Ақпараттық сауаттылық. Информатика, 11 сынып, дидактикалық материал.

Жұппен жұмыс

1) Мәтінді оқып, белгілеп отырыңыз(+ жаңа ақпарат;? Менде сұрақ бар).

2) Сұрақтарыңызды жұпта талқылаңыз.

ЭЦҚ қалай жұмыс істейді

 Электрондық цифрлық қолтаңба (ЭЦҚ) – электрондық құжаттың дұрыстығын, оның тиесілілігін және мазмұнының өзгермейтінін растайтын электрондық цифрлық символдар жиынтығы, электрондық құжатты қолдан жасаудан қорғауға арналған электрондық құжаттың деректемесі.

 Электрондық цифрлық қолтаңба - бұл электрондық құжаттың міндетті шарты. Басқаша айтқанда, әрбір нақты хабарлама үшін биттердің тізбегі бірегей есептеледі.

• Қолтаңбаны құпия кілтпен немесе онсыз есептеуге болады.
• Құпия кілтсіз қол қою - бұл құжаттын өзгертілмегенін дәлелдейтін жай ғана код.
• Құпия кілтті қолдану отырып, қолтаңба хабарламаның тұтастығы дәлелдейді, оның түпнұсқалығын тексереді және деректердің түпнұсқалығын көрсетеді.

ЭЦҚ мақсаты және оны қолдану

 Электрондық қолтаңба электрондық құжатқа қол қойған тұлғаны анықтауға арналған.

 Электрондық қолтаңбаны пайдалану мыналарды қамтамасыз етеді:

• берілетін деректердің тұтастығы: құжат кездейсоқ немесе әдейі өзгерген кезде қолтаңба жарамсыз болады, өйткені ол құжаттың бастапқы күйіне қарай есептеледі және тек оған сәйкес келеді.
• деректердің өзгеруінен қорғау: тұтастықты бақылау кезінде өзгерістерді анықтау кепілдігі көп жағдайда қолдан жасауды орынсыз етеді.
• авторлықтан бас тартудың мүмкін еместігі. Сіз дұрыс қолтаңбаны тек жеке кілтті біле отырып жасай аласыз, және ол тек иесіне ғана белгілі болуы керек, иесі құжаттағы қолтаңбасынан бас тарта алмайды.

Сандық қолтаңбаның осы қасиеттері оны келесі мақсаттарда пайдалануға мүмкіндік береді:

• Банк жүйелерінде қолдану,
• Электрондық коммерция және мемлекеттік тапсырыс,
• Мемлекеттік бюджеттің орындалуын бақылау және т.б.

ЭЦҚ үш процесті қамтиды:

• Жұптық кілттердің генерациясы. Кілттерді құру алгоритмін қолдана отырып, жеке кілт мүмкін болатын жеке кілттер жиынтығынан бірдей дәрежеде таңдалады, сәйкес келетін ашық кілт есептеледі.
• Қолтаңбаны қалыптастыру. Бұл электрондық құжат үшін қол жеке кілт көмегімен есептеледі.
• Қолды тексеру. Құжаттар мен қолдар туралы мәліметтер үшін қолдың түпнұсқалығы ашық кілт көмегімен анықталады.

Сандық қолтаңбаны қолдану үшін екі шарт орындалуы керек:

• Қолтаңбаны тексеру қол қою кезінде пайдаланылған жеке кілтке сәйкес келетін ашық кілтті қолдану арқылы жүргізілуі керек.
• Қолтаңбаны тексеру қол қою кезінде пайдаланылған жеке кілтке сәйкес келетін ашық кілтпен жүргізілуі керек.

Келесі процесс цифрлық қолтаңбаның қалай жұмыс істейтінін көрсетеді.