Өткізгіштің электрлік кедергісі. Өткізгіштің меншікті кедергісі. Реостат. Физика, 8 сынып, қосымша материал.

Сабақтың тақырыбы: Өткізгіштің электрлік кедергісі. Өткізгіштің меншікті кедергісі. Реостат.

Оқу мақсаты:

– кедергінің физикалық мағынасын, оның өлшем бірлігін түсіндіру;

– есеп шығаруғанда өткiзгiштiң меншiктi кедергiсiн формуласын қолдану

1. Кедергінің өткізгіш ұзындығына тәуелділігін зерттеу.

Құрал-жабдықтар: Омметр, константан сым, рулетка (сызғыш).

• Омметрдің көк клеммасын өткізгіштің бір ұшына, ал екінші клемманы одан 20 см қашықтыққа жалғаңдар.
• Әр жағдайда клеммалар арақашықтығын 20 см-ге арттыра отырып, осы тәжірибені 3 рет қайтала.
• Өлшеу нәтижесін кестеге енгізіңдер.

• Кедергінің ұзындыққа тәуелділік графигін сыз.
• Кедергінің өткізгіш ұзындығына тәуелділігі туралы қорытынды жасаңдар.

2 . Кедергінің өткізгіштің көлденең қимасы ауданына тәуелділігін зерттеу.

Құралдар: Омметр, константан сым, рулетка.

• Омметрдің көк клеммасын өткізгіштің бір ұшына, ал екінші клемманы одан 20 см қашықтыққа жалғаңдар.
• Клеммалар арасындағы сымның көлденең қима ауданын арттыра отырып, осы тәжірибені 3 рет қайтала.
• Өлшеу нәтижесін кестеге енгізіңдер.

• Кедергінің көлденең қима ауданына тәуелділік графигін сызыңдар.
• Кедергінің өткізгіштің көлденең қимасының ауданына тәуелділігі туралы қорытынды жасаңдар.

3 . Кедергінің өткізгіш сымның тегіне тәуелділігін зерттеу.

Құралдар: Омметр, константан сым, болат проволока, рулетка.

• Омметрдің көк клеммасын өткізгіштің бір ұшына, ал екінші клемманы одан 20 см қашықтыққа жалғаңдар.
• Константан және болат сымдары үшін кедергіні өлшеңдер
• Өлшеу нәтижесін кестеге енгізіңдер.

• Кедергінің өткізгіш тегіне тәуелділігі туралы қорытынды жасаңдар.

Сабақты бекіту тапсырмалары

• Неліктен көбінесе сымдарды мыс пен аллюминийден жасайды?
• Ұзындығы 10 м және көлденең қимасының ауданы 0,5 мм² мыс сымның кедергісі қанай?
• Ұзындығы 50 м мыс сымның кедергісі 0,5 Ом болу үшін, көлденең қимасының ауданы қаншаға тең болуы қажет?
• Екі аллюминий сымның массасы тең. Бірінші сымның диаметрі екіншінікінен 2 есе үлкен. Қай сымның кедергісі үлкен және неше есе?

Үйге тапсырма

• Нихром және темір сымдардың өлшемдері бірдей. Қай сымның кедергісі үлкен?
• Ұзындығы 5 км және көлденең қимасының ауданы 0,85 мм² мыс сымның кедергісі қандай?
• Ұзындығы 10 м мыс сымның кедергісі қызудан қорғау үшін 1 Омнан аспау қажет болса, оның диаметрі қандай болуы мүмкін?
• Екі аллюминий сымның басқасымен салыстырғанда біреуінің ұзындығы 6 есе кіші және көлденең қимасының ауданы 3 есе кіші болса, олардың кедергілері қалай ерекшеленеді?