Массалар центрі. Физика, 10 сынып, сабақ жоспары.

Жаңа білім

Жаңа түсінік

• тең әрекет етуші күштін әсері массалар центрі арқылы өтетінін біледі

• дененің тепе-теңдігінін орнықты, орнықсыз және талғаусыз болатындығын түсіну

Қолданым әрекеті

Талдау әрекеті

• денелердің тепе-теңдік щартын пайдалана отырып,

денелер жүйесінің массалар центрін анықтайды

• алынған нәтижелерге сараптау жұмысын жүргізе біледі

• есепті шығарып, қорытынды жасайды, өлшем бірліктерді түрлендіреді.

Шығармашылық әрекет

Бағамдау әрекеті

• тепе-теңдіктің түрлерін графиктік түрде кескіндей біледі

• массалар центрінің қозғалысын қатты дененің ілгерілемелі қозғалысымен ауыстыруға болатының біледі (кинематика, сақталу заңдары)

Сабақ масса және салмақты қайталаудан басталады. Масса мен салмақ арасындағы айырмашылыққа назар аудару.

Одан кейін айналдырушы күшті еске түсіреді, олар күштің әсерін, және тепе - теңдікті зерттейді. Оқушылар тепе - теңдік шарттарын практикалық жағдайларда қолданатын болады.

Оқушылардан жай механизмдердің (бірінші және екінші реттік иінтіректер, жылжымалы және жылжымайтын блоктар, көлбеу жазықтық) көмегімен қалай жұмыс атқаруға мысалы, аз күш жұмсап, массасы үлкен жүкті қалай жоғары көтеруге болатынын сұрау. Оқушыларға блок, қайшы т.с.с. жай механизмдерді көрсетіп, жай механизмдер арасында ортақ не бар екендігі туралы болжамдарын ортаға салуды ұсыну. Болжамды тәжірибе арқылы тексеріп,оқушылардың барлық жай механизмдердің айналдырушы күш негізінде жұмыс істейтіндігін және түсірілетін күштің шамасы олардың айналу осінен қашықтық артқан сайын азаятыны туралы қорытындыға келуін қарастыру.

Жай механизмдердің адамдарға аз күш жұмсауға көмектесетіндігін түсінетіндей пікірталасты ұйымдастыру.

Оқушыларға жасаған тәжірибесіне жазбаша сипаттама беруді, жай механизмдердің қолданылуына мысалдар келтіруді ұсыну.

Презентация қолдану:

Массалар центрі /Слайд 4-7/

Массалар центрі, ауырлық центрі - дене қимылын немесе бөлшектердiң жүйесін сипаттайтын геометриялық нүкте; қатты дененің кеңістіктегі кез келген жағдайында оның бөлшегіне әсер ететін барлық ауырлық күштерінің қорытқы күші өтетін қатты денемен өзгеріссіз байланысты нүкте екенің түсіндіру

Массалар центрінің қозғалысы туралы теоремасына және механикалық жүйенің массаларының центріне түсінік беруге болады.

Дұрыс емес формалы денелердің массалар центрін (ауырлық центрін ) қалай анықтайсыз?

Алдын ала қатырма қағаздан пішіні әртүрлі пластиналар дайындап қою керек. Сонымен қатар тіктеуіш, штатив дайындау.

Пішіні дұрыс денелердің ауырлық центрі геометриялық центрімен дәл келетінін ескерту қажет.

(W) «Пішіні дұрыс емес жазық фигураның ауырлық центрін анықтау» зертханалық жұмысын орындар алдында оқушыларға ресурстағы сілтемені ұсыну.

(f)(E) Эксперимент жоспарын құруын талап ету.

Оқушылар тегіс пластинаның массалар центрін анықтау үшін, жіпті қолдана алады.(пластина іліну нүктесі арқылы еркін айналып тұру керек). /Слайд 8-11/

(f) (E) Жазық пластинаның массалар центрінің анықтауға арналған экспериментті орындап, экспериментті сипаттау

(W) Массалар центрінің орналасу нүктесінің, қарапайым нысандардың орнықтылығына тигізетін әсерін сипатау. /Слайд 11-12/

Массалар центрі және орнықтылық /Слайд 13-19/

(f) (G) Кез келген нысанның немесе денелер жүйесінің ауырлық ценрін қалай анықтаймыз? /Слайд 20-17/

Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді:

Сабақта өзінің алған білімі қандай деңгейде екенін адамдарды бояу арқылы көрсетеді.

Жаңа білім – көк қарындаш

Көңіл-күйі – жасыл қарындаш

Сабақты бекіту және жеке оқушыларды бағалау мақсатында «уәж» ойыны ойнатылады.

Бағалау – оқушылардың материалды меңгеру деңгейін қалай тексеруді жоспарлайсыз?