Асыл мұра. Қазақ тілі, 8 сынып, сабақ жоспары. 7 сабақ.

Бөлім тақырыбы:

Көне түркі жазбалары және қазақ жазуы

Мектеп:

Күні:

Мұғалімнің аты -жөні:

Сынып: 8

Сабаққа қатысушылар:

Қатыспағандар:

Сабақтың тақырыбы

Асыл мұра

Оқу мақсаттары

Ж8.3.5.1 - оқылым және тыңдалым материалдары бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін (аннотация, тезис) жазу

 Сабақ мақсаттары

 Оқушылар:

• мәтіндегі көтерілген мәселені болжайды;
• жинақы мәтін құрастырады;

 Бағалау критерийі

тыңдалым материалы бойынша мәтіннің баяндау желісін сақтап, әр бөлігінен алынған ақпараттардан жинақы мәтін жазу

 Тілдік мақсат

Пәннің лексикасы мен терминологиясы: ұлыс дәуірі, ҮІ-ІХ ғ. көне түркі әдебиеті ескерткіштері

Диалог пен жазба жұмыстарындағы тілдік қолданыс:

-Меніңше, сенің айтқаның дұрыс, дегенмен.....

- әрине...

-сайып келгенде...

-автор айтқандай..., ғылымның арқасында ..., Мәтінде «.....» берілген, т.б.

Жұптық тапсырмада асыл мұра болып табылатын көне түркі ескерткіштері туралы әңгімелеседі.

Құндылықтарды

дарыту

Бұл сабақ оқушыларды асыл мұраларымыз болып табылатын жазба ескерткіштерді құрметтеуге бағыттайды.

 Пәнаралық байланыс

Тарих, әдебиет

 Бастапқы білім

Көне жазба ескерткіші туралы соңғы сабақ. Оқушылар бұған дейін қазақ әдебиеті, тарих пәндерінен Орхон –Енесей жазба ескерткіштері туралы хабардар. Бұл сабақта көне жазба ескерткіштер туралы білімдерін кеңейтеді.

Сабақтың барысы

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Қызығушылықты ояту:

• Берілген суретке зер салып қараңдар.
• Суретте не бейнеленгенін айтыңдар.

Суреттерде қандай ақпараттар берілген?

• Берілген суреттегі деректердің маңызды тұстарын анықтап жазыңдар. Ол үшін суреттегі ақпараттарды жұпта қайта оқып, жазылым түрін ақылдаса отырып анықтаңдар. Жазылым барысында сөздік қор, сөздік құрам ерекшеліктерін орынды қолданыңдар.

1-тапсырма.

Жазылым тапсырмасы.

• Оқушылар мәтінді оқиды.
• Оқылым және тыңдалым мәтіндерінің баяндау желісін сақтап, жинақы мәтін жазады. Жинақы мәтіннің аннотация немесе тезис жазу түрін таңдайды.
• Жазылым барысында бас әріппен жазылатын күрделі- құрама атаулардың дұрыс жазылуын ескеру қажет.

2-тапсырма.

Оқушылар 1-тапсырманы орындағаннан кейін, негізгі ақпараттарды басшылыққа алып жинақы мәтін құрастырады.

Тезис (баяндаманың, лекцияның, хабарламаның қысқаша тұжырымдалған негізгі қағидалары)

Мәтінге тезис құрастыру дегеніміз – мәтінді ой бөліктеріне бөлу, негізгі ақпараттарды табу және оларды әр бөлім бойынша тезис түрінде қысқаша тұжырымдау.

Тезис – дәлелдеуді қажет ететін жағдай, ақиқат.

Тезис – қысқартудың күрделі түрлерінің бірі: абзацтың, дәрістің, баяндаманың негізгі ойын қысқаша тұжырымдау. Тезис мөлшері мәтіндегі ақпараттық түйіндермен сәйкес келеді.

Жинақы мәтін – бастапқы мәтіндегі негізгі идеялар мен ақпараттарды сақтай отырып, мәтін көлемін ықшамдау және өңдеу.

Жинақы мәтін құрастыру жолдары

-Мазмұндық өңдеу:

-Мәтінді мұқият оқу және негізгі, қосымша ақпараттарды анықтау; қосымша ақпараттарды сызып тастау.

-Негізгі ойды білдіретін тірек сөздерді, сөйлемдерді белгілеу.

-Автор ойын, баяндау желісін сақтай отырып, мәтіндегі негізгі ойды ықшамдау.

Мәтін түпнұсқасының сілтемесін көрсету.

Оқушылар жинақы мәтін жазуда төмендегі мазмұндық өңдеуді басшылыққа алады:

• Мәтінді мұқият оқу және негізгі, қосымша ақпараттарды анықтау; қосымша ақпараттарды сызып тастау.
• Негізгі ойды білдіретін тірек сөздерді, сөйлемдерді белгілеу.
• Автор ойын, баяндау желісін сақтай отырып, мәтіндегі негізгі ойды ықшамдау.
• Мәтін түпнұсқасының сілтемесін көрсету. Мысалы: Автор айтқандай..., ғылымның арқасында ..., Мәтінде «.....» берілген, т.б.

Жинақы мәтін жазуға үлгі

Бағалау критерийі:

Дифференциация:

Барлық оқушылар қабілетті болады:

• Диалогте ғылыми терминді орынды қолданады;

Көптеген оқушылар қабілетті болады:

• ақпараттық мәтіннен қажетті мәліметті тауып, таалдайды;
• Кейбір оқушылар қабілетті болады:

стиль түрлерін анықтап, тілдік құралдарын талдайды

• «Идеялар галереясы»

Оқушылар өздерінің жазған тұжырымдарын (Асыл арналар) сынып қабырғасына іледі. Сынып оқушылар «Идеялар галереясын» аралап стикерге әр оқушының жұмысына кері байланыс жазады.