Жаңа заманның байланыс құралдары. Қазақ тілі, 6 сынып, қосымша ресурс. 24 сабақ

Жинақы мәтін – бастапқы мәтіндегі негізгі идеялар мен ақпараттарды сақтай отырып, мәтін көлемін ықшамдау және өңдеу.

• Мәтінді толықтай түсіне отырып, мәтіндегі негізгі ойды басқа формамен бекіту процессі.
• Түпнұсқа мәтін жинақы мәтінге айналады.
• Тыңдалым және оқылым материалдары негізінде жүргізіледі.

Жинақы мәтіннің жанрлық түрлері

• Тезис
• Аннотация
• Презентация
• Конспект
• Кесте
• Схема
• Тезистік жоспар
• Ықшамдалған мәтін

Жинақы мәтін құрастыру жолдары

Мазмұндық өңдеу:

• Мәтінді мұқият оқу және негізгі, қосымша ақпараттарды анықтау; қосымша ақпараттарды сызып тастау.
• Негізгі ойды білдіретін тірек сөздерді, сөйлемдерді белгілеу.
• Автор ойын, баяндау желісін сақтай отырып, мәтіндегі негізгі ойды ықшамдау.
• Мәтін түпнұсқасының сілтемесін көрсету. Мысалы: Абай айтқандай..., «Ұлан» газетінде ..., Мақалада «.....» берілген, т.б.

Мәтінге тілдік өзгерістер енгізу

• алынған ақпаратты барынша қысқа беру үшін лексикалық, грамматикалық бірліктерді дұрыс таңдау білу. Мысалы:
• Қайталауларды жалпылауыш сөздермен алмастыру;
• Сөздерді синонимдермен алмастыру;
• Бірнеше жай сөйлемді бір құрмалас сөйлемге немесе құрмалас сөйлемдерді жай сөйлемдерге айналдыру.