Булану және конденсация. Қаныққан және қанықпаған булар. Физика, 8 сынып, дидактикалық материал.

Сабақ тақырыбы: Булану және конденсация. Қаныққан және қанықпаған булар

Оқу мақсаттары:

• молекула-кинетикалық теория негізінде заттың сұйық күйден газ күйіне және кері айналуын сипаттау;
• заттың булану және конденсация үдерісі кезіндегі температураның уақытқа тәуелділік графигін талдау;
• су буының мысалы негізінде қанығу күйін сипаттау

Өткен материалды қайталап бекіту үшін тест тапсырмалары

1. Қандай процесс балқу деп аталады?

а) сұйық күйге ауысуә) еріп кетуб) қатты күйге ауысув) дұрыс жауабы жоқ

2. Қандай процесс қатаю деп ататлады?

а) қатты күйден сұйыққа ауысуә) сұйық күйден қатты күйге ауысуб) кристалданув) заттың сууы

3.Заттың агрегаттық күйіне жатпайтыны?

а) қаттыә) плазмаб) сұйықв) газ

4. Меншікті балқу жылуын есептеу формуласы:

а) Q=qmә) m=Q/qб) q = Q/mв) Q= cm( t2-t1)

5.Температурасы 0⁰ С массасы 4 кг мұзды еріту үшін қанша энергия қажет?

а) 13,6 *105Дж/кгә) 21,8*105Дж/кгб) 4,2* 105Дж/кгв) 49*105Дж/кг

6. Меншікті балқу жылуының өлшем бірлігі:

а) Дж/кгә) Н/кгб) Дж/кг*0Св) Дж

7. Металл балқыған кезде энергия жұтыла ма, шығарылады ма?

а) жұтыладыә) шығарыладыб) артадыв) өзгермейді

8. Кристалдану процесінде дененің температурасы қалай өзгереді?

а) температура тұрақтыә) өзгередіб) өзгермейдів) температура тұрақты, белгілі шамаға тең

9. Мұз тұрақты 0⁰ С температурада ериді. Осы кезде энергия жұтыла ма, шығарыла ма?

а) шығарыладыә) жұтыладыб) өзгермейдів) алдымен шығарылады, сосын жұтылады

10. Балқу кезінде дененің температурасында қалай өзгереді?

а) көтеріледіә) төмендейдіб) денелерге қарай өзгередів) өзгермейді

Жаңа сабақты бекіту үшін тест тапсырмалары "Қайнау"

• Су буланғанда кейбір молекулалар суды тастап шығады. Қандай молекулалар суды тастап шығады?

А) басқа молекулаларға қарағанда энергиясы аз сұйық астындағы молекулалар

В) басқа молекулаларға қарағанда энергиясы көп сұйық астындағы молекулалар

С) басқа молекулаларға қарағанда энергиясы аз сұйық бетіндегі молекулалар

Д) басқа молекулаларға қарағанда энергиясы көп сұйық бетіндегі молекулалар

• Атмосфералық қысымда және кез келген температурада жүзеге асуы мүмкін болатын процесті анықтаңыз.

А) қайнау В) булану С) балқу Д) қатаю

• Кестеде кебу процесін сипаттайтын кейбір қорытындылары берілген. Дұрыс жауапты таңдаңыз.

• Сұйық ашық ыдысқа құйылған. Бірнеше күн өткеннен кейін ыдыстағы сұйық азайды. Болған құбылысты қай тұжырым түсіндіреді?

А) энергиясы азырақ молекулалар сұйық бетін тастап шығып ауаға өтеді

В) энергиясы азырақ молекулалар сұйық бетін тастап шығып қайтадан суға түседі

С) энергиясы көбірек молекулалар сұйық бетін тастап шығып ауаға өтеді

Д) энергиясы көбірек молекулалар сұйық бетін тастап шығып қайтадан суға түседі

• Сұйық тамшысы оқушының қолына тамады және жылдам буланады. Оның қолында қандай эффект болады және неліктен?

А) қолы салқындайды өйткені энергиясы жоғары молекулалар сұйықтан шығып кетеді

В) қолы салқындайдыө энергиясы жоғары молекулалар сұйықтың ішінде қалады

С) тері жылынады өйткені энергиясы жоғары молекулалар сұйықтан шығып кетеді

Д) тері жылынады өйткені энергиясы жоғары молекулалар сұйықтың ішінде қалады

• Қай қатар булану процесінің сипаттамасын дұрыс тұжырымдайды?

• Ыстық күні жерге төгілген су буланып кетті.

Қай суретте булану нәтижесіндесу бөлшектерінің орналасуының өзгеруі дұрыс сипатталған?

• Сұйық бетінен молекулалар шығып үстіндегі ауаға өткенде булану жүзеге асады. Бұл процесс кезінде сұйықтың температурасы төмендейді. Неліктен сұйықтың температурасы төмендейді?

А) будағы молекулалар ұлғаяды, өйткені қысым азаяды

В) суда қалған молекулалардың қозғалысы үшін кеңістік артады

С) молекулалар ауаға өткенде өте баяу қозғалады

Д) энергиясы жоғарырақ молекулалар ауаға өтіп кетеді

• Жылы және желді күні жылы судан шыққан жүзгіш суық сезеді. Ауа жылы болуына қарамастан жүзгіш неліктен суық сезеді?

А) энергиясы аз молекулалар оның терісінен жедел ұшып кетеді

В) энергиясы көп молекулалар оның терісінен ақырын ұшып кетеді

С) жүзгіштің жылуын сақтауға жеткілікті болу үшін оның терісінен су жедел буланбайды

Д) су оның терісінен жедел буланады сондықтан оның терісі салқындайды

• Балмұздақ блогын еріп кетуден сақтау үшін оны суланған (ылғал) газетпен орады. Газет суы буланады. Қандай молекулалар суды тастап шығады және газетте қалған су молекулаларының орташа жылдамдығы қалай өзгереді?

Қосымша тапсырма

1.Қатты заттың үлгісі 12 минут қыздырылды. Әрбір минут сайын заттың температурасы тіркеліп отырды. Нәтижелер кестеде көрсетілген.

• Заттың қайнау температурасын анықтаңдар.

• 12 минуттың аяғында зат қандай күйде болуы мүмкін екенін түсіндіріңдер.