Инвариантты және салыстырмалы шамалар. Галилейдің салыстырмалылық принципі. Физика, 10 сынып, сабақ жоспары.

Ұзақ мерзімді жоспардың бөлімі:

Кинематика

ФМБ НЗМ Қостанай қаласы

Дата:

Туктубаева С.А.

Сынып:

10

Қатыспаған оқушылар саны:

Сабақтың тақырыбы

Инвариантты және салыстырмалы шамалар. Галилейдің салыстырмалылық принципі.

Осы сабақта жеткізілетін оқыту мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)

10.2.1.3 - инвариантты және салыстырмалы физикалық шамаларды ажырату;

10.2.1.4 - есептерді шығару барысында жылдамдықтарды қосу классикалық заңын қолдану.

 Сабақтың мақсаттары

 Бағалау критерийлері

Оқушы мақсатына жетеді, егер ол:

• Инвариантты және салыстырмалы шамаларды айыра алады
• Галилей түрленулерді жазады;
• Есеп шығару барысында бір дененің екінші денеге қатысты жылдамдығын анықтайды.

  Тілдік мақсаттар

Оқушылар:

Неліктен кейбір шамалар инвариантты ал кейбір шамалар салыстырмалы екеніне түсінік береді.

Пәндік лексика және терминология:

Relativity, the rule of addition of velocities

Относительность, правило сложения скоростей

Құндылықтарды дарыту

Практикалық жұмыс жасау барысында бірігіп жұмыс істеуге үйрету

Жаһандық азаматтықты тәрбиелеу

Әлемді барлығы салыстырмалы – мысал келтіру

АКТ қолдану дағдылары

http://class-fizika.ru/10_a28.html қосымша ақпарат

Оқытудың ерекшелігі

Мысалы: трассада машинаны озып кеткен кезде, жақын және қарама-қарсы бағытта қозғалатын машиналардың жылдамдығын есепке алу керек.

Пәнаралық байланыс

Математика

Алғашқы білімдер

Жылдамдық, механикалық қозғалыс, векторлар.

Сабақтың барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекеті

• Ұйымдастыру.
• Оқушылармен бірге сабақтың тақырыбын, мақсатын және бағалау критерийлерін анықтаймыз.
• Activity. Сөздерді тауып беру және сол сөзге сәйкес келетін шаманың анықтамасын айту

Жаңа материалды игеру

Мәселе сұрақ: қозғалыстағы дене тыныштықта бола алама? Мысалдарды келтіріңіз.

Видео қарау: Қозғалыстың салыстырмалылығы:

https://www.youtube.com/watch?v=HYZ1cWcV6pg

Талқылау:

• Неліктен қозғалыс салыстырмалы?
• Дененің кеңістіктегі орналасуы неге тәуелді?
• Қозғалыстың тәуелсіздік принципін қалай түсінесіз?
• Дененің басқа денеге қатысты жылдамдығын қалай анықтауға болады?
• Қозғалыстың салыстырмалылығына мысалдарды келтіріңіз.

Дәптерге жазу: Галилейдің салыстырмалылық принципі және оның түрленулері.

Инвариантты және салыстырмалы шамалар.

Инварианттылық шарты мен түрленулер өзгергенде шаманың немесе заңның тұрақтылығы. Қандай шамаларды инварианттық деп айтуға болады? (күш, масса және үдеу).

Бір инерциалды санау жүйеден екінші инерциалды санау жүйеге ауысқан кезде өзгеретін шамаларды салыстырмалы шамалар деп атайды. Қандай шамаларды салыстырмалы деп айтуға болады? (жылдамдық, орын ауыстыру, траектория)

(Е/G) Экспериментальды жұмыс. Жұппен жұмыс.

Жылдамдығы 60 км/сағ қызыл машинаның жылдамдығы 80 км/сағ көк машинаға қатысты жылдамдығын анықтау егер олар:

• (а) параллель бір бағытта қозғалатын болса (20 км/ч);
• (в) параллель бір-біріне қарама қарсы қозғалатын болса (140 км/ч);
• (с) тік бұрышпен қозғалатын болса (100 км/ч).

Тапсырманы орындау барысында мұғалім консультант ролін атқарады, сынып бойында жүріп, оқушыларға көмек көрсетеді.

Есептерді шығару:

• Жүзуші ені 225 өзенді қиып өтеді. Ағыстың жылдамдығы 1,2 м/с, жүзушінің суға қатысты жылдамдығы 1,5 м/с және ағыс жылдамдығына перпендикуляр. Жүзуші өзеннің қарама-қарсы жағасына жеткен кезде, оның ығысуы және орын ауыстыру қандай?
• Екі параллель темір жол бойымен бір-біріне қарама- қарсы жылдамдықтары v1 = 151.2 кмсағ және v2 = 374.4 км/сағ. Бірінші поездың ұзындығы 465 м, ал екінші 121 м. Бір поезд екінші поездан қанша уақытта өтеді?

Рефлексия

Бүгінгі сабақта мен ...................................білдім.

Енді мен ........................... істей аламын.

Қызықты болған...........................

Бүгінгі сабақта мен алған білімдерін ........................... пайдалануға болады.

Эксперимент жасау: Автобуста келе жатып, өзіне қатысты басқа денелердің: машиналар, үйлер және автобуста отырған адамдардың жылдамдықтарын бағалау. Эксперимент нәтижесін сурет немесе видео арқылы ұсыну.

Саралау – оқушыларға қалай көбірек қолдау көрсетуді жос-парлайсыз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндет қоюды жоспарлап отырсыз?

Бағалау – оқушылардың мате-риалдымеңгерудеңгейінқалайтексерудіжоспарлайсыз?

Денсаулықжәнеқауіп-сіздіктехникасыныңсақталуы

Барлық оқушылар үйренеді

Инвариантты және салыстырмалы шамаларды айыруға;

Оқушылардың көбісі үйренеді:

Галилей түрлендірулер жазуға;

Бір түзу бойымен қозғалатын денелердің салыстырмалы жылдамдықты анықтау.

Кейбір оқушылар үйренеді:

Бір бұрышпен қозғалатын денелердің салыстырмалы жылдамдықты анықтау

Оқушылардың жауаптары, эксперимент жұмысының қорытындылары, есептерді шығару

= практикалық жұмыс барысында қауіпсіздік техника бойынша кеңестер.

Сабақ бойынша рефлексия

Сабақ мақсаттары/оқу мақсаттары дұрыс қойылғанба? Оқушылардың барлығы ОМ қолжеткіздіме?

Жеткізбесе, неліктен?

Сабақта саралау дұрыс жүргізілдіме?

Сабақты ңуақыттықкезеңдерісақталдыма?

 Сабақжоспарынанқандайауытқуларболды, неліктен?

Жалпы баға

Сабақтың жақсы өткен екі аспектісі (оқыту туралы да, оқу туралы да ойланыңыз)?

1:

2:

Сабақтыжақсартуға не ықпалетеалады (оқытутуралы да, оқутуралы да ойланыңыз)?

1:

2: