Термодинамиканың бірінші заңы. Газдың және будың ұлғайғандағы жұмысы. Физика, 8 сынып, қосымша материал.
Сабақ тақырыбы: Термодинамиканың бірінші заңы. Газдың және будың ұлғайғандағы жұмысы
Оқу мақсаты: Термодинамиканың бірінші заңының мағынасын түсіндіру
Теориялық материал
Термодинамиканың бірінші заңы – энергияның сақталу заңы деп атаса да болады. Бұл заң адамзаттың барлық іс- тәжірибелерінде және табиғаттың барлық құбылыстарында орындалады. Энергия негізінен бір-біріне өтіп тұратын екі формада болады:
1.Жылулық энергиясы. 2.Жұмыс энергиясы.
Сол себептен термодинамиканың бірінші заңы жылулық энергиясымен жұмыс арасындағы қатынастарды анықтайды. Әлбетте бұл қатынас жүйенің ішкі энергиясының немесе жүйенің жалпы энергиясының өзгерісі ∆U процесінде қаралады. Жекешеленген изоляцияланған жүйенің ішкі энергияның тұрақтылығының төмендегі қорытынды келіп шығады.
Жүйенің прцесс кезінде ішкі энергияның өзгеруі осы жүйеге берілген жылулық мөлшерімен осы жүйенің атқарған жұмысы арасындағы айырмашылыққа тең болады, яғни ∆U=Q─А Бұл жерде ∆U- дененің ішкі энергияның өзгерісі, ал Q- жүйеге беретін жылулық, ал W- жүйенің атқарған жұмысы
Q=∆U+А
Жүйеге берілген жылулық жүйенің ішкі энергиясын өзгертуге жұмыс істеуге жұмсалады. Соңғы теңдеу термодинамиканың бірінші заңының математикалық сипаттамасы болып саналады.
Термодинамиканың І-заңын изопроцестерде қолдану
Изотермиялық ұлғаю | (ішкі энергия өзгермейді); (газға берілген жылу мөлшері газдың жұмыс атқаруына жұмсалады) | Сыртқы ортадан жылудың жұтылуының салдарынан газ жұмыс атқарады ( ішкі энергия өзгермейді) | |
Изотрмиялық сығылу | Ішкі энергия өзгермейді ; (сыртқы күш жұмыс атқарады); Q < 0 (жылу бөлінеді) | Газбен жұмыс істелгенде газ сыртқы ортаға жылу береді (ішкі энергия өзгермейді) | |
Изобаралық қыздыру | ішкі энергия артады;-газ жұмыс істейді;жылу жұтылады | Газ сыртқы ортадан жылу алады. Ол ішкі энергияның өзгруіне және газдың жұмыс атқаруына жұмсалады | |
Изобаралық салқындау | (ішкі энергия кемиді); (сыртқы күш жұмыс атқарады; (жылу бөлінеді) | Сыртқы күш жұмыс атқарады. Бұл кезде газ сыртқы ортаға жылу бөліп шығарады да, ішкі энергия кемиді | |
Изохоралық қыздыру | (ішкі энергия артады); (жұмыс атқарылмайды); (жылу жұтылады) | Сыртқы ортадан алған жылудың салдарынан газдың ішкі энергиясы артады | |
Изохоралық салқындау | (ішкі энергия кемиді); (жұмыс атқарылмайды); (жылу бөлінеді) | Газ сыртқы ортаға жылу бөледі; бұл кезде ішкі энергиясы кемиді | |
Адиабаталық ұлғаю | (ішкі энергия кемиді); (газ жұмыс атқарады); жылуалмасу болмайды | Газ ішкі энергияның өзгеруі есебінен жұмыс атқарады (ішкі энергия кемиді) | |
Адиабаталық сығылу | (ішкі энергия артады); (сыртқы күш жұмыс атқарады); (жылуалмасу болмайды) | Газ жұмыс жасамайды, ішкі энергия артады; сыртқы күш жұмыс атқарады |
Әлеуметтік желілерде бөлісіңіз:
Facebook | VK | WhatsApp | Telegram | Twitter
Қарап көріңіз 👇
Пайдалы сілтемелер:
» Туған күнге 99 тілектер жинағы: өз сөзімен, қысқаша, қарапайым туған күнге тілек
» Абай Құнанбаев барлық өлеңдер жинағын жүктеу, оқу
» Дастархан батасы: дастарханға бата беру, ас қайыру
Соңғы жаңалықтар:
» 2025 жылы Ораза және Рамазан айы қай күні басталады?
» Утиль алым мөлшерлемесі өзгермейтін болды
» Жоғары оқу орындарына құжат қабылдау қашан басталады?