Физикалық шамалар. Өлшем бірліктердің көмегімен физикалық формулаларды тексеру. Сандық мәндер. Қателікті есептеу. Физика, 10 сынып, презентация.

«Блиц - сұхбат»

Өлшеулер не үшін керек?

Физикалық шама дегеніміз не?

Физикалық шаманы өлшеу дегеніміз не?

Физикалық шамалар мен өлшеулер. Өлшем бірліктердің көмегімен физикалық формулаларды тексеру.Сандық мәндер. Қателіктер.

Сабақтың мақсаты:

ХБЖ негізгі физикалық шамаларын және олардың өлшем бірліктерін білу;

нақты деректерді алу қажеттілігін түсіндіру;

мәнді цифрлардың санын және үтірден кейінгі таңбаларды анықтау;

Халықаралық Бірліктер жүйесі

1793 жылы- Францияда өткен конвенцияда

« өлшемдердің метрлік жүйесі »

қабылданды

« Барлық уақытта, барлық халықтар үшін»

1960 жылы – ХБЖ жасалды

SI – Systeme international

Масса – дегеніміз материяның инерциялық қасиетін анықтайтын физикалық шама;

100 – сандық мәні;

г – грамм –өлшем бірлігі

Бойы (ұзындығы) – горизонталь бағытта өлшенген объектінің сызықтық мөлшерін ситаттайнын физикалық шама

165 –сандық мәні;

см –өлшем бірлігі

Физикалық шама   денелердің, заттардың және құбылыстардың қасиеттерін сандық тұрғыдан сипаттайды.

Белгіленуі

Сандық

мәні

Өлшем

бірлігі

Физикалық шама

Физикалық шаманы өлшеу – оны өлшем бірлік ретінде алынған біртекті басқа шамаменен салыстыру

Мысалы: ұзындықты өлшеу болса, оны ұзындықтың өлшем бірлігі – метрмен салыстыру, массаны өлшеу болса, онда массаның өлшем бірлігі – киллограммен салыстыру.

Халықаралық бірліктер жүйесі

Жер бетіндегі барлық адамдар бір нәрсені өлшейді, санайды …

Тігіншілер…

Дәрігерлер…

Сатушылар…

Фармацевттер…

Музыканттар…

Дене шынықтыру мұғалімдері…

Метр(ұзындық бірлігі)– вакуумдағы жарықтың 1/299792458 секундта жүріп өтетін жол ұзындығы.

Секунд(уақыт бірлігі) – сыртқы өрістер әсер етпеген 133 цезий атомының негізгі күйінің аса жіңішке құрылымының екі деңгейі арасындағы ауысуға сәйкес келетін сәулеленудің 9192631770 периоды.

Килограмм(масса бірлігі) –килограммның халықаралық прототипі - платиналы-иридилі гир салмағына тең.Килограммды анықтау басқа да түрлі бірліктермен байланыспайды, бірақ килограмм көмегімен көптеген туынды бірліктер жасалынады.

Ампер (электр тогының күш бірлігі) –вакуумде бір-бірінен 1м қашықтықта орналасқан әрбіреуінің ұзындығы 1 метр, көлденең қимасының ауданы өте аз болатын екі параллель өткізгіштің 2*10-7 Н бір – біріне әрекеттесу күші тудыратын ток күші.

Кельвин(термодинамикалық температура бірлігі) -судың үштік нүктесіндегі 1/273,19 бөлігі термодинамикалық температураға тең.

Кандела(жарық күшінің бірлігі) - 540 1012 Гц монохроматты сәуле жиілігінде қолданылатын берілген бағыттағы шығу көзіндегі жарық күшіне тең, бұл бағытта энергетикалық күш 1/683 лм/ср тең.

Mass

Electric Current

Amount of Substance

Luminous Intensity

t

l

m

T , Ө

I

n

second

metre

kilogram

kelvin

ampere

mole

candela

s

m

kg

K

A

mol

cd

I

ХБЖ-дегі негізгі өлшем бірліктер

Тапсырма жұптық жұмыс. Туынды өлшем бірліктерді негізгі өлшем бірліктер арқылы өрнектеңіздер: Дж, Вт, Кл, Па, Ом

Туынды өлшем бірліктері

Туынды өлшем бірліктері

Ондық еселік және үлестік бірліктер префикстер

The number of significant figures is the number of reliably known digits in a number

It is usually possible to tell the number of significant figures by the way the number is written:

23.21 has 4 significant figures

0.062 has 2 significant figures (the initial zeroes don’t count)

30. 5 has 3 significant figures

Число значащих цифр – это число достоверных цифр

Обычно можно определить, сколько значащих цифр в числе, по тому, как оно записано:

23,21 имеет 4 значащих цифры

0,062 имеет 2 значащих цифры (начальные нули не считаются)

30,5 имеет 3 значащих цифры

Significant figures – значащие цифры Мағыналы сандар

Multiplication and division – умножение и делениие

0

Addition and subtraction –сложение и вычитание

Scientific notation – стандартный вид числа

Scientific notation – стандартный вид числа Санның стандарт түрі.

Мына сандар неше мағыналы сандардан құралған:

0.00500

0.073

640.

20.0

706.004

85000

Өзіндік жұмыс

Физикалық эксперимент

Эксперимент жасау – өзгермейтін шамалардың тұрақты болған жағдайларында тәуелсіз шаманың тәуелді шамаға әсерін практикада зерттеу.

Тәуелсіз физикалық шаманы экспериментатор өзі өзгертеді.

Тәуелді физикалық шама тәуелсіз шаманың өзгерісіне тәуелді өзгереді.

Өзгермейтін шамалардың тұрақтылығын экспериментатор өзі қадағалап отырады

Өлшеу түрлері

тура

жанама

Абсолют қателігі

Аспап қателігі

кездейсоқ

жүйелі

дөрекі

Салыстырмалы қателік

Корнфильд әдісі

Арифметикалық орташа

Өлшеу түрлері: тікелей (тура) және жанама

Тура өлшеу үшін:

Аспап қателігі - ол шкаланың бөлігі құнының жартысына тең

Абсолют қателік арифметикалық орташа мәні мен өлшеген мәнінің айырымы деп аталады.

Өлшеу дәлдігі анықталатын шаманың нақты өлшемінің өлшенген мәнінен айырмашылығын бағалайды.

Жанама өлшеу үшін:

Кездейсоқ қателіктер – белгілі бір шаманы өлшеу кезінде кездейсоқ пайда болатын қателіктер. (себептері әр түрлі: температураның өзгеруі, жер сілкінісі, жел, мұндай жағдайларды алдын-ала ескеру мүмкін емес. Кездейсоқ қателерге экспериментатордың көру, есту қабілетіндегі ақаулар әсер ету мүмкін. Өлшенетін заттың өзіндік қасиеттерімен байланысты болатын қателер де кездейсоқ деп саналады.

Жүйелік қателіктер - белгілі бір шаманы өлшеу кезінде тұрақты болып қалатын немесе заңды түрде қайталанып отыратын қателіктер: (құралдардың құрылысында ақаулар болса немесе аспаптар дұрыс орналастырылмаса, өлшеу тәсілі дұрыс таңдалмай немесе формула дұрыс қорытылмаған болса)

Дөрекі қателіктер - экспериментатордың аспаптан өлшемді дұрыс жазып алмауынан, есептеулерде қате жібергеннен пайда болу мүмкін. Мұндай қателерді өте тез байқауға болады, өйткені олардың басқа өлшеулер мәндерінен айырмашылығы өте үлкен болады.

Топтық жұмыс

Қателіктер түрлері

Зертханалық жұмыс мысал келтіру

Тапсырма

Кері байланыс

БББ