Қазақтың ұлттық ойындары. Қазақ тілі, 6 сынып, сабақ жоспары. 6 сабақ.

САБАҚ: 6-сабақ

Мектеп: №5 көпсалалы мектеп-лицейі

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні: Киршимова Н.Қ.

Сынып: 6-сынып

Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар:

Қазақ халқының әдет-ғұрыптары мен салт-дәстүрлері. Наурыз. Морфология.

Қазақтың ұлттық ойындары

6.2.1.1.- мәтіннен негізгі және қосымша, детальді ақпаратты анықтау, түсіндіру.

6.4.5.1.- қазақ тіліндегі тыныс белгілерінің түрлері мен қызметін (даралаушы және ерекшелеуші) дұрыс қолдану.

Қазақ халқының ұлттық ойындары тақырыбы бойынша түсінік ала отырып, тыңдалым материалдары арқылы негізгі ойды анықтай отырып, орфографиялық норманы сақтап, жазба жұмыстарында сөзддердің орын тәртібін сақтап, жай сөйлемдер құрастырып жазады.

-тірек сөздерің мағынасын түсінеді;

-жетекші сұрақтар, мәтін тақырыбы арқылы негізгі ойды анықтайды

- сөздердің сөйлемдегі орын тәртібін біледі;

- жай сөйлем құрап жазады.

Адалдық, серіктестік, толеранттылық, үштілділік, денсаулық, құрмет, жауапкершілік және үздіксіз оқу.

Сабақта оқушылар бойына денсаулық және жауапкершілік сынды құндылықтарды дарыту, жаһандық азаматтық ұстанымы мағынаны тану кезеңіндегі тапсырмалар негізінде жүзеге асады.

Интерактивті тақта арқылы слайд-презентация пайдаланылады.

Сабаққа қажетті тірек сөздер:

Асық ату, алтын сақа, алшы, тәйкі, бүк, шік, көкпар тарту, серке, ат үстінде мығым отыру, қыз қуу, қазақша күрес, аударыспақ, бәйге, жамбы ату, ат үстіндегі тартыс, теңге ілу, ептілік, тоғызқұмалақ, т.б.

Спорт. Белгілі спорт жұлдыздары. Морфология.

Жоспар

Жоспар бойынша орындалуы тиіс іс-әрекеттер

Қызығушылықты ояту.

Суреттен не көріп тұрсыздар?

Оларды ойнап көрдіңіз бе?

Тақырып анықталып, сабақтың мақсаты, бағалау критерийлері таныстырылады.

Мағынаны тану

Оқылымалды кезеңі.

• Қазақ халқының ертеден қалыптасқан, атадан-балаға мұра болып жалғасып келе жатқан ұлттық ойын-сауық түрлері туралы не білесіз?
• Қазақтың ұлттық ерекшелігіне, күнделікті тұрмыс-тіршілігіне тығыз байланысты ма?
• Ұлттық ойындардың мақсаты қандай?
• Ұлттық ойындардың қай түрін көрдіңіздер немесе ойнадыңыздар?

Оқылым кезеңі.

Мәтінді мұқият оқы.

- Самат, сен тоғызқұмалақ ойнай аласың ба?

- Былтыр жазда санаторийде демалғанмын, сол кезде үйренуге тура келді, өйткені қасымдағылардың барлығы күнде кешке жиналып тоғызқұмалақ ойнап жүрді.

- Жақсы ойнайсың ба?

- Жоқ, онша жақсы емес. Қазір көп ойнамаймын. Оны неге сұрадың?

- Мен қазір сол ойынға әуестеніп жүрмін. Өте қызық әрі ой-өрісіңді дамытуға көмектеседі екен.

- Иә, ата-бабамыздан қалған мұралардың бірі ғой. Мен сол санаторийде ойнап үйреніп жүрдім, кейін үнемі ойнауға уақыт болмай кетті. Мен кейбір ережелерін ұмытып қалыппын. Сен әуестеніп жүрсең, екеуміз ойнап тұрайық. Бұл ойын маған да ұнайды.

- Жақсы болды ғой, мен қазір шебер ойнай алмаймын, дегенмен бірнеше жарыстарға қатысып үлгердім.

- Ой, Бағдат, жарайсың. Тоғызқұмалақ – зияткерлік ойын. Қазір ол туралы бүкіл дүниежүзі біледі.

- Иә, ол 2006 жылдан бастап әлемге кең таныла бастады. Әлемдік зияткерлік ойындар бағдарламасына енгізілді. Лондонда өткен зияткерлік ойындар олимпиадасында 36 спорттық ойындар ішінен шетелдіктер тоғызқұмалаққа ерекше қызығушылық танытыпты. Қазір әлемде тоғызқұмалақпен шұғылданатындардың саны жүз мыңнан асып кетіпті.

- Олай болса, екеуміз де солардың қатарына қосылайық.

- Жарайды, уақыт болса хабарлас, тоғызқұмалақ ойнаймыз.

Мәтінде кездесетін сөздердің мағынасын анықтап алу.

Жеке жұмыс. Диалог бойынша 10 сұрақтан тұратын тест тапсырмаларына жауап береді. (жұмыстарын сағат тілі бойынша алмастыру арқылы өзара тексереді.)

1. Диалогта неше адам сөйлесті?

А) 4 Б) 2 В) 3

2. Бала тоғызқұмалақты қайда барып үйренді?

А) санаторий Б) жарыс В) клуб

3. Неге үйренді?

А) өйткені оны балалар жек көрді Б) ол спортты жақсы көреді

В) өйткені балалар санаторийде кешке ойнады

4. Екінші бала тоғызқұмалақ ойынымен әуестеніп жүр ме?

А)иә Б) жоқ В) ол туралы айтпайды

5. Бірінші бала тоғызқұмалақ ойынын неге қойып кетті?

А) уақыт жоқ Б) қаржы жоқ В) ынта жоқ

6 . Тоғызқұмалақ балалар не деп атайды?

А) ата-бабамыздан қалған байлық Б) ата-бабамыздан қалған мұра В) ата-бабамыздан қалған атақ

7. Тоғызқұмалақ қандай ойын?

А) зияткерлік Б) спорттық В) күш жұмсалатын

8. Тоғызқұмалақ қайда өткен зияткерлік 36 олимпиада ойындарының құрамына кірді ?

А) Лондон Б) Пекин В) Париж

9. Нешінші жылдан бастап әлемге таныла бастады?

А) 2007 Б)2006 В)2008

10. Қазіргі уақытта тоғызқұмалақпен шұғылданатын адамдар саны қанша?

А) 100 000 аса Б) 10 000 аса В) 110 000 аса

Оқылым материалын бағалау бойынша 8 сұраққа дұрыс жауап берген оқушы оқу мақсатына жетеді.

Сергіту сәті. el.kz/ сайтынан аударыспақ және жамбы ату ойындарын ойнату.

http://el.kz/games/23417

Берілген сөздерді пайдалана отырып, жай сөйлемдер құрап жазады.

(Мұғалім оқушыларға сөйлемдегі сөздердің орын тәртібі жайлы ақпарат беруі керек.)

Оқушыларға ұлттық ойындар тақырыбында мәтін ұсынылады. Сөйлемдердегі кейбір сөздердің орны бос қалады, төменде берілген сөздер тізбегінен тиістісін қойып, сол сөздерге жай сөйлем құрату.

Ақсүйек - ай сүттей жарық түндері, жазды күні қыздар мен жігіттер, балалар араласып ойнай береді. Кешке мал келіп, қораланып болғаннан кейін күзет түрінде ауыл шетінде ойын басталады. Ойынға ерте кезде  ірі қараның қу жілігі пайдаланылған. Күн көзінде ұзақ жатқан жіліктің құрап, ақсөнке болып қалатыны белгілі.  Ол кезкелген жерден ұшырайды. Соған орай ойын да «Ақсүйек» атанған.  Ойынға келгендер екі топқа бөлінеді. Бастаушы ақсүйекті әуелетіп, алысқа лақтырады. Басқалар ай сәулесіне шағылыса жарқылдаған ақ сүйектен көз айырмай қарап, қай шамаға түсетінін бақылайды. Ақ сүйек жерге түскен соң, бастаушы: «Ал, іздеңдер»  деп бұйырады. Бәрі іздейді. Ақ сүйекті тапқаны: «Мен таптым!» деп айқайлайды да, ақ сүйекті жоғары көтеріп көрсеткеннен кейін сөреге қарай жүгере жөнеледі. Қарсыластары оны қуып жетіп ұстап алуға тиіс. Ұсталып қалса, ол ақсүйекті өзін ұстаған ойыншыға береді. Ол әрі қарай жүгіреді. Сөйтіп ақ сүйекті қай топтың ойыншысы сөреге жеткізсе, қарсы топтағылар жеңілген  есебінде ән салып береді. Ойын осылайша жалғаса береді.

 Қыз қуу ойыны бір тегіс, жұмсақ топырақты жазық жерде өткізіледі. Мәренің қашықтығы 300 метрдей, ені 30-40 метрдей жер болуы шарт. Ойын өтетеін алаңнан қарама-қарсы жағында, бұрылыста жалауша қадалған бақылау пункті болады. Қызбен жігіттен екі-екіден жұптар жасақталады. Сөре желісінде қыз жігіттен 15 метрдей алда тұрады. Төрешінің белгісі бойынша ойыншылыр бір мезетте сөреден шаба жөнеледі. Ойының шарты бойынша қыз бұрылысқа бірінші болып жетуі керек. Егер жігіт бұрылысқа дейін қызды қуып жетсе, жеңімпаз ретінде қызды құшақтап, сүюге міндетті. Ал жігіт оған үлгермей қалса, бұрылыстан қайта шапқанда қыз көрермендердің гулеп қостауы үстінде шабандоз жігітті қамшының астына алады. Екеуі де осы жарыс үстінде өздерінің тапқырлыған, сынаптай сырғыған ептілікті, шабандоздық шеберлікті таныты білулері керек.

Бағалау критерийлері

- сөздердің сөйлемдегі орын тәртібін біледі;

- жай сөйлем құрап жазады;

Рефлексия

Қосымша ақпарат

Дифференциация

Мүмкіндігі төмен оқушыларға мұғалім жеке нұсқаулықтар, түрткі сұрақтар беріледі, топтағы талқылаулар көмектеседі.

Бағалау – Оқушылардың ақпаратты қаншалықты меңгергенін қалай тексересіз?

Топтағы талқылауларды бақылаймын, оқушылардың маркерлеген мәтінін бақылаймын

Рефлексия кезінде ұсынған сұрақтар бойынша айтқан пікірлерінен ақпарат аламын

Пәнаралық байланыс

Қауіпсіздік ережелері

АКТ-мен байланыс Құндылықтармен байланыс (тәрбиелік элемент)

Бірқатар оқушылардың өз біліміндегі ақаулары үшін алаңдамайтындай жайлы атмосфера тудыру

Оқушылар бірі біріне деген құрмет пен үйренуге ашықтық құндылықтарын дамыта алады

Слайд-презентация пайдаланылады

Ойлану

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары жүзеге асырымды болды ма?

Бүгін оқушылар нені үйренді? Сыныптағы оқу атмосферасы қандай болды? Дифференциацияны жүзеге асыру қолымнан келді ме? Мен жоспарланғануақытымды ұстандым ба? Мен жоспарыма қандай өзгерістер енгіздім және неліктен?

Жалпы баға

Сәтті өткен екі нәрсені атап көрсетіңіз (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Қандай екі нәрсе сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (сабақ беру және оқытуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақ барысында сынып немесе жеке оқушылар туралы менің келесі сабағыма дайындалу үшін қажет болуы мүмкін қандай ақпарат алдым?