Зертханалық жұмыс. Жалпақ параллельді пластина мен үшбұрышты призманың көмегімен шынының сыну көрсеткішін анықтау. Физика, 11 сынып, дидактикалық материал.

Зертханалық жұмыс

Үшбұрышты призма мен жалпақ параллель пластинадағы сыну үдерісін зерттеу

Құралдар мен материалдар:

• Шыны пластина
• Үшбұрышты шыны призма
• Пенопласт немесе картон қағаз беті
• Милиметрлік қағаз
• 4 түйреуіш
• Сызғыш
• Транспортир

Қысқаша теория

 Сәуленің сыну құбылысы дененің бір бетінен кері бетіне өту кезінде байқалады. Өйткені әр ортаның өзінің оптикалық тығыздығына сай жылдамдығы өзгереді. Сыну заңына байлаынсты: , мұндағы - екінші ортаның бірінші ортаға байлаынсты сыну көрсеткіші. Егер бірінші орта ретінді ауа болатын болса, оның сыну көрсеткіші 1ге тең, онда екінші ортаның салыстырмалы сыну көрсеткіші абсолюттік сыну көрсеткішіне тең болады.

 Ход работы:

• Қағаз бетке шыны пластинаны орнатып, сыртқы шекарасын сызады
• Қағазды пенопластқа орнатады
• Пластинаның артына тігінен түйреуіштерді қадайды
• Бақылаушы отырып, үстелдің қырынан қарап тұрып түйреуіштерді бақылай отырып, қағазды бұрады.
• Түйреуіштерге шыны арқылы қарағанда, түйреуіштің үстіңгі жағы мен төменгі жағы бір біріне байланысты ығысады.
• Пластинаның бергі жағына келесі түйреуішті қадау керек. Содан кейін тағы бір бір түйреуіштен пластинганың төменгі және жоғары жағына қадайды.
• Барлық төрт түйреуіштің төменгі бөлігі қырынан қарағанда бір сызықтың бойында жатуы керек
• Түйреуіштерді суырып, орындарын белгелеу керек (сурет.1)
• Пенопласттан пластинаны сурып, нәтижені өңдеу керек (сурет.2)

 Сурет 1 Сурет 2

Тапсырма:

• Бар мәліметтерді қолдана отырып, шыны пластина мен үш бұрышты призманың сыну көрстекішін анықтау формуласын қорытып шығыңыз және есептеңіз.
• Өлшеулердің салыстырмалы және абсолюттік қателігін анықтаңыз

 Бақылау сұрақтары

1. Жарық сәулесінің құлау бұрышы ұлғайған кезде ортаның сыну көрсеткіші қалай өзгеретінін анықтаңыз. Осы тәуелділік графигін сызыңыз.

2. Жарықтың сыну бұрышы құлау бұрышынан аз немесе көп болуы мүмкін және 0 тең болуы мүмкін бе ?

3. Абсолютті сыну көрсеткішінің физикалық мәні қандай?

4. Ең көп дәлдікпен, яғни ең аз қатемен сыну көрсеткішін қалай анықтауға болады?

Жұмыстың қрытындысы

1. Осы жұмысты орындау кезінде болған үш қиындықты жазыңыз.

і. ........................ ............................. ................................ ............................ ................................

іі. ........................ ............................. ................................ ............................ ...............................

ііі. ........................ ............................. ................................ ............................ ..............................

2. Осы қиындықтарды шешу жолын сиптатаңыз.

і. ........................ ............................. ................................ ............................ ................................

іі. ........................ ............................. ................................ ............................ ...............................

ііі. ........................ ............................. ................................ ............................ ..............................

3. Жұмысты жақсартудың жолдарын ұсыныңыз.

і. ........................ ............................. ................................ ............................ ................................

іі. ........................ ............................. ................................ ............................ ...............................