Қазақ халық әнінің әуенділігі. Музыка, 5 сынып, сабақ жоспары. 1 – сабақ.

Қазақ халқының музыкалық мұрасы

5

Қатыспағандар саны:

Қазақ халық әнінің әуенділігі.

5.1.2.2 дәстүрлі әншілік мектептердің және халық композиторларының шығармаларын салыстыру.

Тәрбиелік мәні бар әндерді талдау;

Ән мектептерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстыру;

Бірінші шумақ пен қайырмасын орындау керек.

Өз жұмысын және басқа оқушылардың жұмыстарын бағалалау.

Оқушы мақсатына жетті, егер:

1. Сөйлеу барысында академиялық терминологияны қолданады;

2 Ән мектептерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстырды;

3. Өз жұмыстарын бағалайды, өзгелердің жұмысын бағалау;

4.Үзінді әндерді мәнерлеп орындайды.

Диолог хаттар үшін пайдаланылатын сөз тіркестерінің сериясы

айтыс, қыз бен жігіт айтысы;

-күй- төкпе, шертпе;

-стиль, жанр, лад, интонация, музыкалық көркемдеуші құралдар;

-импровизация, өңдеу, композиция;

-интерпретация;

-екпін, ырғақ;

-сүйемелдеу, ансамбль

Талқылауға арналған сұрақтар:

•Біз Біржан мен Сараның айтысын таңдадық, себебі ол….(айтыстың стилін, жанрын, орындаушылық әдісін) анықтауға көмектеседі.

•Біз халық әуенін компьютерлік бағдарламада импровизацияладық, ол бізге....(тілдік дағдыны) дамытуға көмектесті.

•Біз күй тарихын зерттедік, ол күйдің ....(шертпе, төкпе) әдістерін білуге көмектеседі.

Жалпыға бірдей еңбек қоғамы

Бұл бөлімде жаһандық әсері мен музыкалық оқиғаларды тыңдап қарастыру. Сынып оқушысы музыкаға шолу арқылы бағдарламаны қамтамасыз етеді және қоя отырып,пайдалана атқарады.

Компьютерлік бағдарлама Виртуальді күйсандық.

Кіріктірілген пәнаралық байланысы информатикамен, тарихпен, әдебиетпен байқалады.

Халық әні, ақындар, қазақ әнін.кім құрады?оқушылар білуі мүмкін

Сабақ барысы

Сабақтағы жоспарланған іс-әрекет

Сабақ басында оқушылардың назарын жинақтау:

Қазақ халық әнінің айтылуы.

Миға шабуыл

Әнді тыңдау кезінде көмекші сұрақтар беріледі:

Қалай ойлайсыңдар, сабақтың тақырыбы қандай?

Оқушылармен бірлесіп, критерийді анықтау.

Оқушыларды 2 топқа бөлу.

Дыбысталу тапсырмасын ақпарат арқылы іздеу:

Тапсырма:

Бағалау критерийлері:

1.Тақырыбқа сәкес академиялық терминологияны пайдаланады;

2.Қажетті ақпаратты алады;

3.Толық емес мәтіндермен жұмыс жасай алады;

4. Өз жұмысын және басқа оқушылардың жұмыстарын бағалалайды.

Топпен хабарлама дайындау (постер) рөлдерді анықтау, уақыт регламентін сақтау,уақыт 10 минут.

1 топ: Мәтінмен жұмыс жасай отыра, командада өз рөлін анықтайды.

2 топ:Мәтінмен жұмыс жасай отыра , командада өз рөлін анықтайды.

Оқушылардың постермен жұмыс жасаулары.

Постерді қорғау.

Әр топты тыңдай отырып,қорғауға 15 минут беріледі.

Сұрақтары:

1. Халық әндерін орындаушыларын анықтау?

Дәстүрлі ән-күй мектебі?

Дәстүрлі жырау орындаушылары?

Екі топқа жалпы сұрақ:

Өлеңші мен жырау,жыршы арасындағы айырмашылықтары мен ұқсастықтарын табыңыз?

Оқушыларға арналған ақпарат:

XV—XVII ғ.ғ. Кеңінен тараған.

Қазақ шығармашылығының тақырыбы жағынан өз жанр жағынан көп салалы. Халықтың қоғамдық және рухани өмірінде әндер, суырып салма өлеңдері, мәтелдер көрнекті орын алды.

Өлеңші - (өлең – ән ) —қазақтың халық әншісі және ақыны . Өлеңші Ақындардың шығармашылығына тұрмыстық жайт, күнделікті өмірдің қатқабат қатпарлары арқау болды. Олар өмір шындығын бейнелеуде зат, нәрсе, құбылыстарды өз атымен атауды шығармашылық тәсіл ретінде қолданды Дәстүрлі әндерді орындайды,өз шығармаларының әуендерін орындайды..Оның көрнекті өлеңшілері - Ақан-сері, Біржан -сал, Мұхит, Балуан-Шолақ, Естай. Келесі музыкалық жырау және жыршы.

ЖЫРАУ – халық ақыны.  өз жанынан жыр шығарып айтатын және эпикалық дастандар мен толғауларды орындайтын халық поэзиясының өкілі. Жырау атауы «жыр» сөзінен туындайды. Дәстүрлі қазақ қоғамында жыраулар халықтың рухани көсемі, қоғамдық пікір қалыптастыратын қайраткер рөлін атқарды. Хандар мен басқа да ел билеушілері жыраулар пікірімен санасып отырған. Жыраулар жаугершілік заманда жорықтарға қатысып, ел қорғау, азаматтық тақырыптарға арналған өлең-жырлар туғызған. Жырды таланты әншілер орындайды. Қазақ халқының поэзиясы XV-XVIII ғасырлардан ауызша түрде сақталып,келген.

ЖЫРШЫ - казақ халықның әншісі,соншалықты жоғары орын.алады.

Айырмашылығы ақын –орындаушы емес, фольклорлық шығармаларды жасаушы. Көшпенді халық даланың табиғаттын, күннің шығуын, батуын қызықтап, табиғатын салыстыра,өз ата-бабаларының оның ұлылығын, батырлықпен ерліктерін жырлаған. Халқы үшін қан майданда шайқасқа түсіп, елін, жерін сыртқы жаудан қорғаган әйгілі халық батырларының ерліктерін жырлаған.Ерекше салтанатты жағдайларда тәулік бойы жыршы өз жырын қобыздың сйемелдеумен айта отырып, өткен ұлы ата-тегінің даңты ерліктерін тыңдушылырдың марапатына иеленген Қобыздың үнімен қайғылы оқиғаны жырлап,адамға қайғылы сезім тудыра, көңілді әуен сазыменде халыққа жақсы көңл күй сыйлата білген.

Оқушылардың постермен жұмыс жасауы.

Таныстыруды қорғау:

«Екі жұлдыз,бір тілек» арқылы оқушылар басқалардың жұмысын бағалайды.

Мұғалім «Коғалы-ай»халық әнін тыңдата отырып оның тәрбиелігін және әуеннің мағынасын түсіндіреді.

Орындалуы:Бірінші тапсырманы растау ретінде мұғалім оқушылармен «Коғалы-ай»әнінің шумағы мен қайырмасын орындайды Бұл жерде мұғалім өзі оқушылардың әнді орындағанын бағалайды.

Оқушылар өздерінің жұмысын бағалайды.

1. Сөйлеу барысында академиялық терминологияны қолданады;

2 Ән мектептерінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын салыстыру.

3. Өз жұмыстарын бағалайды, өзгелердің жұмысын бағалау;

4.Үзінді әндерді мәнерлеп орындайды.

Рефлексия: Сабақтан сіз не күттіңіз, не орындалды?

Қорытынды нәтижелері: сабақтың мақсаты мен критериін талқылау:

Мұғалімнің оқушылармен кері байланысы.

Дифференциация – Сіз қалайша көбірек қолдау керек екендігін көрсетесіз?Аса қабілетті оқушылар алдына қандай міндеттер жоспарлайсыз?

Бағалау – Сіз қалай жоспарлайсыз,оқушылардың материалды меңгеру деңгейін тексересіз?

Денсаулық және қауіпсіздік техникасын сақтау.

Рефлексия

Сабақта бағалаудың әдіс-тәсілдерінің қолданылуы :

К = жалпы сыныппен жұмыс

Д = мұғалімнің түсіндірілімі

Г = топпен жұмыс

И = жеке жұмыс

Ф = қалыптастырушы бағалаудың көмегі

Сабақ басы

- «Миға шабуыл»

- Негізгібөлім

Талқылау

- Өзара түсіністік

Қорытынды

- Рефлексия

Әдіс-тәсілдерді сақтайтын денсаулық.

Жалпы баға

Сабақтың қандай екі аспектісі жақсы өтті? (ойланыңыз, білім беруде , солай оқытуда да)?

1:

2:

Сабақтың жақсы өтуіне қалай көмек берер едіңіз? (ойланыңыз, білім беруде , солай оқытуда да)?

1:

2:

Менің сабақта сынып туралы,жетістіктері туралы байқағаным /кейбір оқушыларға қиыншылық тудырғаны, келесі сабақта неге аса көңіл аудару керек?