Биотехнология және гендік инженерия келешегі. Қазақ тілі, 9 сынып, сабақ жоспары. 2 сабақ.

Пән: қазақ тілі

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі: Биотехнология және гендік инженерия келешегі. Синтаксис. Шартты бағыныңқы сабақтас. Қарсылықты бағыныңқы сабақтас. Мезгіл бағыныңқы сабақтас.

Мектеп: Ақтөбе қаласы физика-математикалық бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебі

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Димисанова Алтынай Батырхановвна

Сынып: 9 Т1

Қатысқан оқушылар

саны:

 Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Биотехнология және гендік инженерия келешегі.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

9.2.4.1 Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра талдау

 Сабақтың мақсаттары

Мәтін тақырыптарын анықтай отырып, стильдік ерекшеліктерін ажырата біледі.

Әртүрлі стильдегі мәтіндерді ерекшеліктеріне сай салыстыра отырып талдайды.

 Бағалау критерийі

• Берілген тақырыпқа байланысты мәтіндермен танысады;
• Мәтіндердік стильдік ерекшеліктерін ажырата алады;
• Әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбын, қызметін, құрылымын, тілдік ерекшелігін салыстыра отырып талдайды.

Тілдік мақсаттар

Пәнге тән лексика мен терминология:

Биохимия, гендік инженерия, молекулалық құрылым, ГМО.

Сабақтас құрмалас сөйлем, шартты бағыныңқылы сабақтас құрмалас, қарсылықты бағыныңқылы құрмалас сөйлем, мезгіл бағыныңқылы құрмалас сөйлем.

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:

Менің ойымша/пікірімше…, Менің көзқарасым тұрғысынан…., Менің көзқарасым бойымша…, Мен сенімдімін…, Мені таңқалдыратыны...

Құндылықтарды игерту

Биотехнология және гендік инженерия саласындағы басты мәселелер, және де сабақтас құрмалас сөйлем тақырыбы аясында түсініктерін кеңейту.

Пәнаралық байланыс

Биология, биохимия

Бастапқы білім

Кітаби тіл, сөз дәлдігі

Жоспар

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Қызығушылықты ояту.

Оқушылар биотехнология және гендік инженерия ұғымына ассоциация құрады.

Оқылымалды тапсырма

Оқушылар ережемен таныса отырып, әртүрлі стильдегі мәтіндердің тақырыбына, қызметіне, құрылымына, тілдік ерекшеліктеріне тоқталып, мысал келтіреді.

Оқылым тапсырмасы

Берілген мәтінмен толық танысады. Мәтіннен стильдік ерекшеліктерді анықтайды.

Биотехнология

Биотехнология дегеніміз — биологиялық организмдердің қатысуымен жүретін процестерді, адамның мақсатына сай өзгерту арқылы өндірісте пайдалану. "Биотехнология" деген терминді алғаш рет 1919 жылы венгр ғалымы К.Эреки енгізді. Қазіргі биотехнологияның басты мақсаты — өсімдіктердің жаңа сорттарын, жануарлардың асыл тұкымын, микроорганизмдердің штаммаларын шығару. Оны адам өміріне қажетті заттар өндіру үшін биологиялық нысандар мен процестерге негізделген жаңа ғылымның және өндірістің сапасы деп қарауға болады. Ата-әжелеріміз ежелден микроорганизмдерді қымыз бен шұбат, айран ашытуға, құрт пен ірімшік жасауға, нан пісіруге, тері илеуге, т.б. қажетті заттарды дайындауға пайдаланған. Қазіргі биотехнологияның мынадай негізгі бағыттары бар: микробиологиялық өндіріс, жасушалық инженерия жөне гендік инженерия. Биотехнологияда биохимия, микробиология, молекулалық биология, генетика ғылымдарының жетістіктерінің нәтижесінде өте бағалы биологиялық белсенді заттар — гормондар, ферменттер, витаминдер, антибиотиктер, органикалық қышқылдар — сірке, лимон, сүт және кейбір дәрі-дәрмектер алынады. Қазір ең жоғары өнімді микроорганизмдер штаммаларының көмегімен 150-ден астам биологиялық заттардың түрлері синтезделді.

Гендік инженерияның адамға әсері

Адам геномын зерттеу жеке ақпаратты құпиясыздандыруға және кемсітудің жаңа деңгейіне әкелуі мүмкін. Кейбір адамдар «жаман» гендер негізінде медициналық сақтандырудан бас тартады. Жоқ емес, талап етуге генного сканерлеу жұмыс берушілер және бас тартса олар өз қызметкерлеріне жұмыс негізінде оның нәтижелерін? Үкімет біздің жеке генетикалық бейінімізге қол жеткізе алмайды ма? Генетикалық бейіндері олардың, мысалы, аз ақылды немесе белгілі бір аурулардың пайда болуына бейімді екенін көрсететін адамдарға қарсы бағытталған кемсітушіліктің жаңа деңгейін оңай елестетуге болады. Гендік инженерия адам нәсілін «жақсарту» үшін пайдаланылды– евгеника деп аталатын тәжірибе. Генді сканерлеу бізге белгілі бір тұқым қуалайтын аурулар генінің ұрығын кимегенін анықтауға мүмкіндік береді. Біз жақын арада өмірге қауіп төндірмейтін миопия, гомосексуалдыққа бейімділік немесе таза косметикалық себептер негізінде жемістерден құтыла бастаймыз ба? Пенсильвания Университетінің зерттеушілері бір ұрпақпен берілетін қасиеттерді өзгертуге болатын жануарлар шәуетінің Ги жасушаларының патентіне өтінім берді; бұл адамдарға қатысты да мүмкін деп болжайды. Жануардан адамға өту-тек бір ғана қадам. Барлығы балалар үшін жақсы келеді, бірақ біз қайда тоқтаймыз? Абайсызда біз көп ұзамай ұлтшылдардың «мінсіз» нәсілді жасау Күшін қайталай аламыз.

Оқылымнан кейінгі тапсырма

Оқушылар бүгінгі сабақта оқыған ақпараттарына сүйене отырып, берілген сұрақтарға жауап береді:

• Биотехнология деген не?
• Гендік инженерияның маңызы неде?
• Бұл салалардың дамуына не түрткі болады деп ойлайсыз?
• Қазіргі таңда бұл салалардың біздің еліміздегі рөлі қаншалықты маңызды?
• Келешекте бұл сала мамандары басқа мамандарға қарағанда сұранысқа ие мамандар болады деп ойлайсыздар ма?
• Бұл салалардың адам мен қоғамға тигізер пайдасы не зияны қандай?

Бағалау.

Кері байланыс.

Қосымша ақпарат

Дифференциация – Сіз оқушыларға көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай тапсырма беруді көздеп отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік ережелерін сақтау

Ойлану

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары жүзеге асырымды болды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы оқу атмосферасы қандай болды? Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме? Мен жоспарланған уақытымды ұстандым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Төменде берілген бөлімді осы сабақ туралы ойларыңызды жазу үшін пайдаланыңыз. Сол жақ бағанда берілген сабағыңызға қатысты ең маңызды сұрақтарға жауап беріңіз.