Жұлдыздар классификациясы. Физика, 11 сынып, презентация.

Сабақтың тақырыбы:

http://www.youtube.com/watch?v=LXUdRGw8UP4

https://twig-bilim.kz/kz/film/black-holes

Оқу мақсаты:

Сабақтың мақсаттары:

Өте жаңа жұлдыз терминіне анықтама беру және оның қасиеттерін атай алу;

Нейтронды жұлдыз терминіне анықтама беру және оның қасиеттерін атай алу;

Қара құрдым ұғымын білу және оның қасиеттерін атай алу.

І түрі: ақ түсті ергежейлілердің аса жаңа жұлдыздары

Массасы шамамен 1.4 Күн массасындай ақ ергежейліге қызыл алыптан зат қосылғанда ақ ергежейлінің массасы артып, аса жаңа жұлдыз жарылысын тудырады

II түрі: Массасы ауыр аса жаңа жұлдыздар

Массасы шамамен 1.4 Күн массасынан үлкен массивті жұлдыз нейтрондық жұлдызға түседі, жарылыс кезінде гравитациялық PE пайда болады.

Аса жаңа жұлдыздар түрлері

Массасы өте үлкен жұлдыздардың сөнуі

Нейтрондық жұлдыз

Нейтрондық жұлдыздардың пайда болуы

→ Қысым соншалықты жоғары болады, сондықтан электрондар мен протондар бірігіп, нысанның ішінде тұрақты нейтрондар түзеді:

p + e- → n + ne

→ Нейтрондық жұлдыз

0

Нейтрондық жұлдыздардың қасиеттері

Өлшемі: R ~ 10 км

Mассасы: M~1.4–3MКҮН

Тығыздығы: r ~ 1014 г/см3

→ Қант кесегінің көлеміндегі нейтронды жұлдыз заттарының массасы ~ 100 миллион тоннаны құрайды !!!

Пульсарлар / Нейтрондық жұлдыздар

Кассиопея A

Нейтрондық жұлдыздардың бетіндегі температура~ 1 миллион К

Пульсар

=> Күйрейтін жұлдызды ядролар бірнеше миллисекундқа дейін айналады.

Бұрыштық импульстің сақталуы

=> Жылдам импульсті оптикалық және радио сәуле шығару

Магнит өрісі күшейеді:B ~ 109–1015 G.

Күннің орташа магнит өрісінен 1012 есе көп!

0

Қара құрдымдар

Ақ ергежейлер сияқты (1,4 М Күн), нейтрондық жұлдыздардың да массалық шегі бар:

Нейтрондық жұлдыздар 3 Күн массасынан артық (> 3 М Күн) массалармен өмір сүре алмайды

Ол бір нүктеге құлайды:

=> Қара құрдым!

Жердің гравитация күшінен қашықтау үшін жылдамдық қажет: v ≈ 11.6 км/с.

vesc

Гравитациялық күш қашықтықта азаяды

( ~ 1/d2) => үлкен қашықтықта жылдамдықтың төмендеуі

vesc

vesc

=> шекті радиус:

Vesc = c

Rs - Шварцшильд радиусы,

(Оқиғалар көкжиегі)

Rs =

2GM

____

c2

G = гравитация тұрақтысы

M = Maсса

0

Қара құрдымға құлау

Оқиғалар көкжиегі

0

Құлаған бақылаушының көрінісі

“Спагеттелу”

Қара құрдымды байқау

Қара құрдымнан ешқандай жарық шыға алмайды

=> Қара құрдымды тікелей байқау мүмкін емес!

Бинарлық жүйеде қара құрдым немесе нейтрондық жұлдыз

Тербелмелі қозғалыс

Mасса > 3 MКүн

=> Қара құрдым!

0

Қара құрдым рентгендік бинарлар

Күшті рентген көздері

Тез, ретсіз өзгеретін (бір секундқа жетпейтін уақыт шкаласында)

Қара құрдым айналасындағы акрекциялық дискілер

0