Керқұлан. Қазақ тілі, 8 сынып, дидактикалық материал. 1 сабақ.

Оқылым тапсырмасы.

Көптеген елдерде суды экономикалық үнемдеу өмірдің нормасы болып келеді. Германияда сол сияқты Швецияда ыдыс аяқты ағынды сумен жумай қоймайды ғой. Ең алдымен қол жуғыш тығынмен жабады, содан кейін оны сумен толтырады, жуатын ерітіндіні қосады және де осы суда барлық ыдыс аяқтарды жуғаннан кейін, ақырын ағынмен аққан сумен шаяды. Сонымен білетіндей, ашық шүмектен бір минутта 15 литрге дейін су ағады, кір ыдыстарды жуу үшін орта есеппен 100 литр кетеді. Еуропа елдерінде суды бірнеше рет қолдану қалыпты деп санайды, ең алдымен онда көкөністерді жуады, одан кейін ыдыстарды және қолданылған сумен гүлдерді суарады. Бізде су үнемдеу әдеп-ғұрып жоқ. Суды қол жетімді ресурс деп санайды және де оны бейберекет қолданады, сондықтан көпшілікке суды үнемдеу өте қиын жұмыс болып табылады. Келісуге тура келеді ОВСЕ экономикалық және экологиялық форумда айтылған болжамдар көңіл көтерерлік емес. 2025 жылға төмен ғаламшардың жарты тұрғындары су тапшылығымен соқтығысады, ал 2040 жылға таман ауыз су мұнай мен табиғи газдан да қымбат тұрады. Басты себеп – ел тұрғындарының тұрақты көбеюі (әлемнің тұрғындары күніне 250 мың адамға көбеюде) және жаһандық жылыну.

 Тұщы судың жетіспеушілігінің кесірінде қарулы жанжалдардың тууы жаңалық емес, мамандар ескертеді: тұщы судың жетіспеуі өзімен бірге терроризм мен сепаратизмнің пайда болуына әсер етеді.

Тапсырма 1

А) Оқылған мәтінге жан-жақты талдау жасап көр. Ол үшін:

1. Мәтінді түсініп оқы.

2. Бұл мәтін екенін дәлелде.

3. Тақырыбын, негізгі ойын анықта.

4. Берілген мәтінге ат қой.

5. Мәтін қандай стильмен жазылған? Өз пікірінді дәлелде.

6. Мәтін қандай үлгіде жазылғанын анықта (баяндау, суреттеу, пайымдау).

Ә) Мәтінді зерттеп көр, зерттеу нәтижесінде өз қорытынды ойыңды (зерттеу) ұсынып көр.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Б) Тұщы судың жетіспеушілігінің кесірінен қарулы жанжалдардың тууы жаңалық емес, мамандар ескертеді: тұщы судың жетіспеуі өзімен бірге терроризм мен сепаратизмнің пайда болуына әсер етеді. Берілген үзіндіге комментарий жаз.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

В) Мәтіннен тірек сөздерді ірікте.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Тапсырма 2 A) Мәтін бойынш үш сұрақ дайында

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Б) 2025 жылға төмен ғаламшардың жарты тұрғындары су тапшылығымен соқтығысады, ал 2040 жылға таман ауыз су мұнай мен табиғи газдан да қымбат тұрады.

Үзіндіні қалай түсінесің, өз пікіріңді білдір.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Тапсырма 3

Төменде берілген сөйлем қандай сөйлем? Сөйлем мүшесіне талдаңыз.

Суды қол жетімді ресурс деп санайды және де оны бейберекет қолданады, сондықтан көпшілікке

суды үнемдеу өте қиын жұмыс болып табылады.