланыс парағы арқылы бағалайды.

Сабақтың соңы

5минут

Кері байланыс: «Кезбе тілші» әдісі

Оқушылар «Кезбе тілші» әдісі бойынша әр топты аралап жаңалықтар бағдарламасын жасайды.

Жаңалық бағдарламасы үшін қойылатын сұрақтың үлгісі төмендегідей болуы мүмкін:

• Егер сізге шығарманы қайта жазсаңыз қай бөлігін таңдап алар едіңіз?
• Оны таңдауыңыздың себебі не?
• Таңдаған бөлігіңіз сізге қандай әсер туғызды?
• Таңдаған бөлігіңізді қалай жалғастырар едіңіз?

«Кезбе тілші» рөліндегі оқушы сұрақ бойынша жасаған бағдарламасын тақтаға апарып іледі, басқа топ мүшелері смайликтерге өз көзқарастарын білдіріп, кері байланыс береді де жұмыстың астына жапсырады.

Қабілеті жоғары оқушыларды «кезбе тілші» рөлін атқарады.

Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?

Денсаулық пен техника қауіпсіздігін сақтау

Сабақ барысында қабілеті жоғары оқушылардың топ спикері ретінде бағалау арқылы сыни ойлау , топ мүшелерінің ойын қорытындылау арқылы шығармашылық қабілетін арттыру көзделеді. Сабақтың барысындағы«Өкіл» , «Кезбе тілші» әдісінде қабілеті жоғары оқушының көшбасшылық қабілетін дамыту көзделеді.

Оқушылардың денсаулығын сақтау мақсатында «Кезбе тілші»жүзеге асыру кезеңінде қимыл-қозғалысына ерекше мән беріледі.