Лоренц күші. Зарядталған бөлшектердің магнит өрісіндегі қозағалысы. Физика, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспар бөлімі:

10.3 В Магнит өрісі

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақ тақырыбы

10.3.В(L)5. Лоренц күші. Зарядталған бөлшектердің магнит өрісіндегі қозағалысы

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

• тогы бар өткізгішке әсер ететін күштің токтың балансын қолданатын магнит өрістің ағын тығыздығын өлшеу үшін қалай қолдануға болатынын түсіну;

• Магниттік өрісте қозғалатын зарядқа әсер ететін күштің бағытын анықтау;

• F=qvBsinα формуласын білу және қолдану;

Бағалау критерийлері

Түсіну: Зарядтарға әсер ететін күштердің бар екнедігін түсінеді, сипаттай алады.

Сыни ойлау: Магнит өрісінің күштік сипаттамасы ұғымын талдап, анықтама береді

Қолдану: Лоренц заңының формуласын біледі, қолдана алады.

Талдау: Әртүрлі ортадағы зарядтарға әрекет ететін күшті салыстырып, талдай алады. Формаулаларды қолданып, оларға әсер ететін күштерді таба алады

Математикалық сауаттылық: Математикалық есептеулерді дұрыс жүргізеді, формуланы түрлендіре алады. Векторлар ережесін қолданып, қатесіз математикалық есептеулер жүргізе алады.

Тілдік мақсаттар

Лоренц күшінің анықтамасын айта алады. Мысалдар келтіре отырып, оның күнделікті өмірдегі қолданысын түсіндіре алады

Арнайы пәндік лексика мен терминология:

Глоссарий

Құндылықтарды дарыту

• Оқушыларды академиялық адалдыққа тәрбиелеу (тапсырмаларды орындау барысында өз бетімен жұмыстануға үйрету)
• Оқушылардың бойында жауапты азаматтық ұстанымды қалыптастыру (карусель әдісі арқылы білімдерін тексеру кезінде )
• Өмір бойы білім алу құндылығын сыни тұрғыдан ойлау арқылы білімге деген құштарлығын қалыптастыру(барлық сабақ барысында)
• Оқушылар арасында ынтымақтастық ортаны қалыптастыру (жұптық және топтық жұмыс уақытында)
• Электр және магнит өрісінің көмегімен көптеген техникалық құралдар (телефон, радио, телевизор, компьютер, т.с.с) дамитынын түсіндіре келе, жаhандық азаматтық мәселелерді қарастыру.

 Пәнаралық

 байланыстар

Есеп шығару барысында математикалық есептеулер жүргізеді.

АКТ қолдану дағдылары

Демонстрациялар мен тәжірибелер, сонымен қатар түсіндірмелі видеороликтер көрсетіледі.

Бастапқы білім

Электр заряды, Магнит өрісі, Ампер заңы – 8 - 9 сыныптар

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Жағымды психологиялық ахуал туғызу. Оқушыларды топқа бөлу . Оқушыларға «Кулон», «Ампер», «Вебер», «Тесла», «Ньютон» сөздері жазылған қағаздар таратылады, осы сөздерге байланысты топқа бөлінеді. Топ көшбасшылары таныстырылады.

Тапсырма: Топ аттарына берілген есімдерге сипаттама беру.

Үйге берілген есептің жауабын тексеру.

Үй тапсырмасы бойынша берілетін сұрақтар:

«Вебер» тобы

• 1.Ампер күші дегеніміз не? (формуласы, анықтамасы)
• 2.Тогы бар өткізгіштің айналасында магнит өрісі барын қай ғалым анықтаған? ( Х.Эрстед )

«Ньютон» тобы

• 1.Магнит индукция векторы мағынасы (формуласы, өлшем бірлігі)
• 2.Сол қол ережесін тұжырымда.

«Тесла» тобы

• 1.Магнит ағыны деген не? (анықтамасы, формуласы)
• 2.Бұранда ережесі нені анықтайды?

«Ньютон» тобы

1.Магнит ағынының өлшем бірлігі, ол неге тең?

2. Электромагниттік өріс теориясын кім ашқан? (Д.Максвелл)

«Кулон» тобы

1.Ампер күштерінің моменті (белгіленуі, формуласы, өлшем б.)

2.Электромагниттік индукция құбылысын кім зерттеп ашқан? (Фарадей)

 Электронды оқулық бойынша тәжірибе көрсету

Қандай құбылысты бақыладыңдар?

Проблеманы шешу: Ампер заңын біле отырып, осы өрістегі белгілі бір жылдамдықпен қозғалған бірлік электр зарядқа магнит өрісінің әсер ету күшін анықтау.

Лоренц күшінің толық жұмысы нөлге тең.

F_л = qvBsinά 1892 ж.

q- қозғалыстағы заряд

v-қозғалыстағы заряд жылдамдығы

B-индукция векторы

ά-жылдамдық вектры мен магнит индукция векторы арасындағы бұрыш

- шеңбер бойымен қозғалған бөлшек радиусы

– бөлшектің айналу периоды

Жаңа сабақты қорытындылау сұрақтары.

1.Магнит өрісінде қозғалатын зарядталған бөлшекке әрекет ететін күш неге тең?

2.Ол күш қалай аталады, оның бағытын қалай анықтау керек?

3.Лоренц күші қандай шамаларға тәуелді, альфа бұрышы?

4.Лоренц күшінің бағытын қандай ереже бойынша анықтайды, тұжырымдау.

5.Лоренц күшінің жұмысы не себептен нөлге тең?

6.Ампер күші мен Лоренц күшінің ұқсастығы және айырмашылығы?

7.Зарядталған бөлшектің радиусы, периодының формуласы?

Сабақты бекіту есептері

• 1.Индукциясы 0,2 Тл-ға тең магнит өрісіндегі 10 Мм/с жыл-дамдықпен индукция сызықтарына перпендикуляр қозғалып келе жатқан протонға әсер ететін күш (q = 1,6·10^-19Кл) Ж: 0,32 пН

2. Индукциясы 0,01Тл магнит өрісінде радиусы 10см щеңбер сызған протонның жылдамдығы (q = 1,6•10^-19Кл; m_p =1,6•10^-27кг ). Ж: 100км/с

• 3..Индукциясы 4мТл біртекті магнит өрісінде қозғалған электронның айналу периоды (q = 1,6·10^-19Кл; m =9,1·10^-31кг ) Ж: 8,9 нс

Қосымша тапсырма

І-топ

• 12.Индукциясы 0,1Тл біртекті магнит өрісіндегі ұзындығы 50см, 2А тогы бар өткізгішке 0,05Н күш әсер еткендегі, тоқтың бағыты мен магнит индукциясы векторының арасындағы бұрыш. Ж: 30⁰

ІІ –топ

• 2.Сымының орам ұзындығы 0,2м электрқозғалтқыш якоріндегі ток күші 20А болғанда, 1Н күш әсер етеді. Осы өткізгіш орналасқан жердегі магнит индукциясы. Ж: 0,25Тл

ІІІ –топ

2. Сымының орам ұзындығы 0,2м, электрқозғалтқыш якорінің орналасқан жеріндегі магнит индукциясы 0,25Тл. 20А ток күші өткенде, орамға әсер ететін күш. Ж: 1Н

ІV – топ

1.Біртекті магнит өрісінің күш сызықтарына перпендикуляр орналасқан ұзындығ ы 50см өткізгішке 0,12Н күш әсер етеді. Өткізгіштегі ток күші 3А болғандағы, магнит индукциясы

Ж. (0,08Тл)

V – топ

2.Индукциясы 0,4Тл-ға тең магнит өрісіндегі 2*10⁴км/с жылдамдықпен индукция сызықтарына перпендикуляр қозғалып келе жатқан протонға әсер ететін күш (q = 1,6·10^-19Кл)

Ж: 1,28 пн

Физикалық есептерді шығару алгоритмін сақтай отырып есеп шығарады.

22-жаттығу.

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жоспарлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасының сақталуы

Барлық оқушылар:

Топтық тапсырманы түсінеді және орындайды

Оқушылардың көпшілігі:

Лоренц заңына арналған күрделілігі орта есептерді шығара алады.

Кейбір оқушылар:

Лоренц заңына арналған жоғарғы деңгей есептерін шығара алады.

Интерактивті тақтаны сабақ барысында қолдану уақытын 10 минуттан асырмау ;

Көз жаттығуларын орындау ;

Кабинетті желдету ;

Кабинетте приборлармен жұмыс жасау барысында қауіпсіздік ережесін сақтау (су қолмен жұмыс жасамау) жарықты қажет емес кезінде өшіру .

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылған ба?

Оқушылардың барлығы ОМ қол жеткізді ме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілді ме?

Сабақтың уақыттық кезеңдері сақталды ма?

Сабақ жоспарынан қандай ауытқулар болды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақты жақсартуға не ықпал ете алады (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақ барысында сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың жетістік/қиындықтары туралы нені білдім, келесі сабақтарда неге көңіл бөлу қажет?