Электр өрістерінің суперпозиция принципі. Физика, 10 сынып, презентация.

Дайындаған: Мамадилова З.К.

НЗМ, Семей қаласы

Электродинамиканың негізін салушылар

Максвелл Джеймс Клерк

Фарадей Майкл

Электр өрісі

Сурет 1. Зарядталған денелердің арақашықтықтан өзара әсерлесуі

Вакуумде электр зарядының өзара әсерлесуі

Сурет 2. Вакуумде электр зарядының өзара әсерлесуі

Электр өрісі. Электр өрісінің қасиеттері

Электр өрісі – кез келген зарядталған дененің айналасында пайда болатын материяның ерекше бір түрі. Электр өрісінің бар болуын тек оның әсерінен ғана бақылауға болады. Әр қандай да заряд өзінің айналасында электр өрісі пайда болады және бұл өріс зарядталған денелерге әрекет етеді.

Біріншіден, өріс материалды: ол бізге, ол туралы біз білімізге тәуелсізге өмір сүреді.

Екіншіден, ол белгілі қасиеттерге ие

Электр өрісінің негізгі қасиеттері:

 Зарядталған дененің электр өрісі осы өрістегі екінші зарядталған денеге қандай да бір күшпен әсер етеді.

 Зарядталған денелер жақын аралықта өріс күштірек, алыс аралықта – әлсіздеу.

Біртекті және біртекті емес электр өрісі

Біртекті және біртексіз

электр өрісі

Зарядталған дененің айналасындағы электр өрісін сынақ зарядтың көмегімен зерттеуге болады

Электр өрісінің кернеулігі

Электр өрісінің кернеулігі –қозғалмайтын бірлік нүктелік сынақ зарядына әсер ететін күш. Электр өрісінің кернеулігі - электр өрісінің күштік сипаттамасы болып табылатын векторлық физикалық шама.

Электр өрісінің кернеулігін өрістің нүктелік зарядына әсер ететін күшінің сол зарядқа қатынасына анықталады.

;

Өлшем бірлігі – Н/Кл (Ньютон/Кулон)

Электр өрісінің кернеулігінің бағыты

Электр өрісінің кернеулігінің бағыты электр өрісінде орналасқан бірлік оң зарядқа әсер ететін күштін бағытымен анықталады.

+Q зарядтың электр өрісінде орналасқан бірлік оң зарядқа әсер ететін күштің бағытымен кернеулік векторының бағыты сәйкес келеді:

Электр өрісінің кернеулігінің бағыты

Q зарядтың электр өрісінде орналасқан бірлік оң зарядқа әсер ететін күштің бағытымен кернеулік векторының бағыты сәйкес келеді:

-Q- өрісті тудыратын заряд q – өріске әрекет ететін заряд Е бағыты зарядқа қарай бағытталған, яғни Q<0 болса, онда кернеулік векторы зарядқа қарай бағытталған.

Электр өрісінің күш сызықтары

Электр өрісінің күш сызықтары – кез келген нүктеге жүргізілген жанаманың бағыты сол нүктедегі электр өрісінің кернеулігінің бағытымен сәйкес келеді.

Электр өрісінің күш сызықтары

Электр өрісінің берілген нүктедегі кернеулігінің бағыты сол нүктеге орналастырылған оң зарядқа әсер ететін күштің бағытымен анықталады.

Электр өрісінің күш сызықтары

Аттас зарядтардың және әр аттас зарядтардың өзара әрекеті

кезіндегі электр өрісінің күш сызықтары

Нүктелік оң және теріс зарядтардың электр өрісінің күш сызықтары

Электр өрісінің күш сызықтарының қасиеттері:

Электр өрісінің күш сызықтары оң зарядтан басталып теріс зарядтан аяқталады немесе олар шексіздікке кетеді.

Электр өрісінің күш сызықтары үздіксіз

Электр өрісінің күш сызықтары ешқашан киылыспайды.

Күш сызықтары әрқашанда өткізгіш беттеріне перпендикуляр бағытталған болады.

Бірлік ауданды тесіп өтетін сызықтар саны шартты түрде кернеулік векторының модуліне тең

Электр өрісінің кернеулігі.

Электр өрісінің кернеулігі электр өрісінде орналасқан нүктелік зарядқа әсер ететін күштің осы зарядтың шамасына қатынасына тең болады

Қозғалмайтын N зарядтан тұратын электрлік жүйенің тудыратын қорытқы электр өрісінің кернеулігі жеке зарядтар тудыратын электр өрістерінің кернеуліктерінің геометриялық (векторлық) қосындысына тең болады.

Нүктелік заряд кернеулігі

Кез келген нүктедегі электр өрісінің кернеулік векторы сол нүктемен зарядты қосатын түзудің бойымен бағытталады.

Суперпозиция принципі бойынша кез келген нүктеде зарядталған бөлшектер жүйесінің өрісінің кернеулігін анықтау үшін, нүктелік заряд кернеулігінің формуласын білген жеткілікті

Суретте екі нүктелік зарядтардың А нүктесіндегі қорытқы кернеулігі қалай анықталатыны көрсетілген

Модульдері тең зарядтардың О нүктесіндегі электр өрісінің кернеулік векторының бағыты қандай?

2-ші бағыты

Модульдері тең зарядтардың О нүктесіндегі электр өрісінің кернеулік векторының бағыты қандай?

Нүктедегі қорытқы кернеулік нольге тең

Қандай бағыт +q және – q әр аттас зарядтардың С нүктесіндегі электр өрісінің қорытқы кернеулігін көрсетеді?

4-ші бағыт

Аттас екі теріс зарядтардың О нүктесіндегі электр өрісінің кернеулік векторының бағыты қандай?

←

Аттас екі оң зарядтардың О нүктесіндегі электр өрісінің кернеулік векторының бағыты қандай?

→

Зарядтары q1 = +q және q2 = +4q екі шар электростатикалық өріс жүйесін құрайды. Өріс кернеулігі нольге тең болатын нүктені көрсет

В нүктесінде

Зарядтары +q және –4q екі шар электростатикалық өріс жүйесін құрайды. Өріс кернеулігі нольге тең болатын нүктені көрсет

А нүктесінде

Қолданылған әдебиеттер

http://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/165606/Максвелл

http://www.rare-earth-magnets.com/t-michael-faraday.aspx