Эпостық спектакльдер. Қазақ тілі, 8 сынып, презентация. 3 сабақ.

Эпостық спектальдер

Оқу мақсаты:

О8.2.4.1 - тақырыбы ұқсас ғылыми және публицистикалық стильдегі мәтіндердің тақырыбын, түрлерін (әңгімелеу, сипаттау, талқылау), құрылымын салыстыра талдау

Сабақ мақсаты:

Қазақ тіліндегі стильдің құрылымын анықтайды

«Эпостық спектаклдер» тақырыбындағы мәтінді мұқият оқып, негізгі ақпаратты табыңдар және төмендегі критериймен бағала:

Ғылыми стильдің басты лексикалық ерекшелігі – терминдер. Ғылыми стиль — жазба стилінің бір түрі. Бұған казақ тілінде әр салада жазылған ғылыми шығармалар жатады. Ғылыми стильде зерттеу объектісі болатын — зат не құбылыс ғылыми негізде сипатталып, дәлелдеуді қажет етеді. Ал, пікір дұрыстығын дәлелдеу үшін мұнда логика заңына, яғни дұрыс ойлау заңына, сүйену қажет. Сондықтан, ғылыми стильде логиканың маңызы ерекше. Ғылыми шығармалар жалпы халықтық әдеби тілде жазылады.

Публицистикалық стильдің сипатына сай мынадай тілдік тұлғалар қатынасады:

а) экспрессивті сөздер, мақал-мәтелдер, тұрақты тіркестер, сөйлемдер;

ә) тақырыпқа сай терминдер, неологизмдер;

б) толымсыз сөйлемдер, эллипсис сөйлемдер;

в) тыңдаушылардың көңілін бұратын қаратпа сөздер, сұраулы және лепті сөйлемдер.

Осы тұлғалар публицистикалық сөзге экспрессивтік екпін, ырғақ, жинақылық бейне береді.

Публицистикалық сөздің қоғамдағы мәні өте зор. Ол қоғам мүшелерін ұлы істерге жұмылдырады, ұлы идеяларды дәріптейді.

Төмендегі мәтіндерді мұқият оқып, ғылыми және публицистикалық стиль ерекшеліктеріне қарай анықта және тілдік тұрғыдан салыстыр.

1-мәтін:

...Қазақ театрының әр кезеңінде сахнадан түспей, үнемі жүріп келе жатқан спектакльдердің бірі – Ғ.Мүсіреповтің «Қозы Көрпеш – Баян сұлу» трагедиясы. Пьеса әуелі ұйғыр, Семей, сонан кейін барлық қазақ театрларында қойылды. Орыс, татар, башқұрт, украин, қарақалпақ, қырғыз сахналарына шығуынан оның ұзақ сахналық тарихы басталады.Жалғыз ғана драма театрының сахнасына 1940, 1943, 1953,1971 жылдардағы қойылымдарының өзінен спектакльдің дәстүрлік тарихын байқау қиын емес...

2-мәтін:

Орта ғасыр эпосы орта ғасырларда саяғттаушы әншілермен және халықтармен жасалған ерлік халықтық әңгмелер. Эпостарды арфа және вилоа сияқты ән құралдарымен айтқан.

Әдетте эпостар әрқайсысы 8 жолдан тұратын 30-50 строфтардан тұрады. Кейде актерлар эпостың мазмұнын қойып, өз көзқарастарын енгізген...

Қазақ тіліндегі стиль түрлерін талдап, зерттеу жүргіз

Төмендегі ақпараттардың дұрыс немесе бұрыстығын анықтап, мәтінмен салыстыр.

Эпостық –тарихи тақырыпқа жазылған пьесалар әлемдік сахнада қойылып келеді.

Эпостық дастандар мен фольклор негізінде жазылған пьесалар театр репертуарына оң әсер етті.

«Қозы Көрпеш – Баян сұлу» трагедиясы ұйғыр, Баянауыл, сонан кейін барлық қазақ театрларында қойылды.

1953 және 1971 жылдары қойылған спектакльдер бір – біріне ұқсас болды.

Қазақ театрлары бас-аяғы он-он бес жылдың

ішінде кәсіби өнер биігіне көтерілді. Неге?

2-оқушы: -------- --------- ---------- Неге?

3-оқушы: -------- --------- ---------- Неге?

4-оқушы: -------- --------- ---------- Неге?

Рефлексия