Өмірдің өзі театр. Қазақ тілі, 8 сынып, сабақ жоспары. 1 сабақ.

Бөлім тақырыбы:

Театр өнері мен мәдениеті

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты -жөні:

Сынып: 8

Сабаққа қатысушылар:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Өмірдің өзі театр

Оқу мақсаттары

Т/А8.1.2.1 - әлеуметтік-қоғамдық, мәдени-тарихи тақырыптарға байланысты диалог, монолог, полилогтердегі (интервью, пікірталас үзінді) автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдау;

ӘТН 8.4.4.4 –жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану

 Сабақ мақсаттары

 Оқушылар:

• автор көзқарасын анықтап, экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдайды;
• жай сөйлемдерді айтылу мақсатын түсініп, құрылымдық ерекшелігін анықтайды

 Бағалау критерийі

Жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне сай қолдану

 Тілдік мақсат

Пәннің лексикасы мен терминологиясы: хабарлы, сұраулы, лепті, бұйрықты сөйлемдер, рух, сахна

Диалог пен жазба жұмыстарындағы тілдік қолданыс:

• менің ойымша....., дегенмен....,
• бұл пікір қаншалықты дұрыс деп ойлайсың?...
• біздің байқауымызша.....
• әрине,...

Құндылықтарды

дарыту

Бұл сабақ оқушыларды театр өмірінен хабардар етіп, өмір сүру әдептерін сатауға бағыттайды

 Пәнаралық байланыс

Тарих, әдебиет

 Бастапқы білім

Тыңдалым мәтіндерінен автор көзқарасын анықтап, экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдайды.Жай сөйлемдердің айтылу мақсатын түсініп, құрылымдық ерекшелігін анықтайды және тілдік қолданыста пайдаланады.

Сабақтың барысы

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Қызығушылықты ояту:

«Суреттер галереясы» әдісі.

Сынып қабырғасына театр өнері мен мәдениетіне қатысты суреттер ілінеді. Оқушылар суреттерді кезегімен көріп аралайды. Өзіне жақын тұрған сыныптасымен театр өнері мен мәдениеті туралы ойларын айтып әңгімелеседі.

Мұғалім оқушылардың ойын тақырыпқа алып келу мақсатында төмендегі сұрақтарды қояды:

• Әрбір мемлекет нарық заманына қарамастан театр өнері мен мәдениетіне аса көңіл бөледі. Неліктен?
• Қазақстандағы мәдениет пен өнерді қолдау мақсатында қандай жобалар жүзеге асуда?
• Қазіргі жастар телеарналар мен театрларда қандай жаңа қойылымдар болып жатқандығына қызыға ма? Неліктен?

1-тапсырма.

Оқушылар актер, халық әртісі Сәбит Оразбаевтың « Өмірдің өзі – театр» естелік әңгімесін тыңдайды және автордың көзқарасын анықтайды:

«Камал ағамыз нан жемейді»

 «Әй, ақсақал, не сен ойна,не мен ойнайын…» Сахнаға Қодар шыққан кезде жұртшылық та шулап кетеді. Халықтың ұғымында ол өте жауыз адам ғой. Әсіресе, Қозы мен Қодардың қылыштасатын жері бар. Енді кездеспеуге серттесіп, екеуі екі жаққа кетеді. Сөйтсе залда отырған бір көрермен шал: «Әй, атаңа нәлет, Қодар, атаңа нәлет, ақыры осының түбіне жетесің-ау», деп, қайта-қайта айқайлап отыратын көрінеді. Бір кезде шыдамы таусылған Жантөрин сұсты көзін шалға қадап: «Әй, ақсақал, не сен ойна, не мен ойнайын. Неменеге менімен жағаласа бересің?» дейді. Шал: «Ойнай бер, ойнай бер, бірақ, бәрібір түбіне жетесің ғой» деп қоймайтын көрінеді. Ақырында Қозыға пышақ салып, өлтіріп жатқанда Қозының: «Баян, Баян. Арманда кеттім-ау, Баян» деп шалқасынан құлайтын жері бар ғой, соған келгенде әлгі шал орнынан атып тұрып: «Атаңа нәлет, Қодар, ақыры өлтіріп тындың ба?» дейді бар даусымен. Жұрт қой десе қоймайды. Содан Нұрмұхан қолында пышағы бар, тура әлгі шалға қатулы қабағымен қараған ғой. Әлгі шал: «Айттым ғой. Бұл енді мені өлтіреді», – деп сыртқа қарай тұра қашыпты.

Автордың көзқарасын анықтау мақсатында төмендегі сұрақтарға жауап береді:

• Автор неліктен өмірдің өзі театр дейді?
• Көрермен қарттың әрекеті дұрыс/бұрыс па? Неліктен
• Қазіргі актерлер өз кейіпкерлерін қалай сомдайды?

2-тапсырма.

Мұғалім ұсынған «Өмірдің өзі театр» жинағынан алынған үзіндіден автор көзқарасы мен экспресивті-эмоционалды сөздердің рөлін талдайды.

Грамматикалық тапсырма.

Оқушыларға жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігі түсіндіріледі.

Сұраулы сөйлемдер негізгі сұрақ, жетек сұрақ, анықтауыш сұрақ болып бөлінеді.

Негізгі сұрақты сұраулы сөйлем – бір нәрсе, оқиға, іс туралы мәлімет алу үшін қойылған бастапқы сұрақты сөйлем. Мысалы: Бізбен бірге театрға барасың ба? Қазақтың қандай ұлттық аспаптарын білесің? «Астана Балет» театры қашан ашылды?

Негізгі сұрақ сұрау есімдіктерінен және ма, ме, ба, бе, па, пе, ше шылауларының қатысуымен жасалады.

Жетек сұрақты сұраулы сөйлем – негізгі сұраққа жауап алу үстінде қосымша туған ойға байланысты сөйлем. Мысалы:

– Гастрольдік сапарға кімдер барады?

– Жас қызметкерлер барады.

– Біздер ше?

Жетек сұрақты сөйлем толымсыз болып құралады, көбіне тек сұрақ мағыналы сөзден ғана тұрады. Жетек сұрақ ше шылауының қатысуымен жасалады.Интонацияның ролі зор.

Анықтауыш сұрақты сөйлем – екінші жақтың сөзін анықтап алу үшін қойылған сұрақты сөйлем. Мысалы:

– Бұл рөлді кім ойнайды?

– Айбар ойнайды.

– Айбар?

– Иә, Тілек.

Лепті сөйлемнің жасалу жолдары:

1) сөйлемнің етістік формалары арқылы. Мысалы: Көзі мұндай өткір болар ма!

2) сөйлемге -ақ, -ау, ғой, -ай шылауларының қатысуымен жасалады. Мысалы: Балам, қонақтарға бір күй тартып бере ғой! Қарағым-ай, қатты толқып тұрсың-ау!

3) көңіл күйді білдіретін одағай сөздердің қатысуымен жасалады. Мысалы: Пай-пай, дауыс деп осыны айт! Уһ, жеттім ғой ақыры!

4) Лепті сөйлемдерден соң леп белгісі қойылады

Тілдік бағдар тапсырмасы:

Оқушылар мәтіннен жай сөйлемдерді айтылу мақсаты мен құрылымдық ерекшелігіне қарай ажыратады.

Бағалау критерийі:

Оқушылар шеңберге тұрады. Бір оқушы осы сабақта не үйренгенін айтады және сөйлемін «Неге?» деген сұрақпен аяқтайды. Келесі тыңдаушы сол сұраққа жауап беріп, жауабын «неге?» деген сұрақпен аяқтайды. Келесі ойыншылар осы әрекеттерді тізбек бойынша жалғастырады. Ойынның соңында барлық оқушылар орындалған тапсырмаларды еске түсіріп, тақырыптың түйінді идеяларының байланысын түсінеді.

Мысалы, Сәбит аға театрдың негізін қалаған ұлы тұлғалардың ұлағатты сөздері, азулы актерлер мен шебер режиссердердің сахнадағы және сахна сыртындағы өмірлері, әзіл-оспақтары, әңгімелері кейінгі ұрпаққа үлгі болсын деген ниетпен өнер саласындағы тамаша тарландарымыз жайлы естеліктерін, ой-толғаныстарын жинақтап кітап етіп шығарды. Неге?