Гравитациялық өрістегі дененің қозғалысы. Бүкіләлемдік тартылыс күші. Гравитациялық тұрақты. Гравитациялық өрістің кернеулігі. Физика, 9 сынып, презентация.

Гравитациялық өрістегі дененің қозғалысы.

Сабақтың тақырыбы:

Исаак Ньютон

Заңның авторы:

Мақсаттар:

9.2.2.5 – Бүкіләлемдік тартылыс заңын білу және қолдану;

9.2.2.4 – гравитациялық өрістің физикалық мағынасын түсіну және гравитациялық өріс кернеулігін бірлік массаға әсер ететін күш ретінде анықтау;

9.2.2.6 – гравитациялық өріс кернеулігінің (g(r)) формуласын Бүкіләлемдік тартылыс заңынан g=GM/r2 қорыту және оны есептер шығару кезінде қолдану.

9.2.2.7 – гравитациялық өрістің кернеулігі Жер бетінің маңайында тұрақты шама және еркін түсу үдеуі деп аталатынын түсіну;

9.2.2.9 – ауырлық күшін гравитациялық өрістің дененің массасына әсері ретінде түсіну;

Гравитацилық өрістің физикалық мағынасын түсінеді;

БӘТ заңын біледі және есептер шығаруда қолданады;

Гравитациялық өрісінің күштік сипаттамасын біледі;

Гравитациялық өрістің кернеулігі формуласын қорытып шығарады және есептер шығаруда қолданады;

Гравитациялық өрістің күштік сипаттамасына кіретін шамалардың өлшем бірлігін біледі.

Бағалау критерийлері:

Гравитациялық өріс, немесе тартылыс өрісі

Барлық материалдық денелердің арасындағы гравитациялық өзара әрекеттесуін жүзеге асыратын фундаменталды физикалық өріс.

Гравитациялық өзара әрекеттесудің күштері массалар центрін қосатын сызықтар бойымен бағытталған.

1667 Ньютон бұл заңды тұжырымдады.

G = 6,67  10-11

- Гравитациялық тұрақты

Бүкіләлемдік тартылыс заңы

Екі материалдық нүкте бір-біріне осы материалдық нүктелердің массаларының көбейтіндісіне тура пропорционал, ал олардың арақашықтығының квадратына кері пропорционал күшпен тартылады

Бүкіләлемдік тартылыс заңының жеке көрінісі – Жерге тартылу күші.

Бүкіләлемдік тартылыс заңына сәйкес:

, мұндағы

m – дененің массасы;

М – Жердің массасы; MЖер = 5,98  1024 кг

R – жердің радиусы; RЖер = 6 370 км

h – дененің Жер бетінен биіктігі.

Тартылыс заңы вакуумдағы материалдық нүктелер үшін тұжырымдалған.

Сонымен қатар бұл заң шар тәрізді формаға ие біртекті денелерге сәйкес келеді.

Гравитациялық өрістің кернеулігі — берілген нүктеде гравитациялық өрісті сипаттайтын және сандық түрде өрістің берілген нұктесіндегі денеге әрекет ететін тартылыс күшінің F осы дененің гравитациялық массасына қатынасына тең векторлық шама

Бүкіләлемдік тартылыс заңына сәйкес

Жер беттегі барлық денелерге бірдей үдеу береді

Жер денеге ауырлық күші деп аталатын күшпен әсер етеді, ол дененің массасына тура пропорционал.

Ньютонның екінші заңына сәйкес F = ma,

Бірақ біздің жағдайда F = Fа= mg.

Онда алдыңғы формуланы ескере отырып:

Еркін түсу үдеуі g массаға тәуелсіз екенін көрсетейік

Жер бетіндегі еркін түсу үдеуінің модулін анықтайық (h = 0).

Еркін түсу үдеуі географиялық ендікке және Жер бетінен биіктігіне байланысты.

Әртүрлі географиялық ендіктердегі еркін түсу үдеуі

Әртүрлі географиялық ендіктердегі еркін түсу үдеуі

Напряжённость гравитационного поля численно (и по размерности) равна ускорению свободного падения в этом поле

19 20

F = 19, 88 · 10 Н ≈ 2 · 10 Н

Есептер шығару

Барлық физикалық шамаларды есептің берілгеніне ХБЖ айналдырады;

Бүкіләлемдік тартылыс заңын жазады;

Белгісіз физикалық шаманы қорытады;

Математикалық есептеулерді орындайды;

Жауабын жазады.

Рефлексия